Bakı. İlhamə İsabalayeva - Trend:
Qərbi Azərbaycan torpaqlarının bir hissəsində yerləşən, indiki Ermənistan ərazisində olan 1220 Azərbaycan toponiminin 964-ü, yəni 79%-i erməniləşdirilib.
Bunu Trend-ə AMEA Qafqazşünaslıq İnstitutu “Ermənişünaslıq” şöbəsinin müdiri, tarix üzrə elmlər doktoru Qasım Hacıyev deyib.
Onun sözlərinə görə, indiyə qədər Ermənistanın saxtalaşdıra bilmədiyi bir çox yer adları hələ də aborigen xalqın - Azərbaycan türklərinin tarixini, türk tayfalarının adını (quqark, gorus, sak, aynın, qıpçaq, qaraqoyunlu, şirak, peçenek, axta, kəvər və s.) əks etdirir. Tədqiqat nəticəsində bu ərazinin toponimlərinin qədim türk sözləri (balıq, yazı, art, bək, kəpəz və s.), Azərbaycan dili ilə bağlı coğrafi terminlər (dağ, dərə, düz, təpə, tap, taxt, yal, nüvək, ova, gədik və s.) əsasında formalaşdığı aydın olur.
Tarixçi bildirib ki, erməni müəllif Z.Qorqodyanın “1831-1931-ci illərdə Sovet Ermənistanın əhalisi” kitabında qeydə alınan 2310 oykonimin (yaşayış məntəqəsinin) 2000-dən çoxu türk mənşəli, 300-ə yaxını isə ərəb və fars mənşəli olması deyilənlərə tutarlı sübutdur.
İndiki Ermənistan ərazisinin Azərbaycan türklərinin qədim yaşayış məskəni olduğunu deyən Q.Hacıyev əlavə edib ki, azərbaycanlı türk-müsəlman əhali zaman-zaman erməni təcavüzünə məruz qalaraq bu ərazilərdən deportasiya olunub, yerinə dünyanın müxtəlif ölkələrindən ermənilər köçürülüb məskunlaşdırılıb. Azərbaycanlılar təkcə XX əsrdə dörd dəfə (1905-1906, 1918-1920, 1948-1953, 1988) indiki Ermənistan ərazisindən – tarixi-etnik torpaqlarında soyqırımlara məruz qalaraq məcburi şəkildə deportasiya edilib. Gəlmə ermənilər uydurma “Böyük Ermənistan” siyasətinə uyğun olaraq Türksüz Ermənistan ideologiyası əsasında etnik təmizləmə siyasəti həyata keçirib və bu prosesi 1991-ci il avqustun 8-də başa çatdırıblar:
“Bunun nəticəsində Ermənistanda bir nəfər də olsun, azərbaycanlı qalmayıb. Ümumiyyətlə, XX əsrdə iki milyon azərbaycanlı indiki Ermənistandan (Qərbi Azərbaycandan) - tarixi-etnik torpaqlarından qovulub. Düşünülmüş və planlaşdırılmış bu proseslərdən – azərbaycanlıların öz doğma yurdlarından qovulmasından sonra mövcud olan yer adlarının – toponimlərin dəyişdirilməsinə başlanılıb, toponimlər kütləvi şəkildə “soyqırımına” məruz qalıb”.
Tarixçi qeyd edib ki, 1935-1989 - cu illərdə Ermənistanda hətta yer adlarına qarşı qərəzli siyasət tətbiq edilib və Azərbaycan-türk mənşəli olduğu üçün minlərlə Azərbaycan toponimi xəritələrdən silinib. Yer adlarının dəyişdirilməsi Azərbaycan xalqına məxsus olan bu ərazilərdən onların izini itirmək məqsədi ilə həyata keçirilib:
“Ermənistan ərazisindəki toponimlərin mənşəcə türklərə məxsus olduğu danılmaz həqiqətdir. 1590-cı ildə tərtib edilmiş “İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri”ndə, 1728-ci ildə tərtib edilmiş “İrəvan əyalətinin icmal dəftəri”ndə indiki Ermənistanın türk mənşəli toponimlərinə dair məlumatlar verilib. XIX əsr müəlliflərinin əsərlərində indiki Ermənistan ərazisində qeydə alınmış toponimlərin türk mənşəli olmasına dair məlumatlar var. SSRİ-nin süqutu və Ermənistan Respublikasının müstəqilliyinin elan edilməsindən sonrakı mərhələdə də Ermənistan dövləti tarixi adlar və toponimlər saxtalaşdırılmasının dövlət səviyyəsində həyata keçirilib. Azərbaycanlı əhalinin kütləvi şəkildə deportasiya edildiyi Ermənistanda əksər türkmənşəli toponimlər və oykonimlər dəyişdirilib, erməni dilində adlandırılıb”.
