Bakı. Trend:
Xankəndidə keçirilən İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) 17-ci sammitində İran Prezidenti Məsud Pezeşkian həm təşkilata üzv ölkələrin daxili, həm də transregional marşrutlarını birləşdirən nəqliyyat infrastrukturunun gücləndirilməsinin vacibliyinə diqqət çəkib.
“İran və onun tranzit qonşuları bu məsələdə əsas rol oynayırlar. Logistika şəbəkələrinin inkişafı və sərhədlərlə limanlarda beynəlxalq standartlara uyğunluğun təmin edilməsi tələb olunur”, – deyə iranlı dövlət başçısı bildirib.
Regional miqyasda nəqliyyat sisteminin təkmilləşdirilməsi onun çıxışının əsas prioritetlərdən biri olub. Pezeşkian xüsusi olaraq limanların və gömrük-keçid məntəqələrinin müasirləşdirilməsinə diqqət ayıraraq, qeyd edib ki, bu obyektlər ən yaxşı beynəlxalq təcrübələrə uyğun olmalıdır.
Prezident iqtisadi inteqrasiya məsələlərini də diqqətdən kənarda qoymayıb. O bildirib ki, İƏT çərçivəsində regional ticarətin payı üzv ölkələrin ümumi xarici ticarət dövriyyəsinin cəmi 8 faizini təşkil edir.
“Biz azad ticarət zonasının yaradılması ilə bağlı danışıqları intensivləşdirməli və bu istiqamətdə konkret nəticələrə 2035-ci ilədək nail olmalıyıq”, – deyə o vurğulayıb.
Bu açıqlama onu göstərir ki, nəqliyyat infrastrukturunun inkişafı regiondakı ticarət-iqtisadi əməkdaşlığın dərinləşdirilməsinə yönəlmiş hüquqi-normativ tədbirlərlə paralel həyata keçirilməlidir.
Bu kontekstdə İranın “Şimal–Cənub” beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin gerçəkləşdirilməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Hindistanı İran, Azərbaycan və Qazaxıstan vasitəsilə Rusiya və Avropa ilə birləşdirən bu marşrut artıq Avrasiya tranzit arxitekturasının mühüm hissəsinə çevrilməkdədir.
2025-ci ilin may ayında İran ərazisindəki Rəşt–Astara dəmir yolu xəttinin çatışmayan 14,2 kilometrlik hissəsində geoloji tədqiqatlara başlanılıb. Tranzit planı çərçivəsində Rusiya və İran bu hissənin tikintisinin tamamlanması barədə, Azərbaycanın da iştirakı ilə, razılıq əldə ediblər.
Eyni zamanda, tərəflər dəmir yolu infrastrukturuna investisiyaların cəlb olunması istiqamətində birgə çalışırlar. Məqsəd “Şimal–Cənub” dəhlizi üzrə yük dövriyyəsini 10 milyon tona çatdırmaqdır. Bu prosesdə mühüm mərhələ İranın Astara şəhərində Azərbaycanın iştirakı ilə terminalın tamamlanması olub ki, bu da sərhəd hissəsində yüklərin hərəkətini sürətləndirməlidir.
İƏT çərçivəsində azad ticarət zonasının yaradılması üzrə fəaliyyətin aktivləşdirilməsi infrastruktur yönümlü səyləri məntiqli şəkildə tamamlayır: fiziki baza artıq yaradılmaqdadır, növbəti mərhələ regional inteqrasiyanın hüquqi və iqtisadi çərçivəsinin yaradılmasıdır.
Beləliklə, İran strateji istiqaməti aydın şəkildə ortaya qoyur: nəqliyyat infrastrukturunun inkişafı region ölkələrinin iqtisadi yaxınlaşmasının ayrılmaz tərkib hissəsidir. Avrasiyanın Cənub və Şimalını birləşdirən ölkə olaraq İran “Şimal–Cənub” dəhlizinin kritik hissələrini müasirləşdirir və yalnız qonşularla deyil, Hindistan və Rusiya kimi qlobal tərəfdaşlarla da əməkdaşlığı genişləndirir. Bütün bunlar layihəni kontinental ticarət axınlarının strukturunu ciddi şəkildə dəyişmək potensialına malik inkişaf nöqtəsinə çevirir.