Orta Dəhliz regional inteqrasiyanın və iqtisadi əməkdaşlığın təməl daşıdır .
Bunu Trend-ə özəl müsahibəsində Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) Baş katibi Kubanıçbek Ömüraliyev bildirib.
Ömüralıyev qeyd edib ki, “Türk Dünyası - 2040 Baxışı” çərçivəsində Orta Dəhlizin inkişafı strateji prioritet kimi müəyyən olunub – bu, Şərqlə Qərbi birləşdirən ən qısa və təhlükəsiz marşrut, eləcə də türk ölkələrinin qlobal logistika şəbəkələrinə inteqrasiyasını təmin edən əsas amildir.
“Bu baxımdan Orta Dəhliz regional inteqrasiyanın və iqtisadi əməkdaşlığın təməl daşıdır. O, Şimal Dəhlizi ilə müqayisədə tranzit məsafəsini 2000 kilometr azaldır və Çinlə Avropa arasında yüklərin cəmi 15 günə çatdırılmasına imkan yaradır — bu isə dəniz nəqliyyatı ilə müqayisədə üç dəfə sürətlidir. Bu marşrutun potensialının tam reallaşdırılması türk dövlətləri arasında sıx əlaqələndirmənin olmasını tələb edir. Çin–Qırğızıstan–Özbəkistan dəmir yolu kimi birgə infrastruktur layihələri vasitəsilə – ki, bu dəhlizin əsas elementi hesab olunur – üzv dövlətlər tranzitin səmərəliliyini xeyli artırır və illik buraxıcılıq qabiliyyətini 15 milyon tona qədər genişləndirirlər. Eyni zamanda, Orta Dəhlizin uğuru üçün gömrük və logistika proseslərinin müasirləşdirilməsi də az əhəmiyyət kəsb etmir,” – deyə o bildirib.
Türk Dövlətləri Təşkilatının baş katibi qeyd edib ki, Azərbaycan və digər üzv ölkələr ePermit (elektron nəqliyyat icazələri), eCMR (elektron yük-nəqliyyat qaimələri) və eTIR (elektron gömrük tranzit sistemi) kimi sistemləri uğurla tətbiq edirlər. Bu isə beynəlxalq daşımaları daha sürətli, sadə və şəffaf edir.
“2025-ci ilin yanvarında Bakıda TDT-nin gömrük xidmətləri rəhbərlərinin görüşü zamanı eTIR sisteminin tam tətbiqinə dair regional Yol Xəritəsinin imzalanması bu prosesdə mühüm mərhələ oldu. Bu addım regionda daha səmərəli və təhlükəsiz ticarət axınlarının formalaşmasına yol açdı. 2022-ci ilin Səmərqənd Sammitində qəbul olunmuş sadələşdirilmiş gömrük dəhlizləri və beynəlxalq yükdaşımalarla bağlı razılaşmalarla birgə bu təşəbbüslər Orta Dəhlizi daha da möhkəmləndirir, türk dövlətlərini regional əlaqəlilik, səmərəlilik və dayanıqlılıq nümunəsinə çevirir,” – deyə o əlavə edib.
Qeyd edək ki, Orta Dəhliz region ölkələrindən keçən və Asiyanı Avropa ilə birləşdirən nəqliyyat-ticarət marşrutudur. O, ənənəvi Şimal və Cənub dəhlizlərinə alternativ kimi çıxış edir.
Marşrut Çindən başlayaraq Qazaxıstan, Özbəkistan və Türkmənistan kimi Mərkəzi Asiya ölkələrindən keçir. Daha sonra Xəzər dənizini, Azərbaycanı, Gürcüstanı və Türkiyəni keçərək Avropaya çıxır. Orta Dəhliz dəniz yollarından daha qısa quru marşrut kimi Asiyanın şərq bölgələrini, o cümlədən Çini, Avropa ilə birləşdirir.