Azərbaycan, Bakı, 12 avqust / Trend , müxbir S.İlhamqızı/ İraqın vitse-prezidenti Tariq Əl-Haşiminin siyasi işlər üzrə müşaviri Xəlil Azzavi hesab edir ki, İraqın kürd Administrasiyasının rəhbəri Məsud Bərzaninin Türkiyəni ittiham etməsi əsassızdır.
"İraq müstəqil dövlətdir və müstəqil siyasət yürütmək imkanına malikdir" - deyə Azzavi Trend -a bildirib.
İraqın şimalında kürd Administrasiyasının rəhbəri Məsud Bərzani Türkiyəni İraqın Kərkük bölgəsinin statusunun müəyyənləşməsi məsələsində İraq parlamentinə təzyiq göstərməkdə ittiham edib. Bu haqda məlumatı Türkiyənin "Dünya bülteni" agentliyi bazar ertəsi məlumat yayıb.
Xəlil Azzavi bildirib ki, Bərzaninin Türkiyəni ittiham etməsinə əsas görmür. Onun fikrincə, Kərkük məsələsində kürdlər, ərəblər və türkmənlərin fikir ayrılığının səbəbi siyasi məsələdən daha çox, iqtisadi resurslar uğrunda mübarizədir.
"Hesab edirəm ki, İraq siyasətçiləri balanslı siyasət yürüdərək Kərkük probleminin həllinə nail ola biləcəklər" - deyə vitse-prezidentin müşaviri çərşənbə axşamı Bağdaddan bildirib.
Kərkük Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru Əhməd Təqiy isə, hesab edir ki, Kərkükün statusunun kürdlərinin xeyrinə həll edilməsi regionda Kürdüstan dövlətinin yaradılmasının başlancığı ola bilər.
"Kərkükə neytral status verilməli və bu bölgənin taleyi kürdlərdən çox ərəblər və türkməklərin mənafeyinə uyğun həll edilməlidir" - deyə Təqiy Trend -a bildirib.
Onun fikrincə, Kərkük neft yataqları ilə zəngin olduğu üçün, kürdlər bu bölgəyə iddialıdırlar. Politoloq hesab edir ki, kürdlərin Kərkükə iddialı olması region dövlətləri üçün də təhlükə yaradır.
"Amma fikrincə, nə Türkiyə, nə İraq, nə də digər qonşu ərəb dövlətləri regionda yeni Kürdüstan dövlətinin yaranmasına imkan verəcəklər" - deyən ekspert əlavə edib ki, Bərzaninin Türkiyəni rəsmi Bağdadın işlərinə qarışmaqda ittiham etməsi əsassızdır.
İngiltərənin Lox-Borrox Universitetinin politologiya elmləri doktoru, Türkiyə üzrə ekspert Bezen Balamir Coşqun hesab edir ki, Kərkükdə kürdlərin üstünlüyu ələ almaq ehtimalı Türkiyəni çox narahat etdiyi üçün rəsmi Ankara İraq hakimiyyətini xəbərdarlıq edir. Bərzani isə bunu Kərkükün statusunun müəyyənləşməsinə "müdaxilə" kimi qiymətləndirir.
Xanım Coşqun xatırladıb ki, İraq Konstitusiyasının tələbinə görə, Kərkükün statusunun həlli üçün referendum keçirilməlidir, lakin Kərkükdəki son demoqrafik dəyişikliklər rəsmi Ankaranı narahat edir. Çünki Kərkükün etnik tərkibini dəyişdirilməsi və bu yolla mümkün referendum üzərində manipulyasiya edilməsi üçün ora İraq kürdləri köçürülüb: "Bu referendumla da Kərkükün kürd administrasiyasına birləşdirilməsi, yaxud İraqın tərkibində qalacağı müəyyənləşəcək. Ona görə də Türkiyə bu məqamı çox təhlükəli hesab edir"-deyə politoloq çərşənbə axşamı Londondan bildirib.
Ekspertə görə, Türkiyəni narahat edən digər mühüm məqam Kərkük bölgəsinin neft ehtiyatları ilə zəngin olmasıdır.
"Kürdlərin Kərkük neftini ələ keçirməsi Türkiyə üçün çox dəhşətli nəticələr yarada bilər. Belə ki, neftin küdrlərə siyasi rıçaqlar verməsindən başqa, həm də Türkiyənin İraqın şimalında PKK-ya qarşı mübarizəsini boşa çıxara bilər" - deyə Coşqun bildirib.
Onun sözlərinə görə, kürdlərin Kərkükə nəzarəti ələ keçirmək ehtimalı Türkiyə millətçilərini daha çox qıcıqlandırır, onlar Türkiyə üçün çox ədalətsiz və əlverişsiz olmuş 1920 - ci il Mosul müqaviləsini xatırladır. Hətta bəzi qatı millətçilər hesab edirlər ki, Türkiyənin Kərkük neftinə sahib çıxmağa haqqı var.
"Lakin Türkiyə Kərkük məsələsində ədalətli mövqe tutmağa çalışır. Onun ədalətli siyasətinin yanlış qəbul edilməsi Türkiyə və İraqın kürd administrasiyası arasında münasibətlərə mənfi təsir göstərir" - deyən politoloq əlavə edib ki, rəsmi Ankaranın Kərküklə bağlı nə qədər şanslı olması məsələsi hələ açıq qaldıqca Türkiyənin böyük ticarət sövdələşmələrinə ehtiyacı var. Amma Türkiyə sonda Kərkükün kürdlərin nəzarətinə keçməməsi üçün diplomatik yollarla həm İraq, həm də Amerika rəhbərliyini razı salmalıdır.
İraqın əsasən türklər, ərəblər, kürdlər, həmçinin, aşurların yaşadığı Kərkük şəhəri 1926 - cı ildə İngiltərə ilə Türkiyə arasında imzalanmış Ankara müqaviləsi ilə İraqın tərkibinə verilib. 1976 - cı ildən İraqda idarəçilik strukturları dəyişdirilərək, yeni vilayətlər yaradılıb və türklərin sıx yaşadığı ərazilər parçalanıb. Kərkük şəhərinin statusu müəyyənləşməmiş qalır.
"İstənilən halda Türkiyə həm Amerika, həm İraq rəhbərliyi, həm də İraqın kürd administrasiyası ilə yaxşı münasibətlərin olmasının tərəfdarıdır. Kərkükün statusu probleminin diplomatik yolla həll etməsi üçün bütün ittihamlara, gizli sövdələşmələrə və sui-qəsdlərə son qoyulmalıdır" - deyə Türkiyə üzrə ekspert bildirib.
Məqalənin hazırlanmasında Ü.Sadıqova və R.Hafizoğlu iştirak ediblər.
Məqalə müəllifi ilə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan [email protected]