Bakı. Trend:
İsrail şirkətləri investisiya iştirakçısı olub Qarabağın inkişafına töhfə verə bilər.
Bunu Trend-ə eksklüziv müsahibəsində İsrailin Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Ronen Kraus deyib.
"Bu, mənim Azərbaycanda ikinci müddətimdir. Əvvəllər 2010-2015-ci illərdə ABŞ səfirinin müavini vəzifəsində çalışmışam. Təəssüf ki, o zaman Qarabağa səfər etmək imkanım olmayıb. Amma bu dəfə mütləq ora gedəcəyəm. Qarabağa ilk səfərimi səbirsizliklə gözləyirəm".
Qarabağ Azərbaycan hakimiyyətinin inkişafına xüsusi önəm verdiyi regiondur. İnanıram ki, İsrail şirkətləri öz texnologiyaları, bilikləri və təcrübələri ilə, həm də İsrail universitetlərinin iştirakı ilə innovasiya, texnologiya, səhiyyə, akademik sahəyə töhfə verə bilərlər. İnfrastruktur, su texnologiyaları və kənd təsərrüfatı kimi sahələr maraq doğurur və İsrail Qarabağın bir hissəsinə çevrilə və inkişafına töhfə verə bilər. Qarabağ israillilər üçün də turizm məkanına çevrilə bilər”, - deyə səfir qeyd edib.
Günəş və küləkdən istifadə: "yaşıl" enerjinin perspektivləri
"Əlbəttə, 'yaşıl' enerji son dərəcə vacibdir. Həm Azərbaycan, həm də İsrail çoxlu günəş işığı alır və xüsusilə Azərbaycan daha təmiz və təhlükəsiz enerji təmin edə biləcək əhəmiyyətli külək ehtiyatlarına malikdir", - səfir qeyd edib.
Kraus xatırladıb ki, 2024-cü ildə Bakıda keçirilən COP29 Azərbaycan üçün mühüm nailiyyət olub, onun iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə və alternativ enerji mənbələrinin tapılmasına sadiqliyinin vacibliyini nümayiş etdirir.
"İsraildə bizə və tərəfdaşlarımıza bu təmiz enerji mənbələrindən daha səmərəli istifadə etməyə imkan verən əsasən günəş, müəyyən qədər də külək texnologiyaları var Biz artıq bir neçə layihə həyata keçirmişik və 'yaşıl' enerjinin təkmilləşdirilməsi və inkişafının yeni yollarını birgə öyrənmək üçün bu təcrübə və biliyi Azərbaycandakı dostlarımızla bölüşməyə şad olarıq", - səfir əlavə edib.
SOCAR-ın İsrailin qaz sektorunda artan rolu
R. Kraus qeyd edib ki, İsrail Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətindən (SOCAR) qaz kəşfiyyatında iştirakını genişləndirəcəyini gözləyir. Onun sözlərinə görə, enerji iki ölkə arasında münasibətlərin çox mühüm hissəsidir.
"Uzun illərdir ki, İsrail Azərbaycandan böyük həcmdə neft alır. Biz İsrail və Azərbaycan arasında bu sahədə davamlı əməkdaşlığı yüksək qiymətləndiririk. Düşünürəm ki, bu, gələcəkdə də mütləq davam edəcək, çünki bu, hər iki ölkənin maraqlarına uyğundur", - səfir bildirib.
Kraus SOCAR-ın 2025-ci ilin əvvəlində "Tamar" yatağında 10 faizlik pay alması ilə İsrail qaz bazarına daxil olmasını yüksək qiymətləndirərək, bunun SOCAR-ın Azərbaycandan kənarda bu cür ilk müqavilə olduğunu qeyd edib.
"Biz çox qürur duyuruq ki, İsrail bu istiqamətdə ilk ölkə olub. Biz həmçinin SOCAR-ın qaz kəşfiyyatında iştirakının daha da genişləndirilməsini gözləyirik. Şirkət həmçinin Aralıq dənizinin şimalında qaz sektorunda geoloji kəşfiyyat işləri ilə bağlı tenderin qalibi olub. Ümid edirik ki, bu layihə uğurlu olacaq və enerji sektorunda əməkdaşlığın genişlənməsinə gətirib çıxaracaq", - o əlavə edib.
Kənd Təsərrüfatı İnnovasiyası: Çətinlikləri İmkanlara çevirmək
Kraus kənd təsərrüfatına investisiya qoymaq üçün daha çox İsrail şirkətinin Azərbaycana gələcəyinə ümid etdiyini bildirib.
"İsrail səhra bölgəsində yerləşdiyi üçün bizdə də su çatışmazlığı var. Biz alternativ su mənbələri tapmaqla bu problemlərin öhdəsindən gələ bilmişik – istər çirkab sularının demək olar ki, 100%-nin kənd təsərrüfatında təkrar istifadə olunacağı səviyyəyə qədər təmizlənməsi, istərsə də duzsuzlaşdırma. Hazırda bizim beş belə zavodumuz fəaliyyət göstərir və biz daha çox təbii su mənbəyi tikməyi planlaşdırırıq. Bu mənada, İsraildə yüksək səviyyədə inkişaf etmiş kənd təsərrüfatı texnologiyası bizə səhrada və ya digər iqlim problemlərində üzləşdiyimiz çətinliklərin öhdəsindən gəlməyə imkan verir”, - deyə səfir qeyd edib.
O vurğulayıb ki, İsrail Azərbaycanla öz biliklərini bölüşür və kənd təsərrüfatı və su texnologiyaları sahəsində təcrübə ötürməyə çalışır.
"Artıq Azərbaycanda bir neçə İsrail şirkəti fəaliyyət göstərir. İsrailin milli su şirkəti 'Mekorot' müxtəlif layihələrdə konsaltinq dəstəyi göstərir. Artıq İsrail şirkətləri Qazax və digər rayonlarda pilot layihələrə başlayıb. Ümid edirəm ki, biz getdikcə daha çox İsrail şirkətlərinin nəinki bilikləri paylaşdığını, həm də investisiya yatıran, əməkdaşlığın yeni sahələrini araşdıran, qabaqcıl suvarma texnologiyalarından və iqlim dəyişikliyinə tab gətirə bilən və eyni torpaq sahəsində məhsuldarlığı artıran təkmil toxumlardan istifadə edəcəyini görəcəyik. Bizdə eyni sahədən daha çox məhsul əldə etməyə imkan verən texnologiyalar var ki, bu da ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinə töhfə verir. Əminəm ki, biz İsrail şirkətlərinin Azərbaycanda olması ilə bağlı daha çox nümunə görəcəyik”, - deyə səfir əlavə edib.
Əməkdaşlığın yeni sahələrinin araşdırılması
Səfir qeyd edib ki, kənd təsərrüfatı və su texnologiyaları ilə yanaşı, İsrailin digər sahələrdə də təklif edə biləcəyi çox şey var, o cümlədən İsrailin Azərbaycanda artıq aktiv olduğu kibertəhlükəsizlik və süni intellekt imkanları. İsrailin bölüşəcək şirkətləri və təcrübəsi var.
Bundan əlavə, Kraus vurğulayıb ki, İsrail tibbi texnologiya sahəsində lider ölkədir və tibbi xidmətin keyfiyyətinin yüksəldilməsinə köməklik göstərir.
"Turizm inkişaf üçün çox perspektivli sahədir. Hazırda İsrail ilə Azərbaycan arasında iki aviaşirkət fəaliyyət göstərir və biz ümid edirik ki, üçüncüsü tezliklə yaranacaq ki, bu da Təl-Əviv və Bakı arasında həftədə 20-dən çox reys təmin edəcək. Bu, hər iki ölkədən turistlərin bir-birini ziyarət etməsinə, israillilərə isə Bakıdan mərkəz kimi istifadə etməyə imkan verəcək. Çünki Azərbaycan Hava Yolları (AZAL) şərq istiqamətində reyslər həyata keçirir və biz də tranziti inkişaf etdirmək üçün zəruridir. Bir ay əvvəl gəldiyim vaxtdan bir çox israillinin Bakıdan həzz aldığını və mədəniyyətlə tanış olduğunu görmüşəm. İsraillilərlə görüşmək və onların atmosfer, münasibət və qonaqpərvərlik haqqında müsbət şərhlərini eşitmək həmişə xoşdur. Ümid edirəm ki, daha çox israillinin gələrək bu gözəl ölkədən həzz aldığını görəcəyik”, - səfir əlavə edib.
Səfərlər və birgə təşəbbüslər
"Bizim bir çox tədbirlər planlaşdırmışıq. Hələlik konkret tarixlər və təfərrüatlar yoxdur, lakin onlar görünən kimi mütləq mətbuata məlumat verəcəyik. Deyə bilərəm ki, noyabrda Azərbaycanda Avropa Ravvinlərinin Konfransı keçiriləcək. Noyabrın əvvəlində Avropadan, digər ölkələrdən və İsraildən 500-dən çox ravvin illik konfransda iştirak etmək üçün buraya toplaşacaq. Hesab edirəm ki, əhalisinin əksəriyyəti müsəlmanlardan ibarət olan Azərbaycanın təkcə yəhudi icmasına deyil, ümumilikdə etnik azlıqlara xüsusi diqqət və qayğı nümayiş etdirərək belə mühüm konfransa ev sahibliyi etməsi böyük nailiyyətdir. Bu, dünyaya danışmağa dəyər bir hekayədir. Təəssüf ki, digər ölkələrdə bunu getdikcə daha az görürük. Dünya Azərbaycanın etnik azlıqlara, o cümlədən yəhudi icmasına necə hörmət və ehtiramla yanaşdığını öyrəndikcə, bir o qədər yaxşıdır”, - Kraus vurğulayıb.
10 il fərqlə Bakı: diplomatın baxışı
Sonda Kraus qeyd edib ki, 10 ildən sonra Azərbaycana qayıtmaqdan xoşbəxtdir.
"Burada əvvəlki xidmətimi başa vurandan on il sonra Azərbaycana qayıdıram. Biz diplomatların iş sahələrini seçmək imkanı var və mən Bakının siyahıya daxil olduğunu görəndə dərhal dedim: "Başqa yer yoxdur – yalnız Bakı."
Burada həm peşəkar, həm də ailəmizlə keçirdiyimiz beş il bizim üçün son dərəcə əhəmiyyətli idi. Bu, bizim hamımız üçün həqiqətən dəyərli təcrübə idi. Beləliklə, yenidən seçiləndə çox sevindim və geri qayıtmaq imkanımız olduğu üçün çox sevindik. Geri qayıtdığımdan bir aydan bir qədər artıq vaxt keçir və gördüklərim məni heyrətə gətirir: ölkənin inkişafı, İsraillə Azərbaycan arasında münasibətlərin səviyyəsi, İsrailin Azərbaycandan aldığı dəstək, xüsusən də İsraildə müharibənin davam etdiyi və 48 girovumuzun azad olunmasını gözlədiyimiz bu çətin vaxtlarda. Rəhbərlikdən tutmuş sadə insanlara, insandan insana qədər bütün səviyyələrdə hiss etdiyimiz dəstək və hörmət son dərəcə təsirlidir. Bütün bunlar geri qayıtmaq qərarının tamamilə düzgün olduğunu təsdiqləyir”, - səfir vurğulayıb.
