Bakı. Trend:
COP29 çərçivəsində "İqlim üçün su: NDCs və NAPs-da su həllərinin inteqrasiyası - biomüxtəliflik, su ehtiyatları və iqlimin qarşılıqlı əlaqəsi" mövzusunda yüksək səviyyəli dəyirmi masa keçirilib
Trend xəbər verir ki, COP29 Sədrliyinin Fəaliyyət Gündəliyi, Su ilə bağlı mərkəzin nümayəndəsi Kəmalə Hüseynli Abışova COP29 çərçivəsində "İqlim üçün su: NDCs və NAPs-da su həllərinin inteqrasiyası - biomüxtəliflik, su ehtiyatları və iqlimin qarşılıqlı əlaqəsi" mövzusunda keçirilən yüksək səviyyəli dəyirmi masada bildirib.
O qeyd edib ki, Azərbaycan hər bir COP konfransında su məsələsini sistemli şəkildə gündəmə gətirəcək platforma yaratmağı planlaşdırır.
"Azərbaycanda biz inanırıq ki, su iqlim dəyişikliyi probleminin mərkəzində dayanır. Bizə bunu kimsə sübut etməyə çalışmamalıdır — biz bunu hər gün dünyanın müxtəlif yerlərində müşahidə edirik. Su dövranı dəyişir və bunun əsas səbəbi iqlim dəyişikliyidir. Hesab edirik ki, su məsələsi iqlim platformalarında müzakirəyə çıxarılmalıdır, çünki bu mövzu qlobal çağırışlarla birbaşa əlaqəlidir.
Azərbaycanda su təhlükəsizliyi ilə bağlı problemləri şəxsən yaşayırıq. Yəqin ki, Xəzər dənizinin sürətlə azalması barədə məlumatlısınız – bu, bizim üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən bir dənizdir. Azərbaycan COP sədrliyini əldə etdikdə, bu vacib məsələni iqlim gündəliyinə daxil etməyin zəruriliyini dərk etdik ki, bu çağırışları müzakirə edək və hər kəs üçün faydalı həll yolları tapaq", - o əlavə edib.
Əlavə olaraq WMO-nun hidrologiya, su və kriosfer üzrə direktoru Stefan Ulenbruk bildirib ki, NDCs-in (Milli Səviyyədə Müəyyən Edilmiş Töhfələr) həyata keçirilməsi üçün "yaşıl" enerji keçidinə lazım olan enerji resurslarının təmin edilməsi vacibdir. Bu proses isə çox vaxt əhəmiyyətli su ehtiyatları tələb edir.
"Bundan əlavə, NDCs-də nəzərdə tutulan karbon izinin azaldılması və onun mənimsənilməsi tədbirləri də tez-tez suyun intensiv istifadəsi ilə əlaqəlidir", – deyə o vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, 33 illik məlumatlar təhlil edilib və nəticələr birləşdirilib. Təhlildə qabaqcıl operativ hidrologiya modellərindən istifadə olunub.
ÜMT-nin ekspertlər qrupu nümayəndəsi Nikolas Franke isə vurğulayıb ki, Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatı (ÜMT) COP29 çərçivəsində su mövzusu üzrə analitik qeyd təqdim edib.
"Artıq bir ildən çoxdur ki, ÜMT-nin ekspertlər qrupu iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin su ehtiyatlarına təsirini öyrənir. Bu iş bir çox hökumətlərin, o cümlədən bizə bu vəzifənin icrasında dəstək üçün məsləhətçi təmin edən Avstraliyanın dəstəyi ilə həyata keçirilir. Nəticədə COP29-da bu mövzuya həsr edilmiş analitik qeyd təqdim olundu.
Sənəddə su ehtiyatlarının və su təchizatı və sanitariya sahəsində xidmətlərin iqlim dəyişikliklərinin təsirlərinin azaldılması kontekstindəki rolu ilə bağlı əsas məsələlər müəyyən edilib. Bu material hökumətlərə və beynəlxalq təşkilatlara iqlim məqsədlərinə nail olmaqda kömək etməyi hədəfləyir",- deyə o əlavə edib.
Daha sonra BMT-nin Avropa üzrə İqtisadi Komissiyasının (UNECE)) katibi Sonya Keppel bildirib ki, su təchizatı yüksək prioritet aspekt kimi yalnız 5 faiz Azərbaycan Milli Səviyyədə Müəyyən Edilmiş Töhfələrdə (NDC) qeyd olunur:
"Transsərhəd əməkdaşlıq üçün qlobal hüquqi vasitə olan Su Konvensiyası çərçivəsində biz Milli Adaptasiya Planlarını (NAPs) və Milli Səviyyədə Müəyyən Edilmiş Töhfələri (NDCs) təhlil etdik ki, bu aspektlərin nə dərəcədə nəzərə alındığını öyrənək. Milli adaptasiya planları ilə bağlı vəziyyət daha yaxşıdır: su təchizatı və sanitariya aspektləri onların yarısından çoxunda yer alır və böyük bir hissəsində bu məsələlər yüksək prioritet kimi qiymətləndirilir".
Niderlandın Xarici İşlər Nazirliyinin Davamlı İnkişaf üzrə səfiri və İnklüziv Yaşıl İnkişaf üzrə direktoru Vampi Libon isə bildirib ki, su ilə bağlı heç bir tədbir görülməsə, bu, 2050-ci ilə qədər qlobal ÜDM-in potensial olaraq 8-15 faiz həcmində itirilməsi kimi iqtisadi baxımdan çox mənfi nəticələrə səbəb ola bilər.
"Bu ssenarinin qarşısını almaq üçün suyu qlobal ictimai sərvət kimi görməyə başlamalı və ondan daha səmərəli istifadə etməliyik. Bizim fikrimizcə, su iqlim siyasətində mərkəzi mövqe tutmalı və biz birgə hərəkət etməliyik.
Təxminən 90 faiz ölkə artıq su ilə bağlı adaptasiya tədbirlərini öz milli planlarına daxil edib. Bununla belə, bu öhdəliklərin maliyyələşdirilməsi problemi hələ də həll olunmamış qalır. Bu, bütün maraqlı tərəflərin kollektiv səylərini tələb edən əsas məsələdir. Şükürlər olsun ki, su məsələlərinə diqqət artır və tərəfdaşlar həll yolları üzərində işləməyə hazırdır",- o vurğulayıb.
Əlavə olaraq Böyük Britaniya Birləşmiş Krallığının və Şimali İrlandiya Xarici İşlər Nazirliyinin təbiət məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsi Rut Devis qeyd edib ki, su ilə bağlı məsələlərin həlli üçün BMT-nin müxtəlif strukturları və onun tərkibinə daxil olan konvensiyalar arasında əməkdaşlıq gücləndirilməlidir.
"Uzun illər iqlim, təbiətin mühafizəsi və ərzaq təhlükəsizliyi sahələrində çalışanlar üçün bu məsələlərin su vasitəsilə qarşılıqlı əlaqəsi aydın və təbiidir. Su bu sahələrin dayanıqlığını dəstəkləməklə yanaşı, yaranan problemlərin göstəricisi rolunu oynayır",- deyə o vurğulayıb.
BMT-nin Qlobal Sazişi Baş direktorunun Su Mandatının rəhbəri Ceyson Morrison isə bildirib ki, su məsələlərinin həlli üzrə birgə fəaliyyət üçün, Braziliyadakı növbəti konfransa qədər olan dövrdə böyük potensial mövcuddur.
"Şübhəsiz ki, COP (Tərəflərin Konfransları) arasında daha sıx əməkdaşlığın dəyərini və zəruriliyini qəbul edərək, konfranslararası dövrdə fəaliyyətləri davam etdirmək və tərəfdaşlar arasında əlaqələri yalnız milli və beynəlxalq səviyyədə deyil, həm də çay hövzələri səviyyəsində gücləndirmək vacibdir. Məhz bu səviyyədə bir çox şirkət su ehtiyatlarının idarə olunması sahəsində tədbirlər görməyin zəruriliyini dərk edir və iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin azaldılması və ona uyğunlaşma üzrə sürətləndirilmiş tədbirlərin təşviqi çərçivəsindəki rolunu aşaraq hərəkət edir.
İqlim dəyişikliyi ilə ağırlaşan su ehtiyatları ilə bağlı risklər adətən su çatışmazlığı olan regionlarda daha çox müşahidə olunur. Burada su təchizatının etibarlılığı təhlükə altına düşür və ya daşqınlar və fəlakətli hadisələr biznes fəaliyyətinin davamlılığını pozur. Bu səbəbdən, Braziliyadakı növbəti konfransa qədər birgə fəaliyyət üçün böyük potensial mövcuddur", – deyə o vurğulayıb.
Qeyd edək ki, noyabrın 11-də BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasının (COP29) açılışı olub.
COP29 çərçivəsində ən yüksək səviyyəli tədbir – Dünya Liderlərinin İqlim Fəaliyyəti Sammiti noyabrın 12-13-də təşkil olunub.
Noyabrın 22-dək Bakı Stadionunda keçiriləcək COP29 Azərbaycanın bu günədək təşkil etdiyi ən nəhəng tədbirdir və regionda ilk dəfə Azərbaycanda baş tutur.
COP29-dan əsas gözlənti iqlim maliyyəsi ilə bağlı ədalətli və ambisiyalı Yeni Kollektiv Kəmiyyət Hədəfinin (NCQG) razılaşdırılmasından ibarətdir.
COP29 Sədrliyi tərəfindən iqlim fəaliyyəti ilə dayanıqlı inkişaf məqsədləri arasında əlaqəni ehtiva edən, yaşıl enerji dəhlizləri, yaşıl enerji saxlancları, iqlim dayanıqlılığı üçün harmoniya, təmiz hidrogen, orqanik tullantılarda metanın azaldılması, yaşıl rəqəmsal fəaliyyət və digər mövzuları əhatə edən 14 təşəbbüs irəli sürülüb.
İqlim maliyyəsinin yaradılması fəaliyyət üçün şərait yaradan əsas prioritet olmaqla yanaşı, hamını bir araya gətirməklə 1,5°C öhdəliyinin yerinə yetirilməsinə töhfə verəcək.
