Azərbaycan, Bakı, 30 yanvar/ Trend , müxbirlər B.Həsənov, Ü.Sadıqova/
Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğanın İsveçrənin Davos şəhərində keçirilən Dünya İqtisadi Forumunda İsrail prezidenti Şimon Peresə sərt reaksiya göstərməsi Ankara-İsrail münasibətlərinə ciddi təsir göstərməsə də, Yaxın Şərqin müsəlman ölkələri ilə daha da yaxınlaşmasına səbəb ola bilər.
"Ərdoğanın Davosda çıxışı iki ölkənin əlaqələrinə təsir etməyəcək",- deyə İsrail prezidentinin mətbuat xidmətindən adının açıqlanmasını istəməyən və regiondakı hadisələrlə yaxından tanış olan mənbə Təl-Əvivdən cümə günü telefonla Trend - a bildirib
Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğan İsveçrənin Davos şəhərində keçirilən Dünya İqtisadi Forumunda Qəzzə ilə bağlı müzakirələr zamanı İsrail prezidenti Şimon Peresin ona qarşı yüksək tonla danışmasına və Qəzzə hadisələrilə bağlı həqiqətlərdən xəbərdar olmamaqda günahlandırmasına sərt reaksiya göstərib. İsrailin günahsız uşaqları öldürdüyünü deyən Ərdoğan salonu tərk edib.
İsrailin prezident ofisindən adı açıqlanmayan mənbə onu da bildirib ki, Ərdoğan Forumu tərk etdikdən sonra İsrail prezidenti ilə telefon söhbətində onun yəhudi xalqına qarşı olmadığını və sadəcə, Forumun moderatoruna reqlamenti düzgün tərtib etmədiyinə görə etiraz edib.
" Türkiyə - İsrail münasibətləri bundan sonra da əvvəlki kimi yüksək səviyyədə olacaq ",- deyə adı açıqlanmayan mənbə bildirib.
Bu gün Türkiyənin Baş naziri Ərdoğan İstanbulda hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasının mitinqində Qəzzədə baş verənlərə görə yəhudi xalqını deyil , İsrail hakimiyyətini günahlandırdığını bildirib.
Misirin Əl-Cumhuriyyə qəzetinin redaktor müavini Seyid Hani hesab edir ki , Yaxın Şərqdəki müsəlman dövlətlər artıq Türkiyəni özlərinin beynəlxalq aləmdə müdafiəçisi kimi görürlər və bu amil Türkiyə ilə Yaxın Şərqin müsəlman xalqlarının daha da yaxınlaşmasına səbəb olacaq.
"Ankara - Təl Əviv əlaqələri bundan sonra pisləşəcək və Türkiyə ilə Yaxın Şərqin müsəlman ölkələri arasında ciddi yaxınlaşma müşahidə ediləcək", - deyə Hani cümə günü Qahirədən telefonla Trend - a bildirib.
Avropalı ekspert Kristofer Devidson (Christopher Davidson) hesab edir ki, İsrail -Türkiyə münasibətləri,əsasən, iqtisadi təməl üzərində qurulub və diplomatik sahədəki problemlərin iqtisadi əlaqələrə təsir göstərmə ehtimalı olduqca azdır. Ekspert hesab edir ki, Ərdoğanın mövqeyini Türkiyə ictimai rəyi istiqamətləndirir.
"Ərdoğan müsəlman ölkəsinin rəhbəri olduğundan, Türkiyə ictimai rəyini nəzərə alaraq, bu cür bəyanatlar verməyə məcburdur", - deyə Durham universitetinin Yaxın Şərq üzrə eksperti Devidson cümə günü telefonla Böyük Britaniyadan Trend - a bildirib.
İsrailli ekspert Efraim İnbar da, hesab edir ki, Ərdoğan martda Türkiyədə keçiriləcək bələdiyyə seçkilərini nəzərə alaraq, ictimai rəyin etimadını qazanmaq üçün belə bəyanatlar verir.
Ekspert Türkiyə - İsrail münasibətlərində ciddi problemlər yaranacağını düşünmür, amma hesab edir ki, Ərdoğanın reaksiyasından sonra Türkiyə beynəlxalq aləmdə İsrailin güclü dəstəyindən məhrum ola bilər.
"Türkiyənin mövqeyinin ABŞ - da İsrail tərəfindən müdafiə edilməsində bundan sonra ciddi problemlər yarana bilər", - deyə Bar İlan Universitinin Begin Sadat Strateji Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri İnbar cümə günü Ramat Gandan telefonla Trend - a bildirib.
Ekspert onu da əlavə edib ki, Türkiyə Yaxın Şərqdə ABŞ - ın rolunu oynamağa çalışır, lakin unutmamalıdır ki, İsrail olmadan Ankara Yaxın Şərqdə heç bir şey edə bilməz.
Əvvəllər də buna bənzər hadisələr baş verdiyini bildiriən türkiyəli ekspert Hüsnü Məhəlli hesab edir ki, Ankara - Təl Əviv münasibətlərində soyuqluq ehtimalı olsa da, Türkiyə bundan heç bir zərər görməyəcək.
"2004 - cu ilin martında İsrail HƏMAS lideri Əhməd Yasini öldürəndə, Ərdoğan İsraili terrorçu dövlət adlandırmışdı. Bundan başqa, 2006-nın fevralında HƏMAS lideri Xalid Məşəl Ankaraya dəvət edildi və bunun Türkiyə üçün ağır nəticələrinin olacağı haqqında şərhlər verildi, lakin heç bir ağır nəticə olmadı", - deyə Məhəlli cümə günü Ankaradan telefonla Trend - a bildirib. Ekspertin fikrincə, İsrail Türkiyənin Yaxın Şərqdə nüfuzunu dərk edir.
Məhəlli onu da vurğylayıb ki,Davosda Ərdoğanın göstərdiyi reaksiyadan sonra Peresin telefonla Ərdoğandan üzr istəməsi, daha sonra Türkiyənin İsrail üçün önəmli dövlət olduğu haqqında bəyanatlar verməsi Türkiyənin nüfuzunun göstəricisidir. Türkiyəli ekspert hesab edir ki, son Qəzzə hadisələrindən bəri Türkiyənin və Ərdoğanın nümayiş etdirdiyi mövqe Yaxın Şərqdə müsəlman xalqlarının ciddi oyanışına səbəb olacaq.
"Buradakı insanlar Türkiyədə xalqın iradəsini ifadə edən demokratik təcrübənin əhəmiyyətinin fərqinə varır və artıq görürlər ki, Qərbin dəstəklədiyi avtoritar rejimlər onların səsini dünyaya çatdırmır. Ona görə də, 1-2 il ərzində Yaxın Şərqdə çox maraqlı hadisələrin və ciddi dəyişikliklərə səbəb olacaq demokratik hərəkatın şahidi olacağıq", - deyə Məhəlli bildirib.