Azərbaycan, Bakı, 12 iyun/ Trend müxbir E.Tariverdiyeva, R.Hafizoğlu, U.Sadıqova/ Dəməşq və Qüds arasında sülh prosesi yalnız İsrailin işğal etdiyi Colan yüksəklikləri qaytarıldığı halda mümkündür.
"İlk növbədə, işğal edilmiş Fələstin, Livan torpaqları və Colan yüksəklikləri qaytarılmalıdır. Sülh prosesi yalnız İsrailin 1967-ci ilədək işğal etdiyi bütün torpaqları azad etdiyi halda səmərəli olacaq", - müstəqil Suriya eksperti Əkrəm Hüzam bildirib.
Cursor agentliyi məlumat verib ki, Suriya, Qüdsün Colan yüksəkliklərindən getməyə hazır olduğu barədə ilkin vədini alanadək İsraillə birbaşa danışıqları bərpa etməkdən imtina edib.
Suriyanın xarici işlər naziri Valid Müəllim mayın ortalarında "Əl-Həyat" qəzetinə bəyanatında söyləyib ki: "Biz Suriyanın nəyi isə qabaqcadan görməyə məcbur olacağı vəziyyətin yaranmasına yol verməyəcəyik. O (İsrail), Colan yüksəkliklərindən tam getməyənədək heç bir addım atılmayacaq. Bu, sadəcə, zəruri şərt deyil, bu bizim hüququmuzdur".
Suriyalı politoloq Hüzam hesab edir ki, Dəməşq və İsrailin sülh danışıqları Ehud Olmertdən asılı deyil. "İsrailin bir çox müxalifət qüvvələri və partiyaları Suriya ilə sülh danışıqlarının bərpa edilməsini istəmirlər", - Hüzam cümə axşamı telefonla Livandan Trend -a bildirib.
Ekspertin rəyinə görə, İsrail regionda sülhə dair beynəlxalq Konvensiyaların bütün tələblərini yerinə yetirməlidir.
Suriyalı politoloq Hüsni Məhəllinin rəyinə görə, İsrail Suriya ilə sülh istəmir və mümkün olan hər bir şeyi edir ki, danışıqlar baş tutmasın. "Suriyadan fərqli olaraq, İsrail bu danışıqlara həmişə inamsız yanaşıb. Başda prezident Buş olmaqla, İsrailin ABŞ-dakı tərəfdarları Ankaranın düşmənçilik edən tərəflər arasında vasitəçilik etməsinə dair bütün cəhdlərini rədd ediblər", - Məhəlli telefonla Trend -a bildirib.
Onun sözlərinə görə, sülh danışıqlarının bərpa edilməsi üçün Colan yüksəklikləri həqiqi, tarixi sahiblərinə qaytarılmalıdır.
Məhəllinin rəyinə görə, İsrailin Suriyanın sülh danışıqlarını istəmədiyinə dair bəyanatları reallığa uyğun deyil. "Qüdsün danışıqlar aparmaq istəməməsinin əsas səbəbi İsrailin özündə siyasi sabitliyin olmamasıdır", - ekspert hesab edir.
Amerikalı ekspert Pol Sallivan (Paul Sullivan) da hesab edir ki, Colan yüksəklikləri qaytarılmadan, İsrail və Suriya arasında sülh imkanları sıfıra bərabərdir. "İsrailin baxışları və Suriyaya münasibətdə siyasət cənab Olmertin vəzifədən getməsindən sonra dəyişə bilər. Lakin bu dəyişikliklər gələcəkdə onun yerini tutacaq insanın şəxsiyyəti ilə müəyyən olunacaq", - Corctaun Universitetinin professoru Sallivan cümə axşamı elektron poçtla Trend -a bildirib.
Politoloq qeyd edib ki, bu vəziyyətdə Türkiyə hökumətinin, xüsusilə də sülh prosesinin irəliləməsi üçün çox şey etmiş Ədalət və İnkişaf Partiyasının (ƏİP) sözlə yox, əməli səy göstərməsi vacibdir.
"Türkiyə hökumətindəki mövcud siyasi böhran İsrail-Suriya münasibətlərinin hazırki mərhələsində çox mühümdür", - Sallivan bildirib.
Küveytli politoloq Cihad Saadi belə hesab edir ki, Colan yüksəklikləri qaytarılmayanadək İsrail və Suriya arasında sülh sazişi imzalanmayacaq. "Ərazi iddialarınadan başqa, Suriyanın İsrail tərəfinin yerinə yetirməyə hazır olmadığı çox sayda digər tələbləri də var", - Saadi cümə axşamı telefonla Trend -a bildirib.
Amerika hökuməti Suriyanın Livanın siyasətinə müdaxilə etməsini bəyan edib və o güman edir ki, bu, danışıqlara maneə yaradır.
"Tərəflər arasında sülhün əldə olunması ölkənin Baş nazirindən daha çox, Colan yüksəkliyini qaytarmaqdan qəti şəkildə imtina edən İsralin müxalifət partiyalarından asılıdır", - Saadi bildirib.
Politoloqun rəyinə görə, İsrail hökuməti bu məsələləri problemin real, dincyolla həllindən daha çox, Ehud Olmertin siyasi təsirinin artırılması üçün müzakirəyə çıxarır.
Ekspert hələ ki, Suriya və İsrail arasında konkret danışıqların olmadığını və İsrailin hərəkətlərinin yalnız demokratik təbliğat olduğunu əlavə edib.
Suriya prezidenti Bəşər Əsəd hələ 2004-cü ildə, Türkiyənin keçmiş prezidenti Əhməd Necdət Sezərlə və Baş nazir Ərdoğanla görüşündə Dəməşqin İsraillə sülh danışıqlarına hazır olduğunu bəyan edib. O zaman İsrail Suriya ilə sülh danışıqlarına razı olmayıb.
Suriyaya məxsus Colan yüksəklikləri 1967-ci ildə Ərəb-İsrail müharibəsi zamanı İsrail tərəfindən işğal edilib və 1981-ci ildə ilhaq edilib.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan: [email protected]