Azərbaycan, Bakı, 7 oktyabr /Trend, müxbir K.Zərbalıyeva/
Trend-in Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin sədri Fərhad Abdullayevlə müsahibəsi
- Konstitusiya Məhkəməsinə bu il ərzində daxil olan fərdi şikayətlərin sayı və məzmunu barədə məlumat verərdiniz... Əvvəlki illərlə müqayisədə fərq necədir?
- Konstitusiya Məhkəməsinə 2010-cu ilin birinci yarısı üzrə 917 şikayət daxil olub, onlardan 376-sı təkrardır. Daxil olan şikayətlərin 371-ni məhkəmə aktlarından verilən şikayətlər təşkil edir. Məhkəmə aktlarından verilən şikayətlər mülki, mənzil, ailə, vergi, əmək və s. münasibətlərdən irəli gələn mübahisələrlə əlaqədardır (alqı-satqı, girov müqaviləsinin etibarsız hesab edilməsinə və ya ləğv olunmasına, torpaq sahələrinin ayrılmasına və istifadə edilməsinə, vərəsəlik hüququnun tanınmasına, işə bərpa etməyə, sahibkarlıq fəaliyyətinə, cəzanın yüngülləşdirilməsinə, məhkum edilməyə və s. ilə bağlı məsələlər.
"Konstitusiya Məhkəməsi haqqında" qanunun tələblərinə uyğun olaraq verilmiş 262 şikayət Konstitusiya Məhkəməsi palatalarının iclaslarında müzakirə edilməsi üçün Konstitusiya Məhkəməsinin hakimlərinə verilib. Həmin şikayətlər üzrə 198 qərardad qəbul edilib, 193 şikayətin Konstitusiya Məhkəməsinin icraatına qəbul edilməsindən imtina edilib, 5 şikayət icraata qəbul edilib. Hazırda 64 şikayət Konstitusiya Məhkəməsinin hakimləri tərəfindən öyrənilir.
Əvvəlki illərlə müqayisəyə gəldikdə, qeyd etmək lazımdır ki, 2009-2010-cu illərdə Məhkəməyə daxil olan şikayətlərdə təxminən 10 faizlik artım müşahidə olunmaqdadır.
- Son il ərzində məhkəmələrdən daxil olan müraciətlər artıb. Hazırda Konstitusiya Məhkəməsinin icraatında olan müraciətlərlə bağlı məlumat verərdiniz...
- Məhkəmələr insan hüquq və azadlıqlarının həyata keçirilməsi məsələləri ilə bağlı Konstitusiyanın və qanunların şərh edilməsi haqqında Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət hüququ əldə etdikləri dövrdən bu imkandan fəal istifadə edirlər. Bu günədək Konstitusiya Məhkəməsi müraciətlər əsasında qəbul etdiyi 16 qərarında ayrı-ayrı qanun normalarına rəsmi şərh verib. Bəzi hallarda isə Konstitusiya Məhkəməsi müraciətləri icraata qəbul etməkdən imtina etsə də, pozitiv məzmunlu qərardadları ilə yaranmış mübahisəli vəziyyətləri aradan qaldırmağa çalışır.
Cari ildə daxil olmuş müraciətlər əsasında artıq 3 qərar qəbul edilib. Hazırda 4 müraciət Konstitusiya Məhkəməsinin icraatına qəbul edilib və baxılma mərhələsindədir.
- Qarşıdan parlament seçkiləri gəlir. Konstitusiya Məhkəməsinin seçkilərin nəticələrinin təsdiqi ilə bağlı qərarları olub. Həmin işlər araşdırılarkən daha çox yol verilən qanun pozuntuları hansılardır və həmin pozuntuların aradan qaldırılması üçün Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən aidiyyəti qurumlara hansı tövsiyələr verilib?
- Konstitusiya Məhkəməsi 1998-ci il tarixindən parlament seçkilərinin nəticələrinin yoxlanılması və təsdiq edilməsi barədə iki qərar qəbul edib. 22 noyabr 2000-ci il tarixli qərarla Milli Məclisə 2000-ci il noyabrın 5-də keçirilmiş bir mandatlı seçki dairələri üzrə Mərkəzi Seçki Komissiyası tərəfindən təqdim olunmuş 95 seçki dairəsindən 89 dairədə seçkilərin nəticələri təsdiq edilib, 7 dairə üzrə isə nəticələri təsdiq edilməyib. Bununla yanaşı, qeyd olunan qərarla, həmin seçkilərə dair vahid çoxmandatlı seçki dairəsi üzrə Mərkəzi Seçki Komissiyası tərəfindən müəyyənləşdirilmiş seçkilərin nəticələri təsdiq edilib.
Konstitusiya Məhkəməsinin 1 dekabr 2005-ci il tarixli qərarı ilə isə Mərkəzi Seçki Komissiyası tərəfindən təqdim olunmuş 121 dairə seçki komissiyasının protokollarından 115 dairə seçki komissiyasının protokolları Seçki Məcəlləsinə uyğun hesab edilib və 3-cü çağırış Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə 2005-ci il noyabrın 6-da keçirilmiş 115 seçki dairəsi üzrə seçkilərin nəticələri təsdiq edilib, 6 dairə üzrə nəticələr təsdiq edilməyib. Konstitusiya Məhkəməsi indiyədək həmçinin Milli Məclisə seçkilər üzrə keçirilmiş yeni seçkilərin nəticələrinin yoxlanılması və təsdiq edilməsi barədə 4, əlavə seçkilər üzrə 5, təkrar seçkilər üzrə 4 qərar qəbul edib.
Ümumiyyətlə, Konstitusiya Məhkəməsinin seçkilərin nəticələrinin yoxlanılması və təsdiq edilməsi səlahiyyətindən bəhs edərkən nəzərə almaq lazımdır ki, Məhkəmə yalnız Konstitusiyanın və qanunvericiliyin ona verdiyi səlahiyyətlər həddində fəaliyyət göstərə bilər. Bu səlahiyyətlər isə qeyri-məhdud deyil, eyni zamanda, qanunvericilik həmin səlahiyyətlərin həyata keçirilməsinin mümkün üsul və vasitələrini də müəyyənləşdirib.
Bir çox hallarda cəmiyyətdə hər hansı məsələnin Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən həll edilməli olması barədə müəyyən fikir formalaşdırılır. Lakin məsələnin mahiyyətini aydınlaşdırdıqda məlum olur ki, həmin məsələ Konstitusiya Məhkəməsinin səlahiyyətində deyil, yaxud məsələnin həlli ilə bağlı Konstitusiya Məhkəməsinə səlahiyyətli subyekt tərəfindən qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hər hansı müraciət daxil olmayıb. Başqa sözlə, digər məsələlərdə olduğu kimi, bu icraatda da Konstitusiya Məhkəməsinin funksiyası konkretdir, faktların yoxlanılmasına bağlı deyil və müvafiq aktların qanuniliyi üzərində nəzarətlə məhdudlaşır.
Qanunvericiliyin tələblərinə əsasən, Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu yoxlama nəticəsində seçkilərin nəticələrinin bütövlükdə təsdiq edilməsi, qismən təsdiq edilməsi və ya təsdiq edilməməsi barədə qərar qəbul edir. Dairə seçki komissiyalarının protokolları Seçki Məcəlləsinin tələblərinə cavab verdikdə Konstitusiya Məhkəməsi seçkilərin yekunlarını təsdiq edir. Konstitusiya Məhkəməsinin bu qərarı qətidir.
Beləliklə, göründüyü kimi, Konstitusiya Məhkəməsinin seçkilərin nəticələrinin təsdiq olunması ilə bağlı səlahiyyətləri konkret çərçivələrlə malikdir və seçkilərin nəticələrinin təsdiq edilməsi ilə bağlı Məhkəmənin mülahizələri müvafiq sənədlərin qanunun tələblərinə uyğun tərtib olunub-olunmamasının müəyyən edilməsi ilə məhdudlaşır. Hesab edirik ki, bu məsələyə dair Konstitusiya Məhkəməsinin mövqeyi şərh edilərkən göstərilən halların nəzərə alınması çox vacibdir.
Lakin Konstitusiya Məhkəməsinin seçki prosesinə təsiri onun bu səlahiyyəti ilə də məhdudlaşmır. Məhkəmə ayrı-ayrı məsələlər, o cümlədən fərdi şikayətlər üzrə işlərə baxarkən yeri gəldikcə, vətəndaşların seçki hüquqlarının təminatlarına dair hüquqi mövqelərini formalaşdırmaqla bu prosesə öz müsbət töhfəsini verir.
Buna misal olaraq, H.Ə.Nurinin şikayəti üzrə Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin 21 oktyabr 2005-ci il tarixli qərarını göstərmək olar. Həmin qərarda Konstitusiya Məhkəməsi ərizəçinin seçki hüququnun pozulduğunu müəyyən etməklə yanaşı, vətəndaşların seçki hüquqlarının həyata keçirilməsi ilə bağlı bir sıra məsələlər üzrə hüquqi mövqeyini ifadə edib. Konstitusiya Məhkəməsi bu qərarında seçki hüquqlarına qoyulan məhdudiyyətlərin xarakterinə və mümkünlüyünə də öz münasibətini bildirib.
- Konstitusiya Məhkəməsinin qərarlarının icrası ilə bağlı əvvəlki illərdə problemlər var idi. Əvvəlki illərdə daha çox Ali Məhkəmə ilə bağlı belə problemlər yaşanmışdı. Sonradan Milli Məclisin Konstitusiya Məhkəməsinin qərarlarını icra etməməsi ilə bağlı problemlər ortaya çıxdı. Bu qərarlar sırasında 8 ildir icra olunmayanları var. Bu zaman məhkəmələr hansı normanı rəhbər tutaraq qərar qəbul etməlidir? İndi bu sahədə vəziyyət necədir?
- Nəzərə almaq lazımdır ki, 1998-ci ildə təsis edilmiş Konstitusiya Məhkəməsi milli hüquq sistemi üçün tamamilə yeni institut olub. Belə bir təsisatın fəaliyyətə başlaması nəticəsində müəyyən mübahisə doğuran sualların, fikir ayrılığına səbəb olan məsələlərin ortaya çıxması təbiidir. Bu cür halların aradan qaldırılması isə ilk növbədə zaman tələb edir.
Milli Məclisin Konstitusiya Məhkəməsinin qərarlarını icra etməməsi dedikdə, yəqin ki, parlamentə ünvanlanmış tövsiyələri nəzərdə tutursunuz.
Konstitusiya Məhkəməsi bəzən baxdığı işlərdə həll edilməli olan məsələnin qanunvericiliklə hakimiyyətin digər qollarının, yaxud başqa dövlət orqanlarının müstəsna səlahiyyətinə aid olduğunu nəzərə alaraq, həmin orqanlara Konstitusiya Məhkəməsinin qərarından irəli gələn müvafiq nizamlamaların həyata keçirilməsinə və ya əlavə tədbirlərin görülməsinə dair tövsiyələr verir. Bu cür tövsiyələrin icra mexanizmi qanunvericilikdə müəyyən edilməsə də, hüquqi təbiətinə və qüvvəsinə görə onlar Konstitusiya Məhkəməsinin qərarında formalaşdırılmış hüquqi mövqelərə əsaslanan qərarın tərkib hissəsi kimi qəbul edilir.
Milli Məclisə ünvanlanmış tövsiyələrə münasibətdə nəzərə almaq lazımdır ki, qanunvericilik prosesi ciddi araşdırmalar tələb edən, məsuliyyətli və çoxmərhələli bir prosesdir. Onu da yaddan çıxarmaq olmaz ki, Konstitusiya Məhkəməsinin Milli Məclisə ünvanladığı bir çox tövsiyələr insan hüquq və azadlıqlarının tənzimlənməsi ilə bağlı konseptual xarakterli məsələlərlə əlaqədar olub. Şübhəsiz ki, belə hallarda tələsik qərarların qəbul edilməsi arzuolunan deyil.
Məndə olan məlumata görə, bu günədək icra edilməmiş tövsiyələrlə əlaqədar hazırda qanunverici orqanda müzakirələr aparılır və inanıram ki, yaxın gələcəkdə hər birimiz bunun nəticələrinin şahidi olacağıq.
Eyni zamanda, Konstitusiya Məhkəməsinin Konstitusiyaya və qanunlara uyğun olmayan hesab etdiyi məhkəmə aktlarına sonradan baxılmasının qaydası və müddətləri müvafiq prosessual qanunvericiliklə tənzimlənir. Hazırda Ali Məhkəmənin Plenumunda həmin işlərə baxılması ilə əlaqədar hər hansı problemlərin olduğunu düşünmürəm.
- Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən Ali Məhkəmənin onlarla qərarı ləğv edilib. Konstitusiya Məhkəməsi həmin işlərlə bağlı yol verilmiş pozuntuların aradan qaldırılması məqsədilə sonradan hansısa formada nəzarəti həyata keçirirmi?
- Demək olar ki, bütün dünyada Konstitusiya məhkəmələri konstitusiya nəzarəti orqanları kimi yaradılır və fəaliyyət göstərir. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi bu nəzarəti müvafiq səlahiyyətli dövlət orqanlarının sorğu və müraciətləri, habelə fiziki və hüquqi şəxslər tərəfindən verilmiş şikayətlər əsasında həyata keçirir. Məhkəmənin öz təşəbbüsü əsasında Konstitusiya icraatına başlamaq səlahiyyəti yoxdur. Bu mənada Konstitusiya Məhkəməsi məhkəmə aktları ilə yol verilmiş pozuntuların aradan qaldırılması üzrə sonrakı nəzarəti həyata keçirmir. Əslində, belə bir nəzarətin mövcudluğuna ehtiyac da yoxdur. Çünki pozulmuş hüquqların müdafiəsi və səmərəli bərpası bütün dövlət orqanlarının, həmçinin məhkəmələrin ölkə Konstitusiyasından irəli gələn əsas vəzifələrindən biridir.
Yalnız bir hal istisnadır ki, hüquq və azadlıqlarının pozulması Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən müəyyən edilmiş şəxs öz hüquqlarının bərpasına nail olmadıqda bu məqsədlə qanunla müəyyən edilmiş qaydada Konstitusiya Məhkəməsinə təkrar şikayət vermiş olsun. Konstitusiya şikayəti institunun fəaliyyətə başladığı ilk dövrlərdə bir neçə belə hal olmuşdu. Konstitusiya Məhkəməsi həmin şikayətlər üzrə yeni qərarlar qəbul edərək əvvəlki qərarlarında ifadə olunmuş hüquqi mövqelərinin məcburiliyini vurğulamışdı.
Konstitusiya Məhkəməsinin qəbul etdiyi qərarların icra xüsusiyyətləri, presedent xarakteri, hüquqi mövqelərin əhəmiyyəti, məcburiliyi və sair kimi vacib məsələlər həmçinin Məhkəmənin 25 yanvar 2005-ci il tarixli qərarında geniş əksini tapıb.
Bir məsələni də qeyd edim ki, Konstitusiya Məhkəməsinin qanunla müəyyən olunmuş qaydada Ali Məhkəmənin qərarlarını Konstitusiyaya və qanunlara uyğun olmayan hesab etməsini problemə çevirmək, iki məhkəmə orqanı arasında ziddiyyət kimi təqdim etmək düzgün olmazdı. Bir şeyi yaddan çıxarmaq olmaz ki, Ali Məhkəmə bu gün də Konstitusiya Məhkəməsində icraatın başlanmasına təşəbbüs göstərən ən fəal subyektlərdəndir. Belə ki, Məhkəmənin fəaliyyətə başladığı dövrdən qəbul etdiyi 182 qərarın 24,7 faizi Ali Məhkəmənin təşəbbüsü əsasında qəbul edilib. Bu günlərdə Ali Məhkəmənin müraciəti əsasında bir qərarımız qəbul edilərək mətbuatda dərc olundu. Hazırda da Məhkəmənin icraatında Ali Məhkəmədən daxil olmuş 1 müraciət var.
- Konstitusiya Məhkəməsi qanunların müddəalarına şərhlər verərkən onun qanunverici orqanın səlahiyyətinə müdaxilə etməsi ilə bağlı fikirlər səslənir. Ali Məhkəmənin sədri də müsahibələrindən birində Konstitusiya Məhkəməsini səlahiyyətini aşmaqda ittiham etmişdi. Bildirmişdi ki, Konstitusiya Məhkəməsi qanunların Konstitusiyaya zidd olan məqamlarında olan işə baxmalıdır, lakin Konstitusiya Məhkəməsi məhkəmə instansiyası kimi konkret işlərə baxır. Bu fikirlərə münasibətiniz...
- Konstitusiya Məhkəməsinin səlahiyyətləri Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında və "Konstitusiya Məhkəməsi haqqında" qanunda aydın ifadə olunub. Məhkəmə öz fəaliyyətini müstəsna olaraq qanunvericiliyin ona verdiyi səlahiyyətlər həddində həyata keçirir.
Məhkəmə aktlarının Konstitusiyaya və qanunlara uyğunluğunun yoxlanılması üzrə fəaliyyəti Konstitusiya Məhkəməsini heç bir halda növbəti məhkəmə instansiyasına çevirmir. Çünki Konstitusiya Məhkəməsi fərdi şikayətlər əsasında məhkəmə aktlarının qanuniliyini yoxlayarkən müstəsna hüquq müdafiə vasitəsi kimi çıxış edir, mülki və ya cinayət işlərinə mahiyyəti üzrə baxmır. Həmin-iş üzrə tərəflər-ərizəçi və mübahisələndirilən aktı qəbul etmiş dövlət orqanıdır. Konstitusiya Məhkəməsinin vəzifəsi isə Konstitusiyanın aliliyini təmin etmək və pozulmuş insan hüquq və azadlıqlarının bərpasına yol açmaqdır.
Mənim yadıma gəlmir ki, Konstitusiya Məhkəməsinin konkret hansısa qərarı ilə bağlı onun qanunverici orqanın səlahiyyətinə müdaxilə etməsi, yaxud səlahiyyətlərini digər qaydada aşması hüquq ictimaiyyəti arasında ciddi müzakirələrə səbəb olsun.
- Qanun Konstitusiya Məhkəməsinə qəbul etdiyi qərarları dəyişdirmək səlahiyyəti verməyib. Amma heç bir məhkəmə də səhvlərdən sığortalanmayıb. Belə olan təqdirdə bu ziddiyyət necə aradan qaldırılmalıdır?
- Burada bir ziddiyyət görmürəm. Sualınız bir qədər nihilist yanaşmanı xatırladır. Konstitusiyaya əsasən, Konstitusiya Məhkəməsi məhkəmə hakimiyyətinin ən ali orqanıdır. Qanunvericilik Konstitusiya Məhkəməsini ali konstitusiya ədalət mühakiməsi orqanı kimi müəyyənləşdirir. Sizin yanaşmanızdan belə çıxır ki, bu məhkəmənin üzərində duran daha bir orqan yaradılmalıdır. Onda həmin orqanın səhvlərini kim aradan qaldıracaq? Sözsüz ki, bu, sonsuzluğa qədər davam edə bilməz. Hər bir orqan Konstitusiya və qanunla onun səlahiyyətlərinə aid olan fəaliyyəti həyata keçirir.
Başqa bir məsələdir ki, qanunvericilik sisteminin və hüquqi fikrin inkişafı, ölkənin beynəlxalq öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi tələbləri Məhkəmənin daha əvvəllər ifadə etdiyi hüquqi mövqelərin təkmilləşdirilməsini, həmin məsələ üzrə yeni, əvvəlkindən fərqli mövqelərin formalaşdırılması zərurətini ortaya qoya bilər. Bu zaman Konstitusiya Məhkəməsinin əvvəlki qərarının dəyişdirilməsinə lüzum yoxdur. Konstitusiya Məhkəməsinin qərarlarının dəyişdirilməsi bu orqanın yüksək Konstitusiya hüquqi statusuna, müstəqilliyinə və qanunvericiliyin göstərişlərinə də uyğun olmazdı. Belə ki, "Konstitusiya Məhkəməsi haqqında" qanunun 63.4-cü maddəsinə müvafiq olaraq Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu tərəfindən qəbul edilmiş qərarlar qətidir, heç bir orqan və ya şəxs tərəfindən ləğv edilə, dəyişdirilə və ya rəsmi təfsir edilə bilməz.
İnkişaf etmiş xarici dövlətlərin konstitusiya nəzarəti orqanlarının və İnsan hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin təcrübəsinə də nəzər salsanız, belə təcrübənin - əvvəlki qərarlarda ifadə olunmuş hüquqi mövqelərdən fərqlənən, yeni hüquqi mövqelərin formalaşdırılması təcrübəsinin uğurlu tətbiqinin şahidi ola bilərsiniz.
- Azərbaycan məhkəmələrində girov qətimkan tədbiri çox az seçilir. Bunun səbəbləri nədir?
- Bu, ilk növbədə, qeyd etdiyiniz institutun milli cinayət prosesi üçün yeni olmasından irəli gəlir. Digər tərəfdən girov qətimkan tədbiri yalnız müdafiə tərəfinin təşəbbüsü əsasında məhkəmə tərəfindən seçilə bilər. Hesab etmirəm ki, məhkəmələr tərəfindən belə vəsatətlərin kütləvi şəkildə rədd olunması halı mövcuddur. Əksinə, təcrübə göstərir ki, müdafiə tərəfi, o cümlədən vəkillər bu institutun fəal tətbiqinə o qədər də maraq göstərmirlər.
- Azərbaycanda məhkəmələr tərəfindən həbs qətimkan tədbirinin tətbiqi ilə bağlı kifayət qədər problemlər mövcuddur. Bu barədə Ali Məhkəmənin Plenumunun xüsusi bir qərarı da oldu. Bu sahədə yol verilən əsas nöqsanlar hansılardır. Bu nöqsanların aradan qaldırılması ilə bağlı hansı zəruri tədbirlər görülməlidir?
- Qeyd etdiyiniz kimi, bu barədə Ali Məhkəmənin Plenumunun qərarı olub. Bu məsələ həmçinin Məhkəmə Hüquq Şurasının iclaslarında geniş müzakirə predmeti olub, konkret tədbirlər görülüb. Konstitusiya Məhkəməsi də Azərbaycan Respublikası Cinayət-Prosessual Məcəlləsinin 157.5-ci maddəsinin şərh olunmasına dair 09 iyul 2010-cu il tarixli qərarında həbsə alternativ qətimkan tədbirlərinin tətbiqi ilə bağlı bir sıra məsələlərə aydınlıq gətirib.
İnanıram ki, bütün bu sadalananlar həbs qətimkan tədbirinin tətbiqi təcrübəsində müsbət dönüşün yaranmasına səbəb olacaq. Fikrimcə, sözügedən istiqamətdə məhkəmələr qarşısında duran əsas vəzifə qanunvericiliyin tələblərinə ciddi riayət olunmasından və İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin bu sahədəki presedentlərinin öyrənilməsi və nəzərə alınmasından ibarətdir.
- Noyabrın 12-də Azərbaycan Konstitusiyasının qəbulunun 15 ili tamam olur. Bu münasibətlə Konstitusiya Məhkəməsində hər hansı tədbirin keçirilməsi nəzərdə tutulurmu?
- Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin birbaşa rəhbərliyi ilə ilk milli Konstitusiyanın qəbulu Azərbaycan Respublikasının dövlətçilik tarixində əlamətdar bir hadisədir. Bu tarixi hadisə ilə əlaqədar cari ilin 12 noyabr tarixində Konstitusiya Məhkəməsində bu orqanın Avropa Şurası Venesiya Komissiyası, Almaniya Texniki Əməkdaşlıq Cəmiyyəti və ATƏT-in Bakı ofisi ilə birgə "İnsan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinin konstitusiya mexanizmi" mövzusunda beynəlxalq konfransın keçirilməsi nəzərdə tutulur. Həmin konfransda Almaniya, Belarus, Türkiyə, Gürcüstan, Litva, Rusiya, Qazaxıstan, Latviya, Ukrayna, Estoniya Konstitusiya məhkəmələrindən və İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsindən nümayəndələrin iştirakı planlaşdırılır.