Azərbaycan, Bakı, 13 avqust / Trend , müxbir D.Xatınoğlu /
Əhmədinejadın birinci prezidentliyi dövründə 11 naziri işdən uzaqlaşdırması və 12 nüfuzlu təşkilat rəhbərlərini dəfələrlə dəyişməsi ilə bağlı yaranan narazılıqlar və etirazlar göstərir ki, prezidentliyinin ikinci dövründə o, mövqeyini dəyişməsə, daha çox problem və etirazlarla üzləşəcək.
Britaniyada fəaliyyət göstərən iranlı professor Əli Ənsarı Trend -a bildirib ki, iqtidarda olan mühafizəkarlar düşərgəsinin əksəriyyəti Əhmədinejadın təkbaşına hakimiyyətindən narazıdır.
Mehr agentliyinin məlumatına əsasən, Əhmədinejad parlament nümayəndələri ilə görüşündə bildirib ki, növbəti həftə nazir postlarına nəzərdə tutduğu şəxsləri təsdiq olunmaq üçün parlamentə təqdim edəcək. İqtidarda olan mühafizəkarların nüfuzlu nümayəndəsi Əli Mütəhhəri Mehr agentliyinə bildirib ki, Əhmədinejad müvafiq şəxslərlə nazirliyə namizədlər barədə yetərincə məsləhətləşmir. Prezidentliyə sabiq namizəd, Ali Məsləhət Şurasının Baş katibi Möhsün Rızayi isə İran spikeri Əli Laricaniyə açıq məktub yazaraq bildirib ki, parlament nazirliklərə namizədlərin təsdiqinə daha ciddi yanaşmalıdır. "Nazir postlarına namizədlər təcrübəli və bacarıqlı olmalıdırlar", - deyə Rızayi vurğulayıb.
Ekspertlərin fikrincə, Əhmədinejadın yeni Nazirlər Kabinetinin təsdiq olunması rahat keçməyəcək.
Britaniyanın Çətəm Haus tədqiqat mərkəzinin üzvu və St Andrews Universitetinin İran Tədqiqat Mərkəzinin rəhbəri professor Ənsari hesab edir ki, Əhmədinejadın nümayiş etdirdiyi mövqe və atdığı addımlar mühafizəkarlar arasında parçalanma yaradır. "Artıq bir müddətdir ki, mühafizəkarların Əhmədinejadın tutduğu mövqe ilə bağlı mənfi münasibətləri sezilir", - deyə Ənsari elektron poçt vasitəsilə çümə axşamı bildirib.
Əhmədinejad andiçmə mərasimindən bir həftə qabaq, Təhlükəsizlik Nazirliyinin rəhbəri Möhsün Ejeini (Mohsen Edjei) vəzifədən uzaqlaşdırmışdı ki, bu addım da mühafizəkarların mənfi reaksiyasına səbəb olmuşdu.
Təhlükəsizlik Nazirliyinə aidiyyatı olan nüfuzlu təşkilatlaradn birinin rəhbəri adının açıqlanmaması şərtilə Trend -un "Parlament, mühafizəkarlar və Əhmədinejad arasında əməkdaşlığın perespektivləri" haqda sualına bildirib ki, "Əhmədinejadın atdığı son addımlara görə, şəxsən mən onun hakimiyyətinin legitimliyinə inanmıram". Həmin şəxs "son addımlar" dedikdə konkret nəyi nəzərdə tutduğunu açıqlamaqdan imtina edib.
Müxalifətin etirazlarına baxmayaraq, Əhmədinejadı müdafiə edən qüvvələr də az deyil. İki gün öncə, konservativlərin ideoloqu Mesbah Yəzdi bildirib ki, "Prezidentə itaət, Allaha itaətlə eyni şeydir". İrandakı siyasi prosesləri izləyən bir çox ekspertlərin fikrincə, Əhmədinejadı əsas dəstəkləyən qüvvələr hərbçilər, xüsusilə İran İnqilabı Keşikçiləri Korpusu (Sepah) və Könüllü İnqilabçılardır (Bəsic).
Sepahın yaranmasında əsas rolu olan, sabiq dini rəhbər İmam Xomeynini 1979-cu ildə İrana gələrkən müşayiət edən Möhsün Sazegara Trend -a bildirib ki, Əhmədinejadın hazırkı hakimiyyəti "hərbi yolla gizli dövlət çevrilişi" nəticəsində qurulub və legitimliyi sual altındadır.
Hazırda Vaşinqtonda fəaliyyət göstərən Sazegara hesab edir ki, İranda prezident seçkilərinin nəticəsinə etiraz edənlərin həbsi, qətli və həbsxanalarda cinsi təcavüz və işgəncələrə məruz qalma faktları mühafizəkarlar düşərgəsində böyük fikir ayrılığına səbəb olub. "Hazırda bir vaxtlar Əhmədinejadı müdafiə edən deputatlar və rəsmilərin çoxu tutduqları mövqedən geri çəkilirlər. Deməli, Əhmədinejadın yeni Nazirlər Kabinetinin parlamentdə təsdiqi rahat keçməyəcək", - deyə Müasir İran Tədqiqat Mərkəzinin rəhbəri Sazegara cümə axşamı telefonla bildirib.
Əhmədinejadın iyulda gəlininin atası İsfəndiyar Rəhim Məşayini vitse-prezident təyin etməsi də mühafizəkarların sərt reaksiyasına səbəb olmuşdu və İranın dini lideri Ayətullah Əli Xamenei Əhmədinejada məktub yazaraq, Məşayinin vitse-prezident vəzifəsindən uzaqlaşdırlmasına nail oldu.
Ənsarinin fikrincə, mühafizəkarlar düşünürlər ki, Əhmədinejad onlarla daha çox məsləhətləşmələr aparmalıdır, lakin Əhmədinejad belə hesab edir ki, prezident seçkilərində 24 milyon (səslərin 65 faizi) səs qazanmaqla, başqalarının hökumətə müdaxilə etmələrinin qarşısını ala bilər. "Xüsusilə də parlament nümayəndələri ilə nazir postlarına nəzərdə tutduğu şəxslər barədə müzakirələr aparmaq istəmir", - deyə Ənsari bildirib.
Prezident seçkilərinin nəticəsinə etiraz olaraq keçirilən aksiyalar zamanı 4000 nəfər həbs olunub, 30 nəfər həlak olub, həbs olunanlar arasında müxalifətin yüzlərlə nüfuzlu nümayəndəsi var. Müxalifət liderləri Əhmədinejadın hakimiyyətinin legitimliyini tanımırlar. Parlamentdə təmsil olunan müxalifətçı deputatların 80 faizi (70 deputatdan 57-si) Əhmədinejadın parlamentdə andiçmə mərasimində iştirak etməkdən imtina edib.
Moskva İnstitunun Yaxın Şərq və İsrail üzrə tədiqat mərkəzinin rəhbəri Yevgeniy Satanovski Trend -a bildirib ki, bundan sonra İrandakı islahatçılar düşərgəsini güclü müxalifət hesab etmək olmaz və onların hər hansı bir problem törədəcəkləri də istisnadır.
Satanovski hesab edir ki, Əhmədinejadın əsas problemi mühafizəkarlarla olacaq. "Əhmədinejad seçkilərdən sonrakı aksiyaları Sepahın vasitəsilə sakitləşdirib. Əhmədinejad Məşayini vitse-prezident seçərkən və sonradan Xameneinin Məşayinin işdən uzaqlaşdırılması ilə bağlı tapşırığının icrasını bir həftə gecikdirməklə mühafizəkarların dəstəyini müəyyən dərəcədə itirdi", - deyə Satanovski Moskvadan elektron poçt vasitəsilə bildirib. Onun sözlərinə görə, Əhmədinejad təhlükəsizlik nazirini vəzifədən uzaqlaşdırıb, bu nazirliyin rəhbərliyini də ələ keçirməklə, mühafizəkarların bir daha qınağına tuş gəldi.
Parlamentdə azlıq təşkil edən müxalifətin 70 nümayəndəsi və islahatçılar düşərgəsi liderlərinin Əhmədinejadın hakimiyyətinin legitimliyini tanımamaları, həmçinin prezident seçkilərinin nəticələrinə etiraz edənlərin aksiyalarının davam etməsi Əhmədinejad hakimiyyəti üçün onsuz da mövcud olan problemlərə əlavə problemdir.
Sazegara Satanovskidən fərqli olaraq hesab edir ki, xalqın etirazları artarsa, deputatlarla Əhmədinejad arasında daha çox nifaq və uçurum yaranacaq və bu səbəbdən də çox ehtimal ki, Əhmədinejad prezidentliyinin ikinci dövründə daha çox böhran və etirazlarla üzləşəcək.
Parlament nümayəndələri, mühafizəkarlar düşərgəsindən olan Həsən Qəfuri Fərd və Əli Ədyani Rad isə Trend -un "Parlament və hakimiyyətin əməkdaşlıq perespektivləri" ilə bağlı sualını cavablandırmaqdan imtina ediblər.