Azərbaycan, Bakı, 12 avqust / Trend , müxbir E.Tarıverdiyeva /
Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə nizamlanması prosesində vasitəçi olan ATƏT-in Minsk qrupunun eyni vaxtda iki həmsədrinin dəyişməsi danışıqlar prosesinə dolayısı ilə minimal dərəcədə təsir edə bilər. Ekspertlər belə hesab edirlər.
"Dağlıq Qarabağ probleminin yalnız sülh yolu ilə qəbul oluna bilən həlli o qədər də sadə məsələ deyil. Yeni həmsədrlərin vəziyyətlə tanış olması və işə başlaması sülhə nail olmağa təsir edəcək, amma cüzi dərəcədə, - MDB ölkələri üzrə rusiyalı ekspert Vladimir Jarixin hesab edir. - Və bu çətin ki, danışıqlar prosesində nəzərə çarpsın".
"Bu il ərzində ATƏT-in Minsk qrupunun rusiyalı və amerikalı həmsədrləri dəyişəcək", - Trend -a rusiyalı həmsədr Yuri Merzlyakov deyib.
"Amerikalı həmsədr Metyu Brayza regiona həmsədr kimi son səfərini edib", - Merzlyakov telefonla Moskvadan deyib. Onun sözlərinə görə, o özü də bu il həmsədr postunu tərk edəcək.
İki Cənubi Qafqaz ölkəsi arasında münaqişə 1988-ci ildə Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiası irəli sürməsi zəminində yaranıb. Azərbaycan torpaqlarının iyirmi faizi, yəni Dağlıq Qarabağ ərazisi və bu əraziyə bitişik 7 rayon Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altındadır. 1994-cü ildə tərəflər atəşkəs rejiminə dair razılaşma əldə ediblər və o vaxtdan bəri ATƏT-in Minsk qrupunun himayəsi altında, Rusiya, Fransa və ABŞ-ın həmsədrliyi ilə hələ də nəticəsiz sülh danışıqları aparılır.
Müşahidəçilərin fikrincə, ATƏT-in Minsk qrupunun iki həmsədrinin eyni vaxtda dəyişməsi tərəflərin danışıqlar prosesinə əsaslı təsir göstərə bilməz, lakin yeni diplomatların iş kursuna daxil olması üçün bir qədər vaxt tələb olunur.
"Minsk qrupunun iki həmsədrinin eyni vaxtda gedişi ilə vasitəçilərlə siyasi liderlər arasında inamın möhkəmləndirilməsi istiqamətində yeni proses başlayacaq ki, bu da qətiyyətli sülh prosesinə nail olmağı və onun ardınca atılacaq addımları ertələyəcək", - Trend -a elektron poçtla University of Coimbra-nın əməkdaşı, Cənubi Qafqaz üzrə ekspert Simao deyib.
Erməni politoloq Riçard Qiraqosyanın fikrincə, ATƏT-in Minsk qrupu çərçivəsində dəyişikliklərin danışıqlar prosesinə birbaşa təsiri kifayət qədər məhdudlaşdırılıb. "Onsuz da proses və missiyanın formatı heç vaxt konkret şəxslərin idarəetmə bacarığından asılılığa keçməyəcək", - o bildirib.
"Lakin təxminən 2006-cı ildən ATƏT-in Minsk qrupunun ABŞ-dan olan həmsədri kimi çalışan Brayzanın və yeddi il müddətində rusiyalı həmsədr kimi fəaliyyət göstərən Merzlyakovun postdan gedişi vacibdir", - Qiraqosyan hesab edir.
Onun sözlərinə görə, münasibətlərin indiki mərhələsində bu, heç olmasa dolayısı ilə əks olunacaq.
"Amerikalı və rusiyalı yeni həmsədrlərin prezidentlərlə və danışıqlar prosesi ilə yaxından tanış olması üçün bir qədər vaxt tələb olunur", - Trend -a elektron poçtla Ermənistanın Beynəlxalq Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru Qiraqosyan deyib.
Bir çox müşahidəçilər hesab edirlər ki, məhz vasitəçi formatında diplomatların dəyişilməsi sülh yolu ilə nizamlanma prosesinə təkan verə bilər.
Azərbaycanlı politoloq Tofiq Abbasov hesab edir ki, ATƏT-in Minsk qrupunun tərkibindəki dəyişikliyə görə narahat olmağa dəyməz. Onun sözlərinə görə, həmsədrlər üçlüyündə dəyişiklik əsaslı enişə gətirməyəcək, çünki geri çəkilməyə yer yoxdur, lakin irəli getmək üçün əsas var.
Abbasov hesab edir ki, üçlükdə yeni diplomatlar demokratiya barədə ideyaların anlaşılmasına, reallaşdırılmasına və Qarabağ münaqişəsində nöqtə qoyulmadığı, yüz minlərlə insanın öz yurd-yuvalaraına qayıtmalarını gözlədiyi, blokadaya alınmış kommunikasıyaların regional dövlətlərin imkanlarını məhdudlaşdırdığı şəraitdə sabitlik və inkişafa daha ciddi yanaşmalıdırlar.
"Bu mənada Brayza, Merzlyakov və ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədr məktəbini keçən digərlərinin təcrübəsi yeni gələnlər üçün ibrət ola bilər. Onların qarşılaşdığı reallıqlarla hesablaşmalı və ona uyğun hərəkət etməli olduqları aşkar mövcudluqdur", - Trend -a Lider TV-nin analitik qrupunun eksperti Abbasov deyib.
Qiraqosyanın fikrincə, həmsədrlərin dəyişməsi mütləq xüsusi dinamikliyi ilə seçilməyən sülh prosesinin siyasi əsaslarına yeni təkan verilməsi istiqamətində daha bir addımdır.
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması prosesi zamanı əsas məsuliyyət, analitiklərin sözlərinə görə, daha çox vasitəçi ölkələrin deyil, münaqişə tərəflərinin üzərinə düşür.
Abbasovun sözlərinə görə, münaqişənin konservasiyası həll yolu deyil, bu çətin problemin həllinə tövhə verməyə çalışanların fiaskosu ilə nəticələnəcək özü-özünü aldatmaqdır.
"Həmişə olduğu kimi, real imtahan Qarabağ münaqişəsinin bütün tərəflərinin liderləri üçün olacaq, daha dəqiq desək, ağır yük və vəzifə indi bilavasitə Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin üzərindədir", - Qiraqosyan deyib.
Jarixinin fikrincə, problem həmsədrlərin dəyişməsində yox, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin özündə və tərəflərin hər birinin münaqişənin sülh yolu ilə həll olunması üçün vacib olan kompromisə getməyə nə dərəcədə hazır olmasındadır.
"Xüsusən ona görə ki, bu cür digər münaqişələrdən fərqli olaraq, ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədr ölkələri arasında ziddiyyət və problemin həlli yolu azdır", - Trend -a Moskvadan telefonla MDB ölkələri İnstitutunun direktor müavini Jarixin deyib.
"Həm ABŞ, həm də Rusiya problemin həllində maraqlıdır və onun həllində demək olar ki, eyni addım atırlar", - Jarixin hesab edir.
Materialın hazırlanmasında Y.Ostapenko iştirak edib.
Məqalə müəllifi ilə əlaqə ünvanı: [email protected]