Tbilisi. Trend:
Asiya İnkişaf Bankı (AİB) COP29-a hazırlıq məqsədilə Azərbaycana texniki yardım paketini təsdiqləyib.
Bunu AİB-in Mərkəzi və Qərbi Asiya üzrə baş direktoru Yevgeni Jukov Bankın Tbilisidə keçirilən illik toplantısı çərçivəsində Trend-ə özəl müsahibəsində deyib.
O qeyd edib ki, bu il AİB və Azərbaycan üçün xüsusi ildir, çünki bu il Azərbaycanın 1999-cu ildə Asiya İnkişaf Bankına daxil olmasının 25 illiyi tamam olur:
"Bundan əlavə, bu il biz 2024-cü ildən 2028-ci ilə qədər növbəti beş ili əhatə edəcək və AİB ilə Azərbaycan arasında əməkdaşlıq sahələrini müəyyənləşdirəcək yeni ölkə tərəfdaşlığı strategiyamızı hazırlayırıq. Bu ilin noyabrında Bakıda keçiriləcək COP29-a ev sahibliyi etmək üçün Azərbaycanın seçilməsindən çox məmnunuq. Bu barədə ötən ilin dekabrında elan veriləndə AİB prezidenti Prezident İlham Əliyevə təbrik məktubu göndərib və Azərbaycan hökumətinə AİB dəstəyini təklif edib".
AİB-in baş direktoru xatırladıb ki, təxminən üç həftə əvvəl AİB-in iqlim dəyişikliyi məsələləri ilə məşğul olan həmkarları ilə birlikdə bu sahədə mümkün əməkdaşlığın konkret sahələrini müzakirə etmək üçün Bakıya səfər etmək imkanı əldə edib.
"AİB-in idarəedicisi olan Azərbaycanın maliyyə naziri Samir Şərifov ilə bu məsələni müzakirə etmək imkanımız oldu və COP29-un təyin edilən prezidenti, ətraf mühit naziri Muxtar Babayevlə məhsuldar görüşümüz oldu.
O vaxtdan bəri biz ölkəyə COP ilə bağlı danışıqlar aparmaq və tədbirə ev sahibliyi etmək üçün potensialın yaradılmasına kömək edəcək texniki yardım paketini artıq təsdiq etmişik. Bu, COP-a hazırlıqda ölkəyə bir növ yardımdır. Əlbəttə ki, biz əməkdaşlığın hər hansı digər sahələrini müzakirə etməkdən məmnun olarıq”, - deyə AİB-in baş direktoru əlavə edib.
Azərbaycanın "yaşıl" gündəliyinə dəstək
"Biz, həmçinin Azərbaycanın iqlim dəyişikliyi gündəminə ciddi yanaşdığını dünyaya nümayiş etdirmək üçün ölkəyə daha çox yaşıl enerji layihələrinin hazırlanmasına və həyata keçirilməsinə kömək edirik. İki il əvvəl AİB Qafqazda ən böyük günəş elektrik stansiyasına sərmayə qoyub. Bu, "Masdar" şirkətinin Ələtdəki 230 meqavatlıq elektrik stansiyasıdır, mənim də baş çəkmək şansım oldu. Bu, çox müasir elektrik stansiyasıdır və hökumətin 2030-cu ilədək “strategiya 30”u həyata keçirmək istəyini yerinə yetirmək üçün bir addımdır, və bu o deməkdir ki, bu ilə qədər ölkə bütün enerjinin 30 faizini bərpa olunan mənbələrdən istehsal edə bilməlidir", - deyə o bildirib.
Y.Jukov qeyd edib ki, AİB Azərbaycanla, eləcə də özəl sektorla günəş enerjisi layihələrinə investisiya yatırmaq üçün gələcək imkanları müzakirə edir:
"Ümid edirəm ki, bu ilin sonrakı vaxtlarında bu məsələ ilə bağlı daha konkret açıqlamalar verəcəyik. Amma ümumilikdə, biz ölkə ilə dəniz külək enerjisi layihələrinə sərmayə qoymaq imkanlarını müzakirə edirik. Bundan əlavə, biz üzən günəş elektrik stansiyası layihəsini sınaqdan keçiririk. Bizim 100 kVt gücündə kiçik bir layihəmiz var, hazırda Bakıdakı göllərdən birində həyata keçirilir. Gəlin görək, işləyirmi, daha çox işləyə bilərikmi?".
Jukov əlavə edib ki, AİB, həmçinin Azərbaycan hökuməti ilə nəqliyyat sektorunun dekarbonizasiyası istiqamətində işləyir:
"Məsələn, bizim hazırkı layihəmiz var və biz Şimal-Cənub dəmir yolu layihəsinin hissələrinin elektrikləşdirilməsinə əlavə yardım göstərəcəyik. Gələcəkdə belə layihələr üzərində işləməyə məmnun olarıq".
AİB-in baş direktoru qeyd edib ki, bank regional əməkdaşlığın güclü tərəfdarıdır, çünki o, yəqin ki, nizamnaməsinə daxil edilmiş regional əməkdaşlığı olan bir neçə çoxtərəfli inkişaf banklarından biridir:
"Mərkəzi Asiya və Qafqazda biz 2000-ci illərin əvvəllərində Mərkəzi Asiya Regional İqtisadi Əməkdaşlıq Proqramını (CAREC) yaratdıq. O vaxtdan bəri regional əməkdaşlığa, o cümlədən əlaqəyə qoyulan ümumi investisiya 50 milyard dolları ötüb. Təbii ki, Azərbaycandan Gürcüstana, Qara dənizdən Rumıniyaya və Avropa İttifaqının qalan hissəsinə uzanan Qara dəniz kabel layihəsi üzərində araşdırmalar davam edir. Hazırda texniki-iqtisadi əsaslandırma aparılır. Ümid edirik ki, bu ilin ortasına və ya sonuna qədər onu ilkin olaraq tamamlayacağıq. Tədqiqat layihənin həyata keçirilməsinin mümkün olduğunu göstərsə, biz iştirak etməkdən məmnun olarıq. Bu, çox irimiqyaslı layihədir və həyata keçirilsə, hesab edirəm ki, bir çox beynəlxalq maliyyə institutları bu layihədə iştirak edə biləcəklər. Bundan əlavə, bir neçə gün əvvəl Daşkənddə Özbəkistan, Qazaxıstan və Azərbaycan hökumətləri Xəzər dənizindən keçməklə, Özbəkistandan Qazaxıstana və Azərbaycana "yaşıl” enerji dəhlizi yol ilə gedən mümkün sualtı kabel xətti layihəsinə dair ilkin anlaşma memorandumu imzalayıblar. Özbəkistan ölkənin qərb bölgələrində bərpa olunan enerji, günəş və külək istehsalına kifayət qədər sərmayə qoyur, halbuki iqtisadi bazanın böyük hissəsi faktiki olaraq Özbəkistanın şərqində yerləşir. Düşünürük ki, bu layihələr daha sonra bu təklif olunan yaşıl dəhliz vasitəsilə təmin oluna bilən yaşıl enerji istehsal etmək potensialına malikdir. Amma hesab edirik ki, bunun üçün böyük investisiyalar tələb olunacaq".
Y.Jukov qeyd edib ki, Azərbaycan 1999-cu ildə AİB-ə üzv olduqdan sonra bank ümumilikdə 4,2 milyard dollarlıq yardım paketi təqdim edib:
"Lakin bunun çoxu hazırda dövlət sektorunun payında düşür. Özəl sektorun payına düşən məbləğ isə cəmi 50 milyon dollara yaxındır. Bu vacib kredit məbləğidir. Məsələn, iki il əvvəl etdiyimiz və 230 meqavatlıq günəş elektrik stansiyasının tikintisinə kömək etdiyimiz 21 milyon dollarlıq layihə çox səmərəlidir. Amma Azərbaycan kimi yüksək orta gəlirli ölkə olan bir ölkədə biz AİB tərəfindən digər tərəfdaşlarla, lakin dövlət zəmanəti olmadan özəl sektora birbaşa investisiyalar üçün daha çox imkanlar görürük, və bu o deməkdir ki, dövlət borcunu artırmayacağıq. Digər cəhət ondan ibarətdir ki, bir çox insanlar COP29-u maliyyə COP-u adlandırırlar. Buna görə də biz hökumət və digər beynəlxalq maliyyə institutları ilə iqlim dəyişikliyini həll etmək üçün daha innovativ yollar hazırlamaqda çox maraqlıyıq ki, bu da çox əhəmiyyətli investisiya tələb edir".
Yeni ölkə strategiyasının təfərrüatları
"Biz ölkə ilə yeni tərəfdaşlıq strategiyası hazırlayırıq. Amma deməliyəm ki, bu strategiyanın əsas gündəliyi iqlim dəyişikliyinin təsirləri ilə mübarizə və Azərbaycana iqtisadiyyatın dekarbonizasiyasına və bərpa olunan enerji mənbələrinin payının artırılmasına kömək etmək olacaq. Beləliklə, hansı sektorlarda işləməyimizdən asılı olmayaraq, bu, təkcə Azərbaycanda deyil, bütün Asiya-Sakit okean regionunda AİB üçün hərtərəfli gündəmdir. Ümumilikdə AİB bu proqrama 2030-cu ilə qədər 100 milyard dollar sərmayə qoymağı öhdəsinə götürüb", - deyə o bildirib.
Nəqliyyat sektoru
"Amma sektorlara nəzər salsanız, biz həm də daşımalarla bağlı daha çox işləmək, Azərbaycan Dəmir Yolları ilə əməkdaşlığımızı genişləndirməkdə davam etmək istəyirik, çünki bütün şəbəkənin bərpası üçün çoxlu yarımçıq qalan vəzifələr var", - deyə Y.Jukov bildirib.
O qeyd edib ki, AİB Azərbaycan və Ermənistan arasında uğurlu danışıqlara da ümid edir, çünki sülh sazişi əldə edildikdən sonra bu, ölkəyə əlavə nəqliyyat dəhlizinin açılmasına, Azərbaycanı və regionu dünya ilə daha yaxşı əlaqələndirməyə imkan verəcək:
"Azərbaycanın cənub hissəsindən Ermənistan ərazisindən Naxçıvana qədər uzanan kifayət qədər köhnə dəmir yolu var. Ona görə də sülh sazişi və digər razılaşmalar əldə olunarsa, biz bu şəbəkənin bərpasına sərmayə qoymağa çox şad olarıq, lakin təbii ki, Azərbaycan hökumətinin prioritet qərarlarına uyğun olaraq".
Təhsil sahəsində əməkdaşlıq
"Üzərində çalışacağımız digər sahə təhsildir. Biz bir müddətdir ki, hökumətlə Azərbaycanda texniki təhsilin təkmilləşdirilməsi imkanlarını müzakirə edirdik, çünki siz 21-ci əsrin sonuna qədər gənc işçi qüvvənizin ixtisasını artırmalısınız. Ümid edirik ki, bu sahəyə investisiyalar təqdim edəcəyik. Nə qədər tez bir o qədər yaxşıdır. Ümumilikdə, daha əvvəl vurğuladığım kimi, biz yəqin ki, diqqətimizi dövlət sektoru investisiyaları ilə özəl sektor investisiyaları arasında balanslaşdırmaya bir az daha dəyişməyə baxacağıq", - deyə o sonda bildirib.
