Azərbaycan, Bakı, 22 fevral /Trend, müxbir İ.Xəlilova/
Azərbaycan Mərkəzi Bankı yanında Mərkəzləşdirilmiş Kredit Reyestri Xidməti cümə axşamından etibarən bank olmayan kredit təşkilatlarının (BOKT) onlayn-qeydiyyatına başlayır. Bundan sonra onlar kredit reyestrindən istifadə edə biləcəklər. Bu barədə çərşənbə axşamı Azərbaycan Mikromaliyyə Assosiasiyasının (AMFA) icraçı direktoru Jalə Hacıyeva deyib.
"Ay ərzində BOKT-ların kredit reyestrinə qoşulması üçün hazırlıq aparılıb və hazırda kredit təşkilatlarının 90 faizi sınaqdan keçib", - Hacıyeva qeyd edib.
Birinci mərhələdə BOKT-lar üçün Mərkəzləşdirilmiş Kredit Reyestrindən istifadə məhdud olub, çünki reyestr xidməti əvvəlcə bu kredit təşkilatlarının təqdim etdikləri informasiyanın həqiqiliyini yoxlamalı olduğu halda, indi onlar birbaşa serverə qoşulacaqlar.
Odur ki, məlumatların yoxlanılması zamanı BOKT-lar müvəqqəti serverdən istifadə edə bilirdilər ki, bunun da vasitəsilə yalnız bank olmayan kredit təşkilatlarından borcalanlar haqqında informasiyaya çıxış əldə etmək mümkün idi. Ümumi server vasitəsilə bankların yerləşdirdikləri məlumatlardan da istifadə etmək mümkün olacaq.
Hacıyevanın sözlərinə görə, BOKT-ların təqdim etdiləri məlumatlar kredit reyestrinin fevralın 24-dən işə salacağı yeni sistemə daxil ediləcək.
Mərkəzləşdirilmiş Kredit Reyestri Xidməti (MKR) kredit tarixləri üzrə bazanın formalaşdırılması ilə bağlı yeni sistemi işə salır. O, ay ərzində banklar və bank olmayan kredit təşkilatları tərəfindən köhnə sistemlə paralel şəkildə istifadə ediləcək.
Kredit reyestrinə BOKT-ların qoşulması onlara kredit qoyuluşlarını da aktivləşdirməyə imkan verəcək. BOKT-ların borcalanların kredit tarixini tutuşdurmaq imkanları olmadığından, dünya maliyyə böhranı başladıqdan sonra mikromaliyyə təşkilatları kredit portfelinin artım tempini 80-85 faiz azaldıblar.
BOKT-ların kredit reyestrindən istifadəsini təmin edən "Bank olmayan kredit təşkilatları haqqında" qanun ölkə parlamenti tərəfindən 2009-cu ilin sonunda qəbul edilib. Qanun qüvvəyə mindikdən sonra [2010-cu ilin fevralında] bank olmayan kredit təşkilatları kredit reyestrinə onlayn-rejimdə qoşulmaq üçün informasiya sisteminin yaradılması ilə məşğul olmağa başlayıblar.
2010-cu ilin yekunlarına görə, Azərbaycan Mikromaliyyə Assosiasiyası üzvlərinin kredit portfelinin ümumi həcmi 2,13 milyard dollar təşkil edib. Aktiv müştərilərin sayı 465 982-dir. Risk altında olan portfelin payı (kreditin ödəniş müddətini 30 gün ötən) 8,28 faiz səviyyədə olub. İlin sonuna silinmiş kreditlərin həcmi 7,49 milyon dollar səviyyəsində olub.
Mikrokredit portfelinin ümumi həcmi 12,9 faiz artımla 432,78 milyon dollar təşkil edib. Bu göstərici 2010-cu ilin əvvəlinə 488,42 milyon dollar olub. Risk altında olan portfelin payı 3,27 faiz təşkil edib.
Assosiasiyanın mikrəmaliyyələşdirmə ilə məşğul olan 30 üzvü arasında beynəlxalq humanitar təşkilatlar tərəfindən təsis edilən 12 bank və 18 bank olmayan kredit təşkilatı var.
MKR 2005-ci ilin martından etibarən fəaliyyət göstərməyə başlayıb və bu gün ondan yalnız banklar istifadə edə bilir. Fiziki şəxs üçün bir sorğuya görə tarif 1,1 manat, hüquqi şəxs üçün isə 2 manat təşkil edir. Kredit reyestri kommersiya məqsədləri güdmür, tariflər isə inzibati xərcləri ödəmək üçün tətbiq edilib.
Cari il yanvarın 1-nə olan məlumata görə, kredit reyestrində haqqında məlumat olan borcalanların sayı 962 546, kredit məlumatlarının ümumi sayı isə 1 883 260 təşkil edir. 2009-cu ilin sonlarına olan məlumata görə, reyestrdə 704 275 borcalan haqqında və 1 322 524 kredit məlumatı var. 2010-cu il ərzində borcalanlar barədə 258 571, kreditlər üzrə 560 736 yeni məlumat daxil olub. Reyestrdə olan borcalanlar üzrə məlumatların sayı 434 593 təşkil edir.
MKR-in yaradılması üzrə məsləhətçi kimi "Norway Registers Develoрment", icraçı qismində isə "R.I.S.K. Company" çıxış edib. Kredit reyestrinin yaradılmasının maliyyələşdirilməsi Dünya Bankının "Maliyyə sektoruna texniki yardım" (FSTA) kreditinin hesabına aparılıb.