Azərbaycan, Bakı, 02 may / " müxbir E.Tarıverdiyeva, R.Hafizoğlu/ Uzun müddət Türkiyədə söz azadlığı məsələsində "maneə daşı" olan 301-ci maddəyə edilən dəyişikliklər sübut edib ki, ölkə Avropa demokratiyası standartlarına doğru irəliləyir. Lakin, Aİ-nin gözündə bu, yetərli addım olmaya bilər. "Yeni qanun, sözsüz ki, beynəlxalq səviyyədə güclü tənqidə məruz qalan köhnə qanunla müqayisədə, irəliyə doğru addımdır. Lakin, bir çox müşahidəçilərin şüurunda o, əvvəlki kimi, kifayət qədər loyal deyil" - ingilis politoloq Ceyms Ker-Lindsey (James Ker-Lindsay) hesab edir.
Türkiyə parlamenti aprelin 30-da Cinayət Məcəlləsinin 301-ci maddəsinə dəyişikliklər edib. Bu maddəyə əsasən, "türklərin milli ləyaqətinin təhqir edilməsində" günahkar şəxslər üç ilədək azadlıqdan məhrum edilirlər. Yeni variantda maddənin forması dəyişdirilib və həbs müddəti azaldılıb.
"Belə rəy var ki, bu növ qanunlar müasir Avropa demokratiyasında olmamalıdırlar", - Kinqston Universitetinin professoru Ker-Lindsey elektron poçtu ilə Trend -a bildirib.
"İnsanlar əvvəlki kimi, yalnız cəmiyyətdə səmimi və açıq müzakirələr yolu ilə həll edilməsi mümkün olan məsələlər üzrə kifayət qədər real cinayət məsuliyyəti ilə qarşılaşacaqlar. Bu mənada, düzəliş Türkiyənin həqiqətən can atdığı demokratik standartlara uyğun deyil", - ekspert güman edir.
Politoloq şübhə etmir ki, Avropada bir çoxları bu xəbərə sevinirlər. Lakin, buna baxmayaraq, bu, yaxşılığa doğru əhəmiyyətli dəyişiklik kimi qiymətləndirilməyəcək. Ker-Linsey, bunun əvəzinə, 301-ci maddənin cəmiyyətin demokratikləşməsi istiqamətində daha kiçik bir addım kimi qəbul ediləcəyini hesab edir.
"Mən, demək olar ki, əminəm ki, illər keçdikcə Türkiyə hökuməti ictimaiyyətin təzyiqi altında maddəni tamamilə ləğv edəcək. Lakin, düşünürəm ki, bu mərhələdə, nə qədər kiçik olsa da, istənilən irəliləyişi alqışlamaq lazımdır", - Ker-Lindsey bildirib. Onun rəyinə görə, düzəliş Türkiyə-Avropa münasibətlərinə, çətin ki, hər hansı bir əhəmiyyətli təsir etsin. Lakin, ekspert güman edir ki, bu, Avropada belə rəyin möhkəmlənməsi üçün kifayət olacaq ki, əgər Türkiyə Aİ-ə qoşulmaq istəyirsə, öz siyasi sisteminə əhəmiyyətli dəyişikliklər etməlidir.
"Ümumilikdə bütün Avropa ictimaiyyəti bu addımı alqışlayır. Lakin, düşünmürəm ki, bu, həmin məsələdə Aİ tərəfindən Türkiyəyə edilən təzyiqi azaldacaq", - Ker-Lindsey yazır.
Türkiyəli politoloq Özcan Tikit hesab edir ki, Türkiyənin siyasi imcinə və beynəlxalq nüfuzuna xələl gətirən 301-ci maddə dəyişdirirlməsi ölkənin demokratikləşməyə doğru addımladığını göstərir.
"301-ci maddənin ləğvi Türkiyənin Avropa Birliyinə daxil olması müzakirə edilən zaman aktual olub" - deyə, Türkiyədə dərc olunan "Akşam" qəzetinin aparıcı politoloqlarından olan Tikit cümə axşamı İstanbuldan elektron poçtla bildirib.
Lakin, politoloq hesab edir ki, 301-ci maddə Türkiyədə bir çox problemlərə səbəb olur.
"Bu qanun insanların fikir və düşüncələrininin əleyhinə yönəlmiş bir qanındur" -deyə o bildirib.
Tikitin fikrincə, Türkiyədə insanların fikir və düşünsədərinə görə təqib olunmaları demokratik və insani dəyərlərə zidd olmaqla yanaşı, ölkənin vətəndaşların gözündən düşməsi ilə də nəticələnir.
"301-ci maddəyə bənzər maddə İtaliyada da mövcuddur və sadəcə olaraq, bu ölkədə insanlar fikir və düşüncələrinə görə Tükriyədəki kimi təqib olunmurlar"-deyə o əlavə edib.
Politoloqun sözlərinə görə, bəzi qüvvələr bu qanunı əldə əsas tutaraq, daha radikal addımlar atırlar. Erməni lobbisinin Hrant Dinkin öldürülməsini Türkiyə əleyhinə istifadə etməsini buna misal göstərmək olar.
"301-ci məddədə dəyişiklik edilməsinin Atatürk dəyərlərinə və prinsiplərinə zidd olduğuna dair söylənənlər doğru dyeil"-deyə o əlavə edib.
Tikitin sözlərinə görə, Atatürkün milliyətçiliyi Vətəndaş millyətçiliyi deyil, fanatik və təəssübkeş millətçilik olsaydı, 80 il müddətində Türkiyədə çox saylı millətlərin bir yerdə yaşaması mümkün olmazdı. "Türkiyə millətçi dəyərlərdən deyil, ölkədə mövcud olan strateji potensialdan istifadə etməlidir", - o yazır.
Avropa Komissiyasının mətbuat katibi Amadeu Altafaj Tardio keçiridiyi mətbuat konfransında Türkiyədəki 301-maddənin dəyişdirilməsini müsbət qarşıladıqlarını bildirirb və bunu ölkənin demokratiyaya doğru addımı kimi qiymətləndirib.
Türkiyənin hakim Ədalət və İnkişaf Partiyası (AKP) parlamentə Türkiyə CM-in 301-ci maddəsinin dəyişdirilməsinə dair təkliflər göndərib. Bu maddəyə əsasən, "türklərin milli ləyaqətini təhqir etməkdə" günahkar şəxslər üç ilədək azadlıqdan məhrum edilirlər. Yeni variantda "türklərin milli ləyaqətinin təhqir edilməsi" ifadəsi "türk xalqının təhqir edilməsi" ifadəsinə dəyişdirilib, həbs cəzası isə üç ildən iki ilədək azaldılıb. Bu ,həbs cəzasını şərti cəza müddətilə əvəz etməyə imkan verir.