Bakı. Trend:
Azərbaycanla Belarus arasında strateji tərəfdaşlıq platformasında möhkəm bərqərar olmuş ticarət-iqtisadi əlaqələr 2025-ci ildə də sabit və davamlı inkişaf dinamikası nümayiş etdirir. Bu tərəfdaşlıq postsovet məkanında ən dayanıqlı əməkdaşlıq oxlarından birinə çevrilərək təkcə klassik ticarət münasibətləri ilə kifayətlənmir, eyni zamanda investisiya və istehsal sahələrində də genişmiqyaslı əməkdaşlığı əhatə edir və ənənəvi ticarət dövriyyəsinin çərçivələrini aşır. Yüksək səviyyəli siyasi dəstək və iqtisadi strategiyaların uzlaşması Bakının və Minskın əməkdaşlığını qlobal çalxantı fonunda hər iki ölkə iqtisadiyyatının sabit artımını təmin edən mühüm amilə çevirir.
İkitərəfli ticarət dövriyyəsinin dinamikası bu tendensiyanı aydın şəkildə təsdiqləyir. 2024-cü ilin yekunlarına əsasən qarşılıqlı ticarətin həcmi 46% artaraq 500 milyon dollara yaxınlaşıb, 2025-ci ilin yanvar–avqust aylarında isə 274 milyon dollara çatıb. Ötən ilin rekord göstəricilərini təkrarlamaq üçün əlavə səylər tələb olunsa da, artım trayektoriyası sabit qalır. Xüsusilə diqqətçəkən məqam Azərbaycanın Belarus istiqamətində ixracının 77% artaraq 52 milyon dollara çatmasıdır. Bu, təchizatın diversifikasiyası və məhsul çeşidinin genişləndirilməsi siyasətinin nəticəsidir: Belarus bazarına Azərbaycan şərabları, qida sənayesi məhsulları, təzə meyvə-tərəvəz və “İstisu” mineral suları uğurla çıxış edir. Azərbaycan məhsullarının təşviqində Minskdə fəaliyyət göstərən Azərbaycan Ticarət Evi mühüm rol oynayır və bu qurum Bakının Belarus bazarındakı mövcudluğunu genişləndirmək üçün etibarlı platformaya çevrilib.
Strateji tərəfdaşlığın əsasını son illərdə əhəmiyyətli dərəcədə güclənmiş sənaye kooperasiyası təşkil edir. Bu əməkdaşlıq təkcə texnologiya və təcrübə mübadiləsi ilə məhdudlaşmır, “Made in Azerbaijan” brendi altında birgə xarici bazarlara çıxış üçün davamlı istehsal bazası formalaşdırır. Ən parlaq nümunələrdən biri Gəncə Avtomobil Zavodunun fəaliyyəti ilə bağlıdır: burada son 18 ildə 14 mindən çox Belarus traktoru və təxminən 4 min digər texnika yığılmışdır. Hazırda Azərbaycandakı traktor parkının 80%-ə qədəri Belarus istehsalı texnikadan ibarətdir ki, bu da ərzaq və aqrar təhlükəsizliyin təminində bu əməkdaşlığın həlledici rolunu vurğulayır.
Tərəfdaşlığın yeni istiqamətləri inteqrasiyanın daha da dərinləşməsi üçün perspektivlər açır. Ötən il “GəncəAZ” Minsk Avtomobil Zavodu və “Pojsnab” şirkəti ilə birlikdə Azərbaycanda qəza-xilasetmə və yanğınsöndürmə texnikasının yığılması barədə saziş imzalayıb. 2025-ci ilin mayında yük-sərnişin avtomobilləri komplektlərinin tədarükünə dair müqavilə bağlanıb, uzunmüddətli məqsədlər arasında isə taxılyığan kombaynlar və sərnişin nəqliyyat vasitələrinin birgə istehsalı da yer alır. Əməkdaşlıq digər sahələrə də yayılır: “Mogilevliftmaş”ın iştirakı ilə Azərbaycanda lift yığımı üzrə birgə müəssisə yaradılıb və 2025-ci ildə ilkin mərhələdə 200 liftin istehsalı planlaşdırılır. Paralel olaraq, bəzi detalların Azərbaycanda istehsalı da müzakirə olunur ki, bu da lokallaşmanı dərinləşdirməyə və texnoloji müstəqilliyi artırmağa imkan verəcək.
İkitərəfli əməkdaşlığın strateji ölçüsü Belarus tərəfinin Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının bərpasında iştirakı ilə də özünü göstərir. Belarus “ağıllı kəndlər”, aqrar qəsəbələr və kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı müəssisələrinin yaradılması layihələrinin icrasında perspektivli tərəfdaş kimi nəzərdən keçirilir. Artıq bu bölgələrdə ehtiyat hissələrinin istehsalı və servis mərkəzinin yaradılması istiqamətində işlərə başlanılıb ki, bu da azad edilmiş ərazilərin bərpası prosesində istifadə olunan geniş Belarus texnikasının texniki xidmət təminatında mühüm rol oynayacaq.
Azərbaycan-Belarus əlaqələrinin inkişafı əlverişli makroiqtisadi şərait fonunda baş verir. Beynəlxalq institutların proqnozlarına əsasən, hər iki ölkə iqtisadiyyatı sabit artım nümayiş etdirəcək: Dünya Bankı Azərbaycanın ÜDM artımını 2,6%, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı 2%, Asiya İnkişaf Bankı isə 2,4% səviyyəsində proqnozlaşdırır. 2025-ci ilin doqquz ayında Azərbaycan iqtisadiyyatı 1,3% artıb, qeyri-neft-qaz sektoru isə 3,1% artım göstərib ki, bu da diversifikasiya siyasətinin səmərəsini təsdiqləyir. Belarus rəsmi qiymətləndirmələrə görə ÜDM-in 4,1% artımını gözləyir, baxmayaraq ki, BVF və Dünya Bankı daha ehtiyatlı – müvafiq olaraq 2,1% və 1,9% artım proqnozlaşdırır.
Bu şəraitdə 2024-2025-ci illəri əhatə edən və Birgə Hökumətlərarası Komissiyanın 14-cü iclasında təsdiqlənmiş əməkdaşlıq üzrə yol xəritəsi tərəfdaşlığın daha da dərinləşdirilməsi üçün əsas sənədə çevrilir. O, sənaye kooperasiyasından tutmuş aqrar və innovativ layihələrədək geniş sahələri əhatə edir və bununla da birgə iqtisadi artım üçün möhkəm zəmin yaradır. Son illərdə əldə edilən nəticələrə baxmayaraq, Azərbaycanla Belarusun strateji tərəfdaşlığı yeni, daha iddialı mərhələyə qədəm qoyur. Dövlət başçıları qarşıya aydın məqsəd qoyublar – qarşılıqlı ticarət dövriyyəsini yaxın illərdə 1 milyard dollara çatdırmaq. Bu məqsəd təkcə simvolik deyil, həm də iki ölkənin iqtisadi inteqrasiyanı dərinləşdirmək və əməkdaşlığı struktur baxımından genişləndirmək istəklərini əks etdirir. Bu hədəfə çatmaq üçün biznes kooperasiyasının inkişafı, birgə təşəbbüslərin stimullaşdırılması və infrastruktur və maliyyə dəstəyinin təkmilləşdirilməsi vacibdir. AZPROMO-nun icraçı direktorunun müavini Tural Hacılının qeyd etdiyi kimi, Azərbaycan bu istiqamətdə maraqlı tərəfdaşlara hərtərəfli dəstək göstərməyə və bazarlarda qarşılıqlı iştirakın genişlənməsi və birgə layihələrin həyata keçirilməsi üçün şərait yaratmağa hazırdır.
Bu yolda mühüm mərhələ Bakıda keçirilən və hər iki ölkədən təxminən 40 özəl şirkəti bir araya gətirən biznes-forum oldu. B2B formatında aparılan danışıqlar və imzalanan sazişlər tərəfdaşların praktiki nəticələrə yönəldiyini təsdiqlədi. Xüsusilə diqqətçəkən hadisə “Roqachev Süd Konserv Zavodu” ilə Azərbaycan şirkətləri "Foodini" və "Yaylaq" arasında süd konservləri, yağ və quru süd məhsullarının tədarükünə dair müqavilələrin imzalanması oldu. Bu saziş təkcə ərzaq sahəsində əlaqələri gücləndirmir, həm də aqrar sektorda iqtisadi əməkdaşlığın genişləndirilməsi üzrə ümumi meyli əks etdirir. Bu sahədə Azərbaycan və Belarus bir-birini tamamlayan üstünlüklərə malikdir və bu üstünlüklər qarşılıqlı inkişaf üçün strateji potensial yaradır.
İki ölkə arasındakı əməkdaşlıq çoxdan adi ticarət hesablaşmaları səviyyəsini aşaraq davamlı maliyyə-investisiya arxitekturasının formalaşması mərhələsinə keçib. Azərbaycanla Belarus arasındakı münasibətlər bu gün dövlətlərarası əməkdaşlığın qlobal qeyri-sabitlik şəraitində dayanıqlı istehsal inteqrasiyasına doğru necə təkamül etdiyinin bariz nümunəsidir. Gəncə Avtomobil Zavodu bazasında həyata keçirilən sənaye layihələri siyasi iradənin müasir maliyyə alətləri və sabit investisiya axınları ilə necə dəstəkləndiyini göstərir. Azərbaycanda 14 mindən çox traktorun və təxminən 4 min ədəd digər Belarus texnikasının yığılması məhz bu yanaşmanın nəticəsidir. Hazırda Azərbaycanın traktor parkının 80%-ə qədəri Belarus istehsalı texnika ilə təmin olunur ki, bu da istehsal inteqrasiyasının dərinliyindən xəbər verir.
Yeni layihələr daha çevik və müasir maliyyə infrastrukturunu tələb edir. 2025-ci ildə artıq 200 ədəd liftin yığılmasının planlaşdırıldığı lift avadanlıqlarının birgə istehsalı və yüksək texnoloji sahələrin mənimsənilməsi güzəştli maliyyələşdirmə və investisiya risklərinin sığortalanmasının zəruriliyini önə çıxarır. Dövlət maliyyə institutları tərəfindən təqdim olunan bu mexanizmlər yeni investorların və texnologiyaların cəlb edilməsində mühüm alətə çevrilir. Birgə istehsal sahələrinin yaradılması və xarici bazarlarda iştirakın genişləndirilməsi hər iki ölkənin investisiya cəlbediciliyini artırır və onları daha mürəkkəb qlobal istehsal zəncirlərinin iştirakçısına çevirir.
Azərbaycan və Belarus iqtisadiyyatlarının sinerjisi makroiqtisadi sabitliklə dəstəklənir. Proqnozlara əsasən, Azərbaycan 2025-ci ildə ÜDM-i 2,6% artıracaq, qeyri-neft-qaz sektoru isə artıq yanvar–sentyabr aylarında 3,1% artım göstərib ki, bu da diversifikasiya siyasətinin effektivliyini sübut edir. Belarus öz növbəsində ÜDM-in 4,1% artımını gözləyir və beynəlxalq proqnozlar daha ehtiyatlı olsa da, sənaye sektorundakı artım sabit qalır. Azərbaycanın enerji və logistika imkanlarının, Belarusun isə texnoloji və istehsal potensialının birləşməsi gələcək üçün daha iddialı hədəflər müəyyən etməyə imkan verən güclü sinerji effekti yaradır.
Tərəfdaşlıq uğurla ənənəvi sahələrin çərçivəsindən çıxaraq aqrosənaye kompleksi, rəqəmsal iqtisadiyyat və 4.0 sənaye modelinə doğru diversifikasiya olunur. Azərbaycan məhsullarının, o cümlədən şərab, meyvə, tərəvəz və “İstisu” mineral suyunun Belarus bazarına ixracının 77% artması məhsul çeşidinin genişləndiyini və irəliləmə strategiyalarının səmərəliliyini göstərir. Biotexnologiya, farmasevtika və İT sahələrində əməkdaşlıq hər iki tərəf üçün yeni imkanlar açır: idxalın əvəzlənməsi, milli səhiyyə sistemlərinin inkişafı və dövlət idarəçiliyinin rəqəmsallaşdırılması bu sahələrdə əsas istiqamətlərdir.
Əməkdaşlığın mühüm istiqamətlərindən biri də nəqliyyat və logistika sahəsidir. Azərbaycan “Şimal–Cənub” və Orta Dəhliz beynəlxalq nəqliyyat marşrutlarını fəal şəkildə inkişaf etdirir və bu dəhlizlər üzrə yükdaşımalar 2025-ci ilin doqquz ayında 8,3% artıb. Avropa ilə Avrasiya arasında əsas nəqliyyat marşrutlarının kəsişməsində yerləşən Belarus bu nəqliyyat arxitekturasının mühüm həlqəsidir. MZ yük-sərnişin avtomobillərinin tədarükü və Şərqi Zəngəzurda servis mərkəzlərinin yaradılması da daxil olmaqla birgə layihələr logistika xərclərini azaldır və ikitərəfli ticarət dövriyyəsinin rəqabət qabiliyyətini artırır ki, bu da 1 milyard dollarlıq strateji hədəfə çatmaqla birbaşa bağlıdır.
Strateji tərəfdaşlıqda xüsusi yer tutan istiqamətlərdən biri də Belarusun Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərinin bərpasında iştirakıdır. Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının dirçəldilməsi milli prioritet kimi qiymətləndirilir. Belarus “ağıllı kəndlər”, aqrar qəsəbələr və kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı müəssisələrinin layihələndirilməsində iştirak edir. Belarus mütəxəssisləri artıq Ağdam rayonunda yaşayış qəsəbəsinin layihələndirilməsi üzərində işləyir və Ağdam Sənaye Parkında iştirak məsələsini müzakirə edirlər. Belarus texnikasının texniki xidmətini təmin etmək üçün servis mərkəzinin yaradılması isə təkcə iqtisadi cəhətdən deyil, həm də strateji baxımdan vacib addımdır və aqrar sektorun davamlılığını və texnikanın uzunmüddətli etibarlı fəaliyyətini təmin edəcək.
Beləliklə, 2025-ci ildə Azərbaycan-Belarus strateji tərəfdaşlığı keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyub. Bu tərəfdaşlıq sənaye kooperasiyasını, maliyyə inteqrasiyasını, aqrar və texnoloji əməkdaşlığı, logistika zəncirlərinin inkişafını və azad edilmiş ərazilərin bərpasında iştirakını özündə birləşdirir. Siyasi iradə, iqtisadi praqmatizm və strateji baxışın bu sintezi 1 milyard dollarlıq ticarət dövriyyəsi hədəfinə çatmaq üçün zəmin yaradır və ikitərəfli münasibətləri regional iqtisadi arxitekturanın sabit elementi səviyyəsinə yüksəldir.
Əməkdaşlığın təsirli dinamikasına və 2025-ci ilin ilk səkkiz ayında Azərbaycanın Belarus istiqamətində ixracının 77% artmasına baxmayaraq, strateji tərəfdaşlıq ayıq qiymətləndirmə və sistemli fəaliyyət tələb edən bir sıra çağırışlarla da üzləşir. Əsas risklərdən biri geosiyasi gərginlik və sanksiya təzyiqi ilə bağlıdır ki, bu da maliyyə əməliyyatlarına, logistika marşrutlarına və təchizat strukturuna dolayı təsir göstərə bilər. Bu riskləri minimuma endirmək üçün Azərbaycan və Belarus hesablaşmalarda milli valyutalara keçid üzərində fəal şəkildə çalışır, bu da xarici dalğalanmalardan asılılığı azaldır və maliyyə sisteminin dayanıqlığını artırır. Paralel olaraq, nəqliyyat və logistika dəhlizləri inkişaf etdirilir ki, bu da xarici məhdudiyyətlərin təsirini minimuma endirir və ikitərəfli əməkdaşlığın muxtariyyətini təmin edir.
Digər ciddi çağırış isə strateji hədəf – 1 milyard dollarlıq ticarət dövriyyəsinə nail olmaqla bağlıdır. Yanvar–avqust aylarında əldə edilən 274 milyon dollarlıq göstəriciyə və sabit artıma baxmayaraq, iki ölkə liderlərinin qarşıya qoyduğu vəzifənin yerinə yetirilməsi üçün ticarət strukturunun yalnız miqdar baxımından deyil, keyfiyyətcə də yenilənməsi tələb olunur. Bu isə birgə müəssisələrin yaradılması, istehsal kooperasiyasının dərinləşdirilməsi və “Made in Azerbaijan” brendi altında xarici bazarlara birgə çıxış vasitəsilə mümkündür ki, bu da istehsalın miqyasını artırmağa və ixrac olunan məhsulların əlavə dəyərini yüksəltməyə imkan verəcək.
Lakin əsas uğur zəmanəti siyasi-iqtisadi iradə və tərəfdaşlığın institusional dayanıqlığıdır. İmzalanmış 140-dan çox ikitərəfli sənəd uzunmüddətli əməkdaşlıq üçün möhkəm hüquqi baza yaradır və gələcəyə əsaslı optimizmlə baxmağa imkan verir. Əməkdaşlığın uğuru yalnız rəqəmlərlə deyil, qarşılıqlı etimadın dərinliyi, hökumətlərarası sazişlərin həyata keçirilməsində ardıcıllıq və biznesin dövlət səviyyəsində sabit dəstəyi ilə ölçülür.
Belarusla tərəfdaşlığın strateji əhəmiyyəti Azərbaycan üçün təkcə ticarət çərçivəsini aşmaqla qalmır, həm də iqtisadi suverenliyin möhkəmləndirilməsi və karbohidrogen sektorundan asılılığın azaldılması ilə birbaşa bağlıdır. Sənaye kooperasiyasına və ölkə daxilində istehsala yönələn diqqət sadəcə iqtisadi taktika deyil, milli iqtisadiyyatın müstəqilliyini gücləndirməyə hesablanmış strateji xəttdir. Belarus texnikasının Gəncə Avtomobil Zavodunda istehsalı təkcə montajdan ibarət deyil – bu, həm də texnologiya transferi, yeni iş yerlərinin yaradılması və mühəndislik bacarıqlarının inkişafı deməkdir. Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda ehtiyat hissələrinin birgə istehsalı və servis mərkəzinin yaradılması idxaldan asılılığı azaltmağa və aqrar sektorun texnoloji dayanıqlığını möhkəmləndirməyə imkan verir. “Made in Azerbaijan” prinsipinə əsaslanan bu yanaşma sənaye kooperasiyasını iqtisadi suverenliyin gücləndirilməsinin alətinə çevirir.
Qlobal təchizat zəncirlərindən asılılığın azaldılması xüsusilə geosiyasi çalxantı və logistika qırılmaları şəraitində həyati əhəmiyyət daşıyır. Belarusla əməkdaşlıq Azərbaycana daha qısa və proqnozlaşdırıla bilən istehsal və nəqliyyat zəncirləri qurmağa imkan verir. Bu, ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və iri infrastruktur layihələrinin – şəhərsalma, nəqliyyat sistemləri və 2025-ci ildə 200 liftin yığılmasının planlaşdırıldığı lift avadanlığı istehsalı kimi sahələrin – həyata keçirilməsi üçün prinsipial əhəmiyyətə malikdir.
Bu strategiyanın həyata keçirilməsində Azərbaycan İxracın və İnvestisiyaların Təşviqi Agentliyi (AZPROMO) əsas rol oynayır. AZPROMO iqtisadi inteqrasiyanın katalizatoru və koordinatoru kimi çıxış edərək biznes forumları təşkil edir və siyasi razılaşmaları konkret müqavilələrə çevirir. Bakıda keçirilən və təxminən 40 şirkəti bir araya gətirən forum buna nümunədir. Qida sənayesi sahəsində Belarus və Azərbaycan şirkətləri arasında imzalanmış sazişlər dövlət dəstəyinin və institusional infrastrukturun real iqtisadi nəticələrə çevrilməsinin göstəricisidir. Tural Hacılının Azərbaycanın tərəfdaşlara hərtərəfli dəstək göstərməyə hazır olduğu barədə bəyanatı aşağı qeyri-bazar riskləri və sərmayə üçün əlverişli şərait barədə aydın siqnal verir.
Bütün bu proseslərin fonunda Belarusla tərəfdaşlıq Azərbaycanın postsovet məkanında xarici siyasət və iqtisadi strategiyasının mühüm tərkib hissəsinə çevrilir. Belarus Rusiya və Qazaxıstanla yanaşı Azərbaycanın aparıcı üç ticarət-iqtisadi tərəfdaşından biridir və bu, təkcə iqtisadi qarşılıqlı asılılığı deyil, həm də siyasi sinerjini əks etdirir. Maşınqayırma və İT kimi sahələrdə dərin inteqrasiya Bakıya xarici iqtisadi əlaqələri diversifikasiya etmək və bir istiqamətdən asılılığı azaltmaq imkanı verir. Üçüncü ölkə bazarlarına birgə çıxış və beynəlxalq sənaye platformalarında iştirak layihələrinin müzakirəsi tərəflərin uzunmüddətli strategiyasını vurğulayır. Azərbaycanın tranzit potensialından – “Şimal–Cənub” və Orta Dəhliz dəhlizlərindən – istifadə həm iki ölkənin Avrasiya məkanındakı mövqelərini gücləndirir, həm də iqtisadi inteqrasiyanın yeni səviyyəsi üçün zəmin yaradır.
Beləliklə, 2025-ci ilin sonuna doğru Azərbaycanla Belarus arasındakı tərəfdaşlıq ikitərəfli ticarətin çərçivəsindən çıxaraq regionun yeni geoiqtisadi arxitekturasının mühüm elementi halına gəlir. Bu əməkdaşlıq iqtisadi suverenliyi möhkəmləndirir, istehsal potensialını artırır, dayanıqlı logistika zəncirləri yaradır və iri investisiya layihələrinin həyata keçirilməsinə yol açır. Siyasi iradə, institusional möhkəmlik və strateji düşüncənin birləşməsi bu əməkdaşlığı Avrasiyada uzunmüddətli artım və sabitliyin təmin olunmasında əsas alətlərdən birinə çevirir.
Azərbaycan və Belarus arasında qarşılıqlı ticarət dövriyyəsini yaxın illərdə 1 milyard dollara çatdırmaq strateji məqsədi sadəcə ambisiyalı göstərici deyil. Bu, qlobal proseslərin məntiqi, regional rəqabət və artan geosiyasi qeyri-müəyyənlik şəraitində milli suverenliyin möhkəmləndirilməsi zərurəti ilə diktə olunan iqtisadi imperativdir. 2025-ci ilin ilk səkkiz ayında 274 milyon dollar olan mövcud qarşılıqlı ticarət həcmi sabit artımı göstərir, lakin hədəfə çatmaq üçün keyfiyyətcə sıçrayış, eksponensial artım və iqtisadi əməkdaşlığın strukturlaşdırılmasında yeni yanaşmalar tələb olunur.
Bu sıçrayışın əsas hərəkətverici qüvvəsi istehsalın lokallaşdırılması prosesinin başa çatdırılması olacaq. İriqovşaq montajdan əsas komponent və detalların Azərbaycanda istehsalına keçid məhsulun əlavə dəyərini artırmaqla yanaşı, ölkəni tamhüquqlu istehsal mərkəzinə çevirəcək. Belarusun “Mogilevliftmaş” şirkətinin iştirakı ilə həyata keçirilən lift avadanlığı istehsalı layihəsi buna nümunədir: artıq 2025-ci ildə 200 liftin istehsalı planlaşdırılır, gələcəkdə isə ayrı-ayrı komponentlərin Azərbaycanda istehsalı nəzərdə tutulur. Oxşar planlar kənd təsərrüfatı texnikası sahəsində də mövcuddur və burada detalların və aqreqatların ölkə daxilində istehsalı müstəqil texnoloji dövrənin formalaşması istiqamətində mühüm addım olacaq.
Daha bir mühüm amil isə maşınqayırma sahəsində innovativ birgə layihələrin işə salınması olacaq – taxılyığan kombaynların istehsalından tutmuş sərnişin nəqliyyatı vasitələrinin yığılmasına qədər. Artıq uzunmüddətli planlara daxil edilmiş bu istiqamətlər təkcə ikitərəfli münasibətlər üçün deyil, həm də “Made in Azerbaijan” brendi altında rəqabətqabiliyyətli məhsullarla xarici bazarlara çıxış baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. Belə bir yanaşma Bakı və Minskə ikitərəfli ticarət modelindən üçüncü ölkələrdə birgə iqtisadi iştirakın daha mürəkkəb modelinə keçməyə imkan verəcək, onların qlobal bazarlardakı mövqelərini gücləndirəcək.
Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun bərpası faktoru xüsusi diqqətə layiqdir və burada Belarus Azərbaycanın əsas tərəfdaşlarından birinə çevrilir. Azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən genişmiqyaslı infrastruktur və aqrar layihələr təkcə region iqtisadiyyatının dirçəldilməsi deyil, həm də yeni iş yerlərinin yaradılması, sosial infrastrukturun inkişafı və davamlı istehsal bazasının formalaşdırılması deməkdir. Belarus şirkətlərinin “ağıllı kəndlərin” layihələndirilməsində, aqrar qəsəbələrin inşasında və texnikanın texniki xidmətini təmin edən servis mərkəzlərinin yaradılmasında iştirakı bu əraziləri iqtisadi əməkdaşlığın yeni mərhələsi üçün platformaya çevirir və iki ölkə arasında strateji qarşılıqlı asılılığı gücləndirir.
Məhz bu amillərin sinerjisi – texnoloji lokallaşma, birgə innovativ layihələr və bərpa proqramlarında iştirak – 1 milyard dollarlıq ticarət dövriyyəsi hədəfini ambisiyalı məqsəddən real və əldə edilə bilən nəticəyə çevirə bilər. Bununla belə, yüksək səviyyəli dövlət dəstəyinin qorunub saxlanması və artıq razılaşdırılmış qərarların ardıcıl icrası həlledici əhəmiyyət daşıyır. 140-dan çox ikitərəfli sənədi əhatə edən möhkəm institusional baza bu proses üçün zəruri hüquqi və təşkilati çərçivəni təmin edir və onun davamlı və geri dönməz xarakter daşımasına zəmin yaradır.
2025-ci ilin sonuna yaxın Azərbaycan-Belarus tərəfdaşlığı artıq yetkin istehsal inteqrasiyasının bütün əlamətlərini nümayiş etdirir. Əməkdaşlıq klassik ticarət çərçivəsini çoxdan aşaraq sənaye kooperasiyası, investisiya mexanizmləri, texnoloji mübadilə və infrastruktur layihələrində birgə iştirakın yeni keyfiyyət səviyyəsini formalaşdıran strateji ittifaqa çevrilib. Bu ittifaq təkcə Azərbaycanın iqtisadiyyatının diversifikasiyasına və suverenliyinin möhkəmləndirilməsinə töhfə vermir, həm də bütün Avrasiya məkanında sabitlik və iqtisadi inkişafın mühüm amilinə çevrilir.
Bu tərəfdaşlığın uğuru strateji kooperasiya, texnoloji transfer və birgə investisiyaların müasir geoiqtisadi çağırışlara ən yaxşı cavab olduğunu aydın şəkildə sübut edir. Dayanıqlığın özünü təminetmə, inteqrasiya və innovasiya qabiliyyəti ilə müəyyən olunduğu müasir dünyada Azərbaycanla Belarusun ittifaqı dövlətlərin iqtisadi əməkdaşlıq vasitəsilə suverenliklərini necə möhkəmləndirə və uzunmüddətli inkişafı necə təmin edə biləcəklərinin modelinə çevrilir. 1 milyard dollarlıq hədəf bu kontekstdə son nöqtə deyil, sənaye inteqrasiyasının və qlobal bazarlarda birgə iştirakın bugünkü kursun təbii davamına çevriləcəyi yeni tərəfdaşlıq mərhələsinə çıxış nöqtəsidir.