Bakı. Trend:
Səhiyyə Nazirliyi Elmi-Tədqiqat Ağciyər Xəstəlikləri İnstitutunun şöbə müdiri İlqar Mustafayev Bronxoektatik xəstəliklə bağlı sualları cavablandırıb.
Trend həmin cavabları təqdim edir:
- İlqar müəllim, ilk öncə bronxoektatik xəstəliyi barədə məlumat verərdiniz…
- Bronxoektatik xəstəlik – patoloji genişlənmiş və deformasiyaya
uğramış bronxların xroniki geridönməz irinli ilthabi xəstəliyidir.
Bronxoektatik xəstəliyin təsnifatı müxtəlif kriteriyalara görə
aparılır. Belə ki, etiologiyasına görə xəstəlik birincili, yəni
anadangəlmə və ikincili, qazanılmış olur. Eyni zamanda, quruluşuna
görə silindrik, torbavari və qarışıq, yayılmasına görə isə tək-tək
və çoxsaylı ola bilər. Bundan əlavə, bronxoektatik xəstəlik kliniki
gedişinə görə bronxitik mərhələ, əhəmiyyətli dəyişikliklər
mərhələsi, fəsadlar mərhələsinə bölünür.
Bronxların genişlənməsi və bronxial möhtəviyatın evakuasiyasının
ləngiməsi ilthabın inkişafına təkan verir. Bronxların divarında baş
verən geridönməz dəyişikliklər bronxoektaziyа ilə nəticələınir.
Bronxoektaziya əsasən kiçik bronxlarda inkişaf edir.
- Bronxoektatik xəstəlik hansı hallarda əmələ gələ bilər?
- Bronxoektatik xəstəliyi anadangəlmə və qazanılmış qruplara ayırmaq olar.
Anadangəlmə faktorlara genetik meyillilik (кistik fibroz -
mukovissidoz), alfa1-antitripsin çatışmazlığı (hərəkətsiz
kirpiciklər sindromu), bronxial ağacın qüsurları (Uilyam-Kembel
sindromu), ağciyərlərin kistoz hipoplaziyası (polikistoz),
birincili immun çatışmazlığı aiddir.
Qazanılma faktorlara isə respirator traktın xroniki infeksion
xəstəlikləri, respirator traktın infeksion zədələnmələrinin
qeyri-adekvat və ya natamam müalicəsi və yad cisim daxildir.
- Xəstələr əsasən hansı şikayətlərlə müraciət edirlər?
- Xəstənin əsas şikayətləri əksər hallarda produktiv öskürəkdir.
Remissiya dövründə bəlğəm selikli, selikli-irinli, kəskinləşmələrdə
isə irinli ifrazatla müşayət edilir. Quru bronxoektazlar deyilən
formalarda öskürək quru, az bəlğəmli olur. Səhər daha çox miqdarda
bəlğəmin olması və kəskinləşmə zamanı onun miqdarının artması
diaqnostik meyardır. Bəzi hallarda qanhayxırma, təngnəfəslik, ümumi
intoksikasiya simtomları qeyd olunur.
Belə xəstələrdə qiymətləndirmə anamnezdən, baxışdan başlamalıdır.
Eyni zamanda, fiziki müayinə də çox əhəmiyyətlidir. Xəstələrin bir
çoxunda əsasən orta ağır və ağır gedişli formalarda emfizematoz döş
qəfəsi, çubuqvari barmaqlar və saat şüşəsinə bənzər dırnaqlar,
peroral və akrosianoz qeyd olunur.
Perkutor göstəricilər patoloji prosesin miqyası və mərhələsindən asılı olaraq müxtəlifdir (kütləşmə, timpanit, qutuvari səs). Ağciyərlərin auskultasiyasında zədələnmə həcmindən asılı olaraq, bronxoektazlar üzərində bir tərəfli, iki tərəfli quru və yaş xırıltılar eşidilir.
- Bronxoektaziyaya şübhə nə vaxt yaranır?
- Həkimlər xroniki öskürək və bəlğəm ifrazı, qanhayxırma, təkrarlanan pnevoniyalar ilə müraciət edən xəstələrdə mütləq bronxoektatik xəstəliyi nəzərlərində tutulmalıdır. Obyektiv müayinədə ağciyərlərin üzərində eşidilən daimi yaş xırıltılar da bu xəstəliyə bir işarədir.
- Bronxoektatik xəstəliyin təstiqlənməsində, hansı laborator instrumental müayinələrindən istifadə olunur?
- Təbii ki, laborator müayinələrdə qanın ümümi analizi, qanın biokimyəvi analizi əhəmiyyətlidir. İnstrumental diaqnostikada ilkin olaraq ağciyərlərin rentgenoqrafiyası icra olunur. Lakin diaqnostikada qızıl standart yüksək tezlikli komputer tomoqrafiya müayinəsi hesab olunur. Müalicə və diaqnostikada bronxoskopiya, ağciyərlərin xarici tənəffüs funksiyalarını dəyərləndirmək üçün spirometriya müayinəsi aparılır.
- Bronxoektatik xəstəliyin müalicəsi nədən ibarətdir?
- Bu xəstəliyin müalicə prinsipi konservativ və cərrahi olaraq qeyd etməliyik.
Konservativ müalicədə kəskinləşmələrdə virus əleyhinə
preparatlar, antibiotiklər, mukolitiklər, bronxolitiklər,
dezintoksikasion tədbirlər, oksigen, müalicəvi bronxoskopiya,
remissiya dövründə isə postural drenaj, vibrasion massaj,
mukolitiklər, immunomodulyatorlardan istifadə olunur.
Cərrahi müalicə patoloji proses birtərəfli olsa (1 və ya bir neçə
seqment, hissə) rezeksiyasından (çıxarılmasından) ibarətdir.