Bakı. Trend:
İstivurma uzun müddət xarici mühitdə qalma nəticəsində bütün bədənin həddindən artıq istiləşməsindən yaranan vəziyyətdir.
Bunu Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssis-eksperti, terapevt Zakir Quliyev bildirib.
Trend Zakir Quliyev ilə müsahibəni təqdim edir.
- Zakir müəllim, istivurma ilə günvurma arasındakı fərqi açıqlayardınız...
- İstivurma uzun müddət xarici mühitdə qalma nəticəsində bütün
bədənin həddindən artıq istiləşməsindən yaranan vəziyyətdir. Bu
zaman orqanizmin ümumi isinməsi, bədən hərarətinin yüksəlməsi və
nəticədə vacib funksiyalarının pozulmasına səbəb olur.
İstivurmanın bir növü olan günvurma birbaşa günəş şüalarının
düşməsi nəticəsində beyin damarlarının artan temperaturun
təsirindən genişlənməsi ilə yaranır.
İstivurma günvurmaya nisbətən daha tez baş verir. İstivurma üçün
günəş əsas şərt deyil, hava buraxmayan isti paltarda fasiləsiz
işləmək, isti havada uzun müddətli və yaxud bir neçə saat havasız,
pis ventilyasiya olan yerdə keçirmək kifayət edir.
- Günvurmanın əlamətləri və ilkin tibbi yardıma nələr daxildir?
Gün vurmanın əsas əlamətləri – üzün qızarması, şiddətli baş
ağrısı, başgicəllənmə, gözlərin qaralması, ürək bulanma, qusma,
burundan qanın axması və görmə qabiliyyətinin pozulmasıdır.
Xəsarət alan şəxsi dərhal təmiz havaya, kölgəyə, sərin və normal
ventilyasiya olan yerə çıxartmaq, paltarının yaxasını açmaq və başı
azca qaldırılmış vəziyyətdə kürəyi üstə uzatmaq lazımdır.
Başının üstünə soyuq kompress (yaş sarğı) qoymaq, bədənini yaş
parçaya bükmək və yaxud soyuq su vurmaq (çiləmək), çoxlu sərin su
vermək məsləhətdir.
Tənəffüs pozulduğu halda olaraq pambığı naşatır spirti ilə isladıb,
bir neçə dəfə ehtiyatla xəsarət alanın burnuna yaxınlaşdırmaq
lazımdır.
Əgər xəsarət alan insan özündən gedib, nəfəsi dayanıb, nəbzini əl
ilə yoxlayıb tapmaq olmur və ətrafda həkim yoxdursa, bu halda
davamlı süni nəfəsvermə və ürəyin qapalı masajı etmək tövsiyə
olunur.
- Yay aylarında günvurmadan əziyyət çəkənlərin sayı ilə bağlı məlumat verərdiniz...
- Nəzərə alaq ki, yay mövsümi başlayandan hələki anomal isti hava şəraiti qeydə alınmayıb. Amma mövsüm başlayandan etibarən Bakı şəhər Təcili və Təxirəsalınmaz tibbi yardım stansiyasına bununla bağlı bir neçə müraciət daxil olub. Belə ki, 12 nəfər günvurmadan əziyyət çəkərək Təcili Yardıma müraciət edib. Onlardan 10-na xəstəxanada, 2 nəfərə isə yerindcə yardım göstərilib.
- Bildiyininz kimi, uşaqlar günün istənilən vaxtında gəzintiyə həvəslidirlər. Bunu nəzərə alaraq, yay aylarında istivurmadan qaçmaq mümkündürmü?
- Uşağı birbaşa günəş şüalarına məruz qalmasından qorumaq
məqdədilə ilk növbədə onun başını və ya bədənini panama və ya
dəsmal ilə örtmək lazımdır. Ondan başqa, istivurmanın qarşısını
almaq üçün çimərlikdə üzməy ilə qum vannasının qəbulunu növbə ilə
etmək məsləhət görülür.
Körpənin rasionuna, xüsusilə də gündüz saatlarında və günəş şüası
qəbulunu planlaşdırıldığı zaman, meyvə-tərəvəz məhsulları daxil
olmalı, yağlı qidalar və ət məhsullarını məhdudlaşdırmalıdır.
Qazsız içkilər və şəkərsiz kompotlara üstünlük verilməsi tövsiyə
olunur.
Bu profilaktik tədbirlərinə riayət edilərsə, istivurma təhlükəsi körpələrdən yan keçəcək.
- İsti günlərdə açıq havada işləyərkən nələrə diqqət yetirmək lazımdır?
- Açıq havada, xüsusilə isti yay günlərində günəşin altında
olmağınız səhər 10-na kimi və axşam 6-dan sonra tövsiyə olunur.
Zərurət yarandığı halda çölə çıxarkən günəş kremi məhsullarından
istifadə nəticəsində dərini günəş ləkələrinin yaranmasından xilas
edə bilərik.
Baş nahiyəsini günəşdən qorumaq üçün gün eynəkləri, qoruyucu
papaqlar və çətirlərdən istifadə edilməlidir. Yüngül yumşaq
materiallardan hazırlanan paltarı geyinmək məsləhətdir. Həmçinin
çox maye qəbul etməsi məsləhətdir, xüsusən təmiz, sərin suyu.
Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, çox isti havada həddindən artıq
idman etmək insan səhhəti üçün təhlükəli ola bilər.