Bakı. Trend:
Ermənistanın Azərbaycana qarşı hərbi təcavüzü nəticəsində sülh və insanlıq əleyhinə cinayətlər, müharibə cinayətləri, o cümlədən təcavüzkar müharibənin hazırlanması və aparılması, soyqırımı, müharibə qanunlarını və qaydalarını pozma, habelə terrorçuluq, terrorçuluğu maliyyələşdirmə, hakimiyyəti zorla ələ keçirmə, onu zorla saxlama və digər çoxsaylı cinayətlər törətməkdə təqsirləndirilən Ermənistan Respublikasının vətəndaşları Arayik Harutyunyan, Arkadi Qukasyan, Bako Sahakyan, Davit İşxanyan, David Babayan, Levon Mnatsakanyan və digərlərinin barəsində olan cinayət işləri üzrə açıq məhkəmə prosesinin baxış iclası mayın 30-da davam etdirilib.
Trend xəbər verir ki, Bakı Hərbi Məhkəməsində hakimlər Zeynal Ağayevin sədrliyi ilə, Camal Ramazanovdan və Anar Rzayevdən ibarət tərkibdə (ehtiyat hakim Günel Səmədova) keçirilən məhkəmə iclasında təqsirləndirilən şəxslərin hər biri bildikləri dildə tərcüməçi, həmçinin müdafiələri üçün vəkillərlə təmin olunub.
İclasda təqsirləndirilən şəxslər, onların müdafiəçiləri, zərərçəkmiş şəxslərin bir qismi, onların hüquqi varisləri və nümayəndələri, həmçinin dövlət ittihamını müdafiə edən prokurorlar iştirak ediblər.
Hakim Zeynal Ağayev prosesdə ilk dəfə iştirak edən zərərçəkmiş şəxslərə məhkəmə heyətini, dövlət ittihamını müdafiə edən prokurorları, tərcüməçiləri və s. təqdim edib, habelə onların qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş hüquqlarını və vəzifələrini izah edib.
Məhkəmədə Baş prokurorun böyük köməkçisi Vüsal Əliyev tərəfindən 2020-ci ilin iyul ayında, şərti olaraq “Tovuz döyüşləri” adlandırılan dövrdə Ermənistan tərəfindən təcavüzkar müharibə törədilməsi, o cümlədən Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən mülki əhali yaşayan zonaların atəşə tutulması, mülki şəxs və hərbçilərin öldürülməsi və əhalinin mülklərinə vurulmuş ziyanla bağlı hadisə yerinə baxış və digər protokolların ekspert rəyləri tədqiq edilib.
Bildirilib ki, Azərbaycan Respublikasına qarşı törədilmiş təcavüzkar müharibə nəticəsində 12-16, 17, 24 və 25 iyul 2020-ci il tarixlərdə vahid niyyətlə apardıqları təcavüzkar müharibənin növbəti mərhələsində iriçaplı silahlar və istintaqla müəyyən edilməyən digər odlu silahlardan atəşlər açmaqla Tovuz rayonunun Ağdam kəndində mülki şəxs qəsdən öldürülüb, Tovuz rayonunun Ağdam, Dondar Quşçu, Əlibəyli, Yuxarı Öysüzlü, Vahidli, Aşağı Öysüzlü kəndləri və Qazax rayonunun Xanlıqlar kəndindən onlarla mülki şəxsə məxsus fərdi yaşayış evlərinə və təsərrüfatlara xüsusilə külli miqdarda ziyan vurmaqla təcavüzkar müharibəni davam etdiriblər.
Tədqiq olunan sənədlərə əsasən, Azərbaycan Respublikasına qarşı törədilmiş təcavüzkar müharibə nəticəsində Tovuz rayonunun Ağdam kəndi ərazisində öldürülən və yaralananlar oldu.
Daha sonra məhkəmədə 2020-ci ildə 44 günlük müharibə nəticəsində zərərçəkmiş kimi tanınmış şəxslər dindirilib.
Zərərçəkmiş şəxs Elçin Şirinov bildirib ki, 2020-ci il oktyabrın 28-də saat 13 radələrində “VAZ 21074” markalı avtomobillə Bərdə şəhərində olarkən Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən atılmış “Smerç” raketi düşüb.
O, hadisə nəticəsində dərəcəsinə görə sağlamlığa ağır zərər vurmaya aid qəlpə xəsarətləri alıb.
“Bərdəyə çox sayda hücum oldu. “Smerç”ləri dəfələrlə atıblar. Nəticədə çoxlu sayda ölənlər, yaralananlar oldu”, - deyə zərərçəkmiş şəxs bildirib.
Bakı şəhərinin rayon məhkəmələrində dövlət ittihamının müdafiəsi üzrə şöbəsinin prokuroru Təranə Məmmədovanın suallarını cavablandıran E.Şirinov hadisə baş verən ərazidə hərbi obyekt olmadığını da söyləyib.
Zərərçəkmiş şəxs Faiq Kərimov bildirib ki, 2020-ci il oktyabrın 28-də gündüz işlədiyi idarənin yaxınlığında yolda təmizlik işləri görərkən olduğu yerdən təxminən 40-50 metr aralıya raket mərmisi düşüb. Mərminin qəlpələri ətrafa səpələnib. Dərhal yerə uzanıb, lakin ətrafa səpələnən qəlpələrin bir qismi sağ qoluna, sağ gözünə və başına xəsarət yetirib. “Gözümü itirdim, bədənimin digər hissələrindən xəsarətlər aldım. Nəticədə əlil oldum”, - deyə F.Kərimov dövlət ittihamçısı Fuad Musayevin sualını cavablandıran zaman deyib.
Zərərçəkmiş şəxs Şükür Kərimli bildirib ki, 2020-ci il oktyabrın
27-də saat 16 radələrində Bərdə rayonunun Qarayusifli kəndində
yaşadığı evdə olarkən partlayış səsi eşdirib və çölə çıxıb. Çölə
çıxan zaman qonşuluqda yaşayan Ehtiram İsmayılova məxsus fərdi
yaşayış evinə mərmi düşməsinin şahidi olub. Dərhal evə daxil olmaq
istəyərkən yaşadıqları evin üzərinə və ətrafına ümumilikdə 4 ədəd
mərmi düşüb. Mərmi yaşadıqları evə düşərkən sağ bud və kürəyinin
sağ nahiyəsindən, bacısı Elnurə Kərimova isə sağ bud nahiyəsindən
xəsarət alıb. “Hadisə zamanı ətrafa 60-70 bombacıq düşdü”, - deyə o
əlavə edib.
Zərərçəkmiş şəxs Rasim Yaxin ifadəsində hərbçi kimi 2020-ci ildə 44
günlük müharibədə iştirak etdiyini, Cəbrayıl, Füzuli, Xocavənd,
Şuşa və digər ərazilərdə döyüşlərdə olduğunu bildirib. O, 2020-ci
noyabrın 6-dan 7-nə Şuşada keçən gecə tank mərmisindən yaralandığı
bildirib. Nəticədə sol biləyimi, sol gözümü itirdim, bədənimdə
qəlpə yaraları var”, - deyə R.Yaxin əlavə edib.
Zərərçəkmiş şəxs Tural Təvəkküloğlu ifadəsində 2020-ci ildə 44
günlük müharibə zamanı Daşkəsən-Kəlbəcər istiqamətində onlar tərəfə
mərminin partlaması nəticəsində yaralandığını bildirib.
Müdafiə tərəfinin suallarını cavablandıran T.Təvəkküloğlu bildirib
ki, onlar tərəfə atəş həm Kəlbəcərdən, həm də Ermənistandan
açılıb.
Zərərçəkmiş şəxs Bəxtiyar Kazımov ifadəsində 2020-ci il oktyabrın 10-da bir neçə istiqamətdə vuruşduğunu deyib. O, 44 günlük müharibə zamanı noyabrın 4-də Şuşa yaxınlığında, “ferma” adlandırılan ərazidə artilleriya atəşi nəticəsində yaralandığını bildirib. Mən burada zərərçəkmiş qismində çıxış edirəm.
Zərərçəkmiş şəxs Sərxan Abbasov 44 günlük müharibədə iştirak etdiyini, müharibənin ilk günündən – sentyabrın 27-də Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycanın yaşayış məntəqələrini ağır artilleriyadan atəşə tutduğunu bildiirb: “Həmin vaxt Göygöl rayonunun Toğanalı yaşayış məntəqəsini, Göygöl Milli Parkının ərazisini ağır artilleriyadan atəşə tuturdular. Bundan sonra əks hücum başladı”.
O, döyüşlər zamanı snayper atəşi nəticəsində yaralandığını bildirib.
Zərərçəkmiş şəxs həlak olanların və yaralıların ərazidən çıxarılması zamanı üzərində tibbi xidmət maşını olmasını göstərən işarə olmasına baxmayaraq, Ermənistan hərbçilərinin həmin avtomobilləri artilleriya atəşinə tutduğunu söyləyib.
S.Abbasov düşmən hərbçilərinin Azərbaycanın şəhid olmuş hərbçilərinin nəşlərinə qarşı qeyri-insani hərəkətlər edilməsi barədə videogörüntülərə baxdığını, videoda həmin hərbçilərin komandiri olan polkovnik Karen Calavyanın göründüyünü, K.Calavanyanın hazırda təqsirləndirilən Arayik Haruyunyan tərəfindən qondarma rejimin “qəhrəmanı” adı ilə “təltif” edildiyini də bildirib.
Zərərçəkmiş şəxs Ramiz Ağayev 2020-ci il oktyabrın 17-də yaşadığı Gəncə şəhərinin bombalanması nəticəsində 16 nəfərin, o cümlədən atası Nürəddin Ağayevin həlak olduğunu, özünün, ailə üzvlərinin və digər şəxslərin yaralandığını bildirib.
R.Ağayevin oğlu - zərərçəkmiş şəxs Vüqar Ağayev 2020-ci il oktyabrın 17-də baş verənləri dəhşətli olduğunu, həmin vaxt yaralandığını deyib.
Zərərçəkmiş şəxs Şiraz Həsənov ifadəsində 9 yaşında Füzuli rayonunun Qaraxanbəyli kəndindən məcburi köçkün düşdüyünü, 44 günlük müharibədə iştirak etdiyini, iki dəfə yaralandığını söyləyib.
Zərərçəkmiş şəxs İsmayıl Mehdiyev ifadəsində 2020-ci il
sentyabrın 30-da yaşadığı Tərtər rayonunun Azad Qaraqoyunlu
kəndində təsərrüfat işləri ilə məşğul olarkən mərmi düşməsi
nəticəsində sol ayağından qəlpə xəsarəti aldığını bildirib.
O, yaxınlıqda hərbi hissə olmadığını da əlavə edib.
Zərərçəkmiş şəxs Mais Mirzəyev 2020-ci ildə 44 günlük müharibədə iştirak etdiyini, müxtəlif istiqamətlərdə döyüşlərdə olduğunu, oktyabr ayında Hadrut istiqamətində yaralandığını bildirib.
“Düşmən xüsusilə Hadrut istiqamətində artilleriya, o cümlədən minaatanlarla atəş açırdılar”, - deyə o əlavə edib.
David Manukyan ona “Birinci kim hücum edib?” sualını ünvanlayıb. M.Mirzəyev suala “Biz əks hücumla cavab vermişik” deyərək cavab verib
Məhkəmədə zərərçəkmiş şəxslərin barəsindəki tibbi-ekspertiza
rəyləri də elan olunub.
Daha sonra Baş prokurorluğun Dövlət ittihamının müdafiəsi üzrə
idarəsinin Bakı şəhərinin rayon məhkəmələrində dövlət ittihamının
müdafiəsi üzrə şöbəsinin rəisi Nəsir Bayramovun iştirakı ilə
2020-ci il oktyabrın 4-dən oktyabrın 18-dək olan müddət ərzində
Gəncə şəhərinə atılmış raket atəşləri nəticəsində mülki şəxslərin
qəsdən öldürülməsi, mülki infrastruktura ciddi ziyan vurulması və
s. xüsusatlar üzrə cinayət işi materiallarında olan bəzi sənədlər
tədqiq edilib.
Sənədlərə əsasən, Ermənistanın siyasi-hərbi rəhbərliyinin
bilavasitə nəzarəti və şifahi tapşırığı əsasında Ermənistan
Respublikasının 1-ci Ümumqoşun Ordusunun 10-cu dağ motoatıcı
diviziyasının 6-cı dağ motoatıcı alayını işğal altında saxladıqları
Azərbaycan Respublikasının Ağdərə rayonu Suqovuşan kəndi (əvvəlki
adı ilə Tərtər rayonunun Suqovuşan kəndi) ərazisinə, həmin ordunun
42-ci əlahiddə artilleriya alayını işğal altında saxladıqları
Ağdərə rayonu Aşağı Oratağ kəndi (əvvəlki adı ilə Tərtər rayonunun
Aşağı Oratağ kəndi) ərazisinə, eləcə də həmin ordunun 62-ci
əlahiddə artilleriya alayını işğal altında saxladıqları Xankəndi
şəhər ərazisinə dislokasiyası edilməsinə nail olmaqla həmin illər
ərzində işğal altında saxladıqları Azərbaycanın digər ərazilərdə
Ermənistan istiqamətindən daşıyaraq gətirib qurduqları
mühəndis-istehkam mövqelərində əvvəlcədən yerləşdirdikləri, habelə
qeyd olunan alayların invertarına daxil etdikləri Rusiya
Federasiyasında zavod üsulu ilə istehsal edilmiş, “Smerç” (NATO
üzrə M1983) yaylım atəşli reaktiv sistemdə istifadə edilmək üçün
nəzərdə tutulmuş 300 millimetrlik “9M528” markalı və 300
millimetrlik 9K58 markalı qəlpəli fuqaslı (dağıdıcı) partlayış
dalğalı başlıqla təchiz olunmuş reaktiv raketlərdən, Ermənistan
Respublikası ərazisində Azərbaycan Respublikası ilə şərti təmas
xəttində yerləşdirdikləri Rusiya Federasiyasında zavod üsulu ilə
istehsal edilmiş, “9K72”-“Elbrus” (NATO təsnifatı ilə adı “SS-1c
Scud B”) əməliyyat-taktiki təyinatlı raket kompleksində istifadə
edilmək üçün nəzərdə tutulmuş fuqaslı təsirə malik olan, “8Ф44”
tipli döyüş başlığı ilə təchiz edilmiş raketlərdən 2020-ci il
oktyabrın 4-dən oktyabrın 18-dək olan müddət ərzində Gəncə şəhərinə
davamlı olaraq intensiv atəşlər açılıb.
Beləliklə, Ermənistan silahlı qüvvələri 2020-ci il oktyabrın 4-də,
5-də, 8-də 11-də və 17-də Gəncə şəhərində vahid niyyətlə ümumilikdə
26 nəfər mülki şəxsi qəsdən öldürüb, habelə 175 nəfər mülki şəxsə
qəsdən xəsarət yetirsə də, onların vaxtında zərbələrdən
yayınmaları, müxtəlif predmetlər arxasında gizlənmələri, ixtisaslı
tibbi yardım göstərilməsi səbəbindən onları qəsdən öldürə
bilməyiblər. Həmçinin, hadisələr zamanı ümumilikdə dövlət
mülkiyyətinə, fiziki və hüquqi şəxslərə xüsusilə külli miqdarda
ziyan vurulub.
Tədqiq olunan sənədlərdə Gəncəni raketlərlə hədəf almış Ermənistan silahlı qüvvələrinin hərbçilərinin adları da yer alıb.
Qeyd edilib ki, Gəncə şəhəri Ermənistan Respublikası Silahlı
Qüvvələrinin Ermənistanın Stepanavan rayonunda dislokasiya olunmuş
71-ci hərbi texnikaların saxlanması bazasının (51556 saylı hərbi
hissə) komandiri polkovnik Artaşen Rafiki Hacatyan, komandir
müavini polkovnik-leytenant Ara Artuşi Sarqsyan, “Elbrus” taktiki
raket kompleksləri diviziyasının komandiri polkovnik-leytenant
Vazgen Daviti Vardanyan, “İsgəndər” taktiki raket kompleksləri
diviziyasının komandiri polkovnik-leytenant Tiqran Norayri
Vardanyan və qeyrilərinin rəhbərliyi ilə həmin hərbi hissənin
ehtiyatında olan “Elbrus” taktiki raket kompleksini Ermənistan
Respublikası Geqarqunik vilayətinin Vardenis (tarixi Basarkeçər)
ərazisindən 2020-ci il oktyabrın 10-da saat 02 radələrində yenidən
hədəfə alıb.
Belə ki, böyük insan tələfatı törətmək məqsədilə və düşünülmüş
şəkildə Gəncə şəhərinin aşkar surətdə yalnız mülki obyektlərin
mövcud olduğu istiqamətdə hədəfləyərək Gəncə şəhəri, Kəpəz rayonu,
Ə.Rəfibəyli küçəsinin 4-cü dalanında yerləşən yaşayış binalarının
üzərinə 1 ədəd raket atılıb.
Həmin raketin dinc əhalinin sıx yaşadığı qeyd edilən ünvanlara
düşüb partlaması nəticəsində 10 mülki şəxs qəsdən öldürülüb, 1
mülki şəxsə ağır, 18 mülki şəxsə yüngül, 32 mülki şəxsə dərəcəsi
təyin edilməyən xəsarət yetirilib.
Oktyabrın 17-də isə “Elbrus” taktiki raket kompleksinin Ermənistan
Respublikasının Xnaçax rayon ərazisinə gətirilərək “8Ф44” tipli
döyüş başlığı ilə təchiz edilmiş 02 ədəd raketi Gəncə şəhəri
istiqamətində atıldığı qeyd edilib. Nəticədə 15 mülki şəxsi qəsdən
öldürülüb, 2 mülki şəxsə ağır, 4 mülki şəxsə az ağır, 25 mülki
şəxsə yüngül, 48 mülki şəxsə dərəcəsi təyin edilməyən xəsarəti
yetirilib.
Məhkəmə prosesi iyunun 2-də davam etdiriləcək.
Qeyd edək ki, Ermənistan dövlətinin, onun dövlət qurumlarının vəzifəli şəxslərinin, hərbi qüvvələrinin və qanunsuz silahlı birləşmələrin bilavasitə rəhbərliyi və iştirakı, şifahi-yazılı qaydada verdiyi tapşırıq, göstəriş və təlimatları, maddi, texniki, şəxsi heyətlə verdiyi dəstəyi, mərkəzi qaydada idarəçiliyi əsasında, eləcə də ciddi nəzarəti altında Azərbaycan ərazisində daxili və beynəlxalq hüquq normalarına zidd şəkildə, Azərbaycana hərbi təcavüz etmək məqsədilə yaradılmış, həmçinin Köçəryan Robert Sedraki, Sarkisyan Serj Azati, Manukyan Vazgen Mikaeli, Sarkisyan Vazgen Zaveni, Babayan Samvel Andraniki, Balasanyan Vitali Mikaeli, Balayan Zori Hayki, Ohanyan Seyran Muşeqi, Qaramyan Arşavir Surenoviç, Melkonyan Monte Çarlz və digərlərinin rəhbərliyi, bilavasitə və dolayı iştirakları ilə Ermənistan dövləti, o cümlədən sözügedən cinayətkar birlik tərəfindən aparılan təcavüzkar müharibənin gedişində törədilmiş çoxsaylı cinayət faktlarına dair cinayət işi üzrə erməniəsilli 15 təqsirləndirilən şəxs ittiham edilir.
Həmin şəxslər, yəni, Harutyunyan Arayik Vladimiri, Qukasyan Arkadi Arşaviri, Sahakyan Bako Sahaki, İşxanyan Davit Rubeni, Manukyan David Azatini, Babayan David Klimi, Mnatsakanyan Levon Henrikoviç, Beqlaryan Vasili İvani, Qazaryan Erik Roberti, Allahverdiyan Davit Nelsoni, Stepanyan Qurgen Homeri, Balayan Levon Romiki, Babayan Madat Arakeloviç, Martirosyan Qarik Qriqori, Paşayan Melikset Vladimiri Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 100 (təcavüzkar müharibəni planlaşdırma, hazırlama, başlama və aparma), 102 (beynəlxalq müdafiədən istifadə edən şəxslərə və ya təşkilatlara hücum etmə), 103 (soyqırımı), 105 (əhalini məhvetmə), 106 (köləlik), 107 (əhalini deportasiya etmə və ya məcburi köçürmə), 109 (təqib), 110 (insanları zorakılıqla yoxa çıxarma), 112 (beynəlxalq hüquq normalarına zidd azadlıqdan məhrumetmə), 113 (işgəncə), 114 (muzdluluq), 115 (müharibə qanunlarını və adətlərini pozma), 116 (silahlı münaqişə zamanı beynəlxalq humanitar hüquq normalarını pozma), 118 (hərbi soyğunçuluq), 120 (qəsdən adam öldürmə), 192 (qanunsuz sahibkarlıq), 214 (terrorçuluq), 214-1 (terrorçuluğu maliyyələşdirmə), 218 (cinayətkar birlik (təşkilat) yaratma), 228 (qanunsuz olaraq silah, onun komplekt hissələrini, döyüş sursatı, partlayıcı maddələr və qurğular əldə etmə, başqasına vermə, satma, saxlama, daşıma və gəzdirmə), 270-1 (aviasiya təhlükəsizliyinə təhdid yaradan əməllər), 277 (dövlət xadiminin və ya ictimai xadimin həyatına sui-qəsd etmə), 278 (hakimiyyəti zorla ələ keçirmə və onu zorla saxlama, dövlətin konstitusiya quruluşunu zorla dəyişdirmə), 279-cu (qanunvericiliklə nəzərdə tutulmayan silahlı birləşmələri və qrupları yaratma) və digər maddələri ilə ittiham olunurlar.
