Azərbaycan, Bakı, 23 aprel /Trend, müxbir S.Ağayeva/
Azərbaycan və İordaniya arasında münasibətlər kifayət qədər yaxşıdır. Azərbaycanın İordaniyadakı səfiri Elman Araslı belə düşünür.
"İki ölkə arasında münasibətlər nisbətən bu yaxınlarda qurulub. Azərbaycan Əmmanda səfirliyini 2005-ci ildə açıb və bu müddət ərzində böyük dəyişikliklər baş verib, münasibətlər sürətlə inkişaf edib", - Araslı Trend-ə müsahibəsində bildirib.
"Söyləmək kifayətdir ki, bu müddət ərzində müxtəlif sahələri əhatə edən 35 saziş bağlanıb, - səfir qeyd edib. - Əməkdaşlıq üzrə hökumətlərarası birgə komissiya yaradılıb. Azərbaycan tərəfdən komissiyaya iqtisadi inkişaf naziri, İordaniya tərəfdən isə sənaye və ticarət nazri rəhbərlik edir".
Səfirin sözlərinə görə, Azərbaycan və İordaniya beynəlxalq təşkilatlarda çox uğurlu əməkdaşlıq edirlər.
Rəsmi Əmman birmənalı olaraq Bakını Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsində dəsətəkləyir.
İki Cənubi Qafqaz ölkəsi arasında münaqişə 1988-ci ildə Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiası irəli sürməsi zəminində yaranıb. Azərbaycan torpaqlarının iyirmi faizi, yəni Dağlıq Qarabağ ərazisi və bu əraziyə bitişik yeddi rayon Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altındadır. 1994-cü ildə tərəflər atəşkəs rejiminə dair razılaşma əldə ediblər və o vaxtdan bəri ATƏT-in Minsk qrupunun himayəsi altında, Rusiya, Fransa və ABŞ-ın həmsədrliyi ilə hələ də nəticəsiz sülh danışıqları aparılır.
BMT Təhlükəsizlik Şurasının Dağlıq Qarabağ və ətraf rayonların azad edilməsinə dair qəbul etdiyi dörd qətnaməni Ermənistan bu günə qədər yerinə yetirməyib.
Araslı müdafiə sahəsinin əməkdaşlıqda prioritetlərdən biri olduğunu hesab edir.
Onun sözlərinə görə, iki ölkə arasında müdafiə sahəsində əməkdaşlıq üzrə birgə komissiya yaradılıb, Azərbaycanın Müdafiə və Müfafiə Sənayesi nazirlikləri İordaniyanın Müdafiə Nazirliyi ilə sıx əməkdaşlıq edir. O qeyd edib ki, İordaniya ordusu regionda güclü və mütəşəkkil ordulardan biri hesab olunur. Onun hazırlıq səviyyəsini orada ABŞ zabitlərinin təcrübə keçməsi faktı da göstərir.
İki ölkə Müdafiə nazirliklərinin xətti ilə nümayəndə heyətlərinin kifayət qədər intensiv mübadiləsini edirlər. Bundan başqa, istehsalat üzrə birgə komissiya yaradılıb.
"Azərbaycan Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin məhsulları Əmmanda beynəlxalq hərbi-texniki sənaye sərgilərində dəfələrlə nümayiş olunub. Ölkələrimizin bu sahədə gələcək əməkdaşlıq üçün yaxşı imkanları var", - səfir əlavə edib.
Diplomatın sözlərinə görə, mədəni və humanitar sahələrdə yaxşı əlaqələr var. Azərbaycanın mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev iki dəfə İordaniyaya səfər edib, ötən ilin dekabrında İordaniyada Azərbaycan Mədəniyyəti günləri keçirilib.
İki ölkənin Təhsil nazirlikləri, eləcə də Gənclər və İdman nazirlikləri arasında da yaxşı əlaqələr mövcuddur.
Bu yaxınlarda gənclər və idman naziri Azad Rəhimovun başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti İordaniyada olub. Səfər zamanı gənclər və idman siyasəti sahəsində gələcək əməkdaşlıq planları müzakirə olunub.
"İki dövlət başçısı - Prezident İlham Əliyev və Kral II Abdullahın şəxsi münasibətləri əlbəttə ki, ikitərəfli münasibətlərə əlavə olaraq başlıca impuls verir", - diplomat hesab edir. Onun sözlərinə görə, dövlət başçıları daima öz aralarında əlaqə saxlayırlar və hökumətlərə münasibətləri inkişaf etdirmək göstərişi veriblər.
İqtisadi münasibətlər
"İki ölkənin münasibətləri bütün istiqamətlər üzrə intensiv inkişaf edir, lakin ikitərəfli münasibətlərdə zəif hissə mal dövriyyəsinin səviyyəsidir", - təəssüf hissi ilə diplomat qeyd edib.
Onun fikrincə, bunun da öz səbəbləri var. "Birincisi, ixrac resursları bunu bütöv şəkildə etməyə imkan vermir. İkincisi, yüklərin nəqlində problem var. Bir zamanlar İordaniya tərəfi ticarət əlaqələrinin stimullaşdırılması üçün birbaşa reys açdı, lakin qeyri-rentabellik səbəbindən onu bağlamalı oldu. İndi ticari-iqtisadi münasibətlərə impuls vermək məqsədilə hər iki ölkənin Bakıda və Əmmanda ticarət nümayəndəliklərinin açılması haqqında razlığı var", - Araslı bildirib.
"Hər iki ölkənin dövlət başçısı iqtisadi əlaqələrin səviyyəsini siyasi münasibətlər səviyyəsinə qaldırmağı tələb edirlər. Biz bu istiqamətdə işləyirik və düşünürəm ki, tezliklə vəziyyət yaxşılaşacaq", - səfir əminliyini ifadə edib.
"Başlıcası odur ki, ölkələrimiz ümumi maraqlara, ümumi dinə, ümumi mədəniyyətə malikdirlər və bu, indiki mürəkkəb dünyada münasibətlərin inkişafı üçün çox yaxşı əsasdır", - Araslı vurğulayıb.
"Münasibətlərin perspektivləri haqqında danışsaq, indi başlıcası odur ki, əvvəllər ölkələr arasında əldə olunmuş razılaşmalar həyata keçirilsin", - diplomat hesab edir.
Energetika sahəsində əməkdaşlıq
Əlbəttə ki, İordaniyanın qaza ehtiyacı var və hazırda onu Misirdən alır. "Misir qazı İsrailə tədarük edir, lakin boru kəməri İordaniyadan keçir. Azərbaycan qazının İordaniyaya tədarükü barədə danışıqlar hələ ki nəzəri xarakter daşıyır. Bu, Türkiyədən Suriyaya qaz kəməri çəkiləcəyi halda real ola bilər. Bu qaz kəmərinin tikintisi artıq başlayıb. Və çox güman ki, Azərbaycan qazı gələcəkdə İordaniyaya Suriyadan keçməklə daxil olacaq", - o bildirib.
İordaniyada siyasi vəziyyət
"Hazırda Yaxın Şərqdə siyasi vəziyyət çox gərgindir. Son vaxtlar bu regionda baş verən hadisələr çoxları üçün gözlənilməz oldu", - səfir hesab edir.
"Misir, Tunis, Yəmən, Suriya, Bəhreyndəki hadisələr bu regiondakı vəziyyəti dəyişib", - diplomat deyib.
"İordaniyaya gəldikdə, bu ölkənin də öz problemləri var, lakin KİV onu bir qədər şişirdir. Ölkədə vəziyyət bəzi KİV-lərin təsvir etdiyi kimi, o qədər də dramatik deyil. Əsasən iqtisadi problemlər mövcuddur", - Araslı qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, dünya iqtisadi və maliyyə böhranı əhalinin həyat səviyyəsinin xeyli aşağı düşdüyü və narazılığa səbəb olduğu İordaniyanın iqtisadiyyatına çox mənfi təsir göstərib.
Diplomat deyib ki, İordaniya təbii ehtiyatlar və iqtisadi potensial baxımından zəngin olmayan ölkədir. O, özünün yanacaq, ərzaq, geniş istehlak mallarına olan tələbatının çoxunu idxal hesabına ödəmək məcburiyyətindədir.
"Qiymətlər artıb, digər tərəfdən isə İordaniyaya xarici yardım və investisiyalar kəskin azalıb və bütün bunlar iqtisadiyyata mənfi təsir edib. Bu isə son nəticədə ölkə əhalisinin həyat səviyyəsinə öz təsirini göstərib", - diplomat qeyd edib.
İordaniya əhalisi başa düşür ki, bütün bunlar əsasən xarici faktorlarla əlaqədardır, lakin bununla belə hesab edir ki, ölkə daxilində də vəziyyəti pisləşdirən - korrupsiya kimi, hər şeydən əvvəl xalqın maraqlarını deyil, öz gəlirlərini fikirləşən özəl sektorun yanlış hərəkətləri kimi mənfi faktorlar var. "Buna görə də hökumətdən korrupsiya, özəl sektorun özbaşınalığı ilə qətiyyətli mübarizə tələb edirlər", -diplomat vurğulayıb.
"Digər tərəfdən siyasi islahatlar tələb edən qüvvələr var, - səfir əlavə edib. - Deməliyəm ki, bütün bu çıxışlar qonşu ərəb ölkələrindən fərqli olaraq, monarxiyaya qarşı yönəlməyib. İordaniyada kral rejimi əhali arasında böyük nüfuza malikdir. İordaniya Haşimiyyə Krallığının yaranması Məhəmməd Peyğəmbərin nəslinin nümayəndələrindən olan sülalə ilə əlaqədardır. Ümumiyyətlə, İordaniyada Kralı tənqid etmək bəyənilmir, adətən hökuməti tənqid edirlər. Müxalifətin tələblərindən biri hökumətin istefası oldu və Kral kabineti istefaya göndərdi və yeni gökumət formalaşdırıldı", - Araslı vurğulayıb.
Azərbaycan-İraq münasibətləri
İraq Azərbaycanın münasibətləri inkişaf etdirməli olduğu mühüm ölkədir. İraqda akkreditə olunan səfir Araslı hesab edir.
Rəsmi Bakı artıq mənzil-qərargahı Bağdadda olmaqla, Azərbaycanın İraqda səfirliyinin açılması barədə qərar qəbul edib. "Lakin məlum səbəblərə görə, indiki mərhələdə bu planları həyata keçirmək qeyri-mümkün hesab edilir", - səfir deyib.
Onun fikrincə, buna müəyyən vaxt lazım olacaq.
İraq həm coğrafi, həm də tarixi baxımdan Azərbaycana ən yaxın olan ərəb ölkəsidir. Belə ki, İraq Azərbaycanda hələ Sovet dönəmində öz Baş Konsulluğunu açan ilk ərəb ölkəsi olub.
"Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra İraq Bakıda öz səfirliyini açıb. Ölkədəki məlum səbəblərdən sonra yeni hökumət Bakıdakı diplomatik missiyanı bağlamadı - halbuki İraqın dünya ölkələrindəki səfirliklərinin çoxu bağlanmışdı - bu, Azərbaycana olan xüsusi münasibət sayəsində mümkün oldu", - diplomat qeyd edib.
İraqda indiki vəziyyət haqqında danışan Azərbaycan diplomatı soydaşlarımızı müvəqqəti olaraq bu ölkəyə səfər etməkdən çəkinməyə çağırıb.
"Əksər azərbaycanlılar İraqa səfərlərin təhlükəli olduğunu bilir, lakin bununla belə, ora ziyarətə gedirlər. Hazırda İraqda onların təhlükəsizliyinə heç kim zəmanət verə bilməz. İraq ərazisində Azərbaycan vətəndaşlarına qarşı bir neçə dəfə terror aktı törədilib və bununla bağlı Azərbaycan XİN-in xüsusi bəyanatı da var. Bəyanatda Xarici İşlər Nazirliyi vətəndaşları bu ölkəyə səfər etməkdən çəkinməyə çağırıb", - səfir vurğulayıb.
Diplomatın fikrincə, hazırkı mərhələdə yerli vətəndaşlardan Azərbaycanın İraqda fəxri konsulunun təyin edilməsi yaxşı olardı. "Bu, diplomatik sahədə praktikadan keçirilir və hazırda məsələyə baxılır", - o qeyd edib.