Bakı. Trend:
Ginekoloji xərçəng uşaqlıq boynu, uşaqlıq yolu, vulva, vagina və ya yumurtalıqlarda başlayan xərçəngləri əhatə edir.
Ginekoloji xərçəng qadın reproduktiv orqanlarında başlayan bütün xərçəngləri təsvir edən geniş bir termindir. Bunlara uşaqlıq boynu, uşaqlıq yolu, vulva, vagina və yumurtalıqlar daxildir. Ona görə də ginekoloqlar bu xərçənglərin hər birinin ayrı simptomlar və fərqli müalicə üsulları olduğunu bildirirlər.
Həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova bədəndəki xərçənglərin əksəriyyətinin eyni şəkildə və ya eyni vaxtda inkişaf etmədiyini qeyd edib. Buna görə də hər bir qadın öz bədəninə, ginekoloji sağlamlığına qarşı diqqətli olmalıdır.
Qadınların reproduktiv sağlamlığı ilə bağlı dəyişikliklər qorxulu ola bilər, lakin bilmək lazımdır ki, müraciət etdiyiniz ginekoloq məhz bu dəyişikliklərə əsasən, problemlərlə bağlı ginekoloji məsləhət vermək üçün hazırdır.
Bu yazıda isə həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlovanın ginekoloji xərçəngin 5 əsas növü ilə bağlı verdiyi məlumatlar yer almışdır.
Vulva xərçəngi: əlamətlər və diaqnoz
Vulva xərçəngi və ya xarici cinsiyyət üzvlərinin xərçəngi də adlanan bu xərçəng növü qadın cinsiyyət orqanlarının dodaqlar, klitor və vaginal giriş kimi hissələrində rastlanan nadir bir xərçəng növüdür. Həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova bildirir ki, vulva xərçəngi adətən yaşlı qadınlarda olur. Vulva xərçənginin səbəbi dəqiq bilinməsə də, HPV (Human Papilloma Virus) infeksiyası, siqaret, zəif immun sistemi kimi faktorlar risk faktorları arasındadır.
Vulva xərçənginin simptomları aşağıdakılardır:
- Vulvanın qaşınması və ya yanması: Vulva xərçəngi vulvada qaşınma və ya yanma hissi yaradır.
- Vulvada ağrı: Vulva xərçəngi vulvada ağrıya səbəb ola bilər. Sonrakı mərhələlərdə isə bu ağrı daha da güclənir.
- Vulvanın şişməsi: Vulva xərçəngi vulvanın şişməsinə səbəb olur. Bu şişlər sərt və ya yumşaq ola bilər.
- Vulvada qanaxma: Vulva xərçəngi qanaxmaya və ya vulvadan qanlı axıntıya səbəb ola bilər.
Yuxarıda göstərilən simptomlar vulva xərçənginin əlamətləri hesab olunur. Ginekoloq bildirir ki, bu simptomlar həmişə vulva xərçəngi ilə əlaqəli olmaya bilər. Bu digər problemlərin varlığından da xəbər verə bilər. Buna görə də hər hansı bir simptomdan şübhələnirsinizsə, dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir. Həkiminiz ginekoloji müayinə edərək vulva xərçəngi ilə bağlı diaqnoz qoyacaqdır.
Vulva xərçənginin diaqnozu fiziki müayinə və biopsiya nəticələri əsasında qoyulur. Xərçəng hüceyrələrinin olub-olmadığını müəyyən etmək üçün kiçik bir toxuma parçası götürüb mikroskop altında araşdırmaq üçün biopsiya istifadə olunur.
Vulva xərçənginin diaqnozu xəstəliyin dərəcəsini qiymətləndirmək üçün radioloji testləri də əhatə edir.
Uşaqlıq yolu xərçəngi: əlamətlər və diaqnoz
Uşaqlıq yolu xərçəngi qadınlarda nadir görülən xərçəng növüdür. Bu, daxili cinsiyyət üzvlərində olan xərçəng növüdür və vagina və ya uşaqlıq yolu daxilində hüceyrələrin nəzarətsiz böyüməsi nəticəsində yaranır. Uşaqlıq yolu xərçəngi digər ginekoloji xərçəng növlərindən fərqlənir və özünəməxsus simptomlara malikdir. Həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova bildirir ki, uşaqlıq yolu xərçənginin simptomları içərisində vaginal qanaxma, vaginal axıntı, ağrılı cinsi əlaqə, vaginal ağrı və ya yanma hissi, sidiyə getmə zamanı gərginlik və qəbizlik daxildir.
Vaginada qanaxma və ya qanlı axıntı: Bu simptom ən çox görülən simptomlardan biridir. Postmenopozal qadınlarda meydana gələn vaginal qanaxma və ya qanlı axıntı vaginal xərçəngin əlaməti ola bilər.
Vaginada qaşınma və ya yanma: Uşaqlıq yolu xərçəngi vaginada qaşınma və ya yanma hissi yarada bilər. Bu simptom adətən cinsi əlaqə zamanı hiss olunur.
Ağrı və ya narahatlıq: Uşaqlıq yolu xərçəngi çanaq bölgəsində ağrı və ya narahatlığa səbəb ola bilər. Xəstəlik irəlilədikcə bu simptom artır.
Vaginada anormal kütlə: Uşaqlıq yolu xərçəngi vagina içərisində kütləyə səbəb ola bilər. Bu kütlə möhkəm, şişkinlik və ağrı ilə özünü biruzə verir.
İdrar etməkdə çətinlik: Uşaqlıq yolu xərçəngi sidik zamanı çətinlik və ya ağrıya səbəb ola bilər. Xərçəng sidik kisəsinə yayıldıqda bu simptom görünə bilər.
Həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova bildirir ki, uşaqlıq yolu xərçəngi risk faktorlarına 65 yaşdan yuxarı olmaq, HPV infeksiyası, siqaret çəkmək, immunitet sistemini zəiflədən bir vəziyyətə sahib olmaq daxildir.
Uşaqlıq yolu xərçənginin diaqnozu üçün ilk növbədə ginekoloji müayinə, sonra isə biopsiya və patoloji müayinə aparılır. Ginekoloji müayinə zamanı həkim vaginanı yoxlayıb hansısa kütləyə rast gələ bilər. Belə olan halda toxumanın patoloji müayinəsi üçün biopsiya aparılır. Bu test xərçəngin varlığını təsdiqləyəcək və xərçəng hüceyrələrinin növünü və yayılmasını müəyyən edəcəkdir. Uşaqlıq yolu xərçəngi erkən aşkar edilərsə, sağalma şansı daha yüksəkdir. Bu səbəbdən mütəmadi olaraq ginekoloji müayinədən keçmək və hər hansı əlamətlər müşahidə olunarsa, dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir.
Uşaqlıq cisminin xərçəngi: əlamətlər və diaqnoz
Uşaqlıq xərçəngi olan uşaqlıq cisminin xərçəngi qadınların ən çox rastlaşdığı xərçəng növlərindən biridir və uşaqlığın daxili qişasında (endometrium) inkişaf edir. Uşaqlıq cisminin xərçəngi postmenopozal dövrdə, yəni klimaks dövründən sonra daha çox rast gəlinən xərçəng növüdür.
Əgər klimaks dövrü ilə bağlı ətraflı məlumat əldə etmək istəyirsinizsə, həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlovanın yazdığı Klimaks Nədir? Klimaks nə vaxt və necə başlayır, nə qədər davam edir? adlı yazısını oxuya bilərsiniz.
Ginekoloq bildirir ki, uşaqlıq cisminin xərçəngi bir çox hallarda erkən mərhələlərdə özünü biruzə vermir. Ancaq sonrakı mərhələlərdə simptomlar görünə bilər. Uşaqlıq cisminin xərçənginin əlamətləri sırasında klimaks dövründən sonra qanaxmalar və ya ləkələnmələr daxildir. Bu qanaxma və ləkələnmələr menstruasiya dövrü ilə müqayisədə nizamsız olur. Uşaqlıq cisminin xərçəngi həmçinin qarnın aşağı hissəsində ağrı, çanaq nahiyəsində şişkinlik, sidiyə çıxmada çətinlik, qəbizlik, qarında şişkinlik, arıqlama və ya iştahsızlıq kimi əlamətlərlə də özünü biruzə verə bilər. Həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova qeyd edir ki, əgər uşaqlıq cisminin xərçəngi ilə bağlı şübhələriniz varsa, dərhal ginekoloqa müraciət etmək lazımdır.
Uşaqlıq cisminin xərçənginin diaqnozu üçün ilk növbədə ginekoloji müayinə aparılır. Müayinə zamanı uşaqlığın ölçüsü, forması, ağrının olması qiymətləndirilir. Daha sonra uşaqlığın daxili təbəqəsinin qalınlığı ultrasəs ilə ölçülür. Qalınlıq normadan yuxarı olarsa, biopsiya aparılır. Biopsiya ilə uşaqlığın daxili təbəqəsindən toxuma nümunəsi götürülür və bu nümunə patoloji laboratoriyada araşdırılır. Patoloji müayinə nəticəsində xərçəng hüceyrələri aşkar edilərsə, uşaqlıq cisminin xərçəngi diaqnozu qoyulur. Uşaqlıq cisminin xərçənginin erkən diaqnozu üçün qadınlar 50 yaşından sonra mütəmadi olaraq ginekoloq müayinəsində olmalıdırlar. Bundan əlavə, vaginal qanaxma, ağrı və ya şişkinlik kimi əlamətlər varsa, dərhal həkimə müraciət edilməlidir.
Uşaqlıq boynu xərçəngi: əlamətlər və diaqnoz
Uşaqlıq boynu xərçəngi də uşaqlıq xərçənginin bir növüdür və qadın sağlamlığı ilə əlaqəli ən çox yayılmış xərçəng növlərindən biridir. Bu xərçəngin erkən diaqnozu və müalicəsi üçün ginekoloq müayinəsi ən doğru addımdır. Belə ki, müntəzəm olaraq gedilən ginekoloji müayinə uşaqlıq boynu xərçənginin erkən aşkarlanmasına səbəb olacaqdır.
Mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova bildirir ki, pap-smear testləri uşaqlıq boynu xərçənginin erkən aşkarlanması üçün mühüm müayinə üsuludur. Bu test vasitəsilə uşaqlıq boynu xərçənginin ilkin hüceyrələrini aşkar etmək mümkündür. Ağlınızda uşaqlıq boynu xərçənginin əlamətləri nələrdir deyə sual yarandısa, bildirək ki, bunun bir neçə əlamətləri var. Belə ki:
- aybaşı tsikli və ya menstruasiya arasında və ya cinsi əlaqədən sonra vaginal qanaxma;
- cinsi əlaqə zamanı ağrı;
- bel və ya alt qarın bölgəsində ağrı;
- vaginal axıntıda dəyişikliklər uşaqlıq boynu xərçənginin ələmətləri hesab olunur.
Həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova bildirir ki, sadalanan bu simptomlar hər zaman uşaqlıq boynu xərçəngi ilə əlaqələndirilmir. Bunlar ayrılıqda başqa ginekoloji problemlər ilə də bağlı ola bilərlər. Ona görə də hansısa bir simptom sizdə varsa, mütləq ginekoloji müayinə üçün qadın həkimi ilə əlaqə saxlayın.
Uşaqlıq boynu xərçənginin diaqnozu ginekoloq və ya onkoloq tərəfindən qoyulur. Uşaqlıq boynu xərçənginin diaqnozu üçün adətən aşağıdakı addımlar atılır:
Çanaq müayinəsi: Ginekoloq güzgü olaraq bilinən spekulum adlı tibbi alətdən istifadə edərək uşaqlıq boynunu görmək üçün vaginanın içərisinə baxır. Bu, ginekoloqa xərçəng hüceyrələrini aşkar etməyə kömək edəcəkdir.
Pap-smear testi: Bu testi edərkən ginekoloq uşaqlıq boynu nahiyəsindən hüceyrə nümunələri götürmək üçün bir fırça istifadə edir. Daha sonra bu nümunələr laboratoriyada xərçəng və ya xərçəngdən əvvəlki hüceyrələrin olub-olmaması yoxlanılır.
HPV testi: Ginekoloq HPV infeksiyasını yoxlamaq üçün hüceyrə nümunəsi götürə bilər. HPV uşaqlıq boynu xərçənginin əsas səbəbi olduğu üçün bu test vacibdir.
Kolposkopiya: Pap-smear və ya HPV testi anormal nəticələr verirsə, ginekoloq kolposkopiya edəcəkdir. Bu prosedurda uşaqlıq boynu və vaginanın toxumalarını böyüdərək görmək üçün mikroskopdan istifadə edilir. Hüceyrələr biopsiya edilə və bununla da xərçəng hüceyrələrinin varlığı təsdiqlənə bilər.
Həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova qeyd edir ki, uşaqlıq boynu xərçəngi vaxtında diaqnoz qoyularsa, müalicə edilən bir xərçəng növüdür. Buna görə də ginekoloq ilə mütəmadi olaraq əlaqədə olmaq, ginekoloji müayinə etdirmək və ən əsası ginekoloq məsləhəti ilə Pap-smear testindən keçmək vacibdir.
Yumurtalıq xərçəngi: əlamətlər və diaqnoz
Həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova bildirir ki, yumurtalıq xərçəngi yumurtalıq toxumasında anormal hüceyrələrin böyüməsi nəticəsində yaranan xərçəng növüdür. Bu xərçəng növü adətən ilkin simptomlar göstərmir, lakin sonradan qarın ağrısı, şişkinlik, həzmsizlik və iştahsızlıq kimi əlamətlərlə özünü biruzə verə bilər. Ginekoloq deyir ki, yumurtalıq xərçəngi erkən aşkarlanmazsa, yayılacaq və müalicəsi çətinləşəcəkdir.
Yumurtalıq xərçənginin diaqnozu ginekoloji müayinə zamanı fiziki müayinə, qan testləri, cərrahi prosedurlar kimi bir neçə fərqli üsuldan istifadə etməklə qoyulur. Fiziki müayinə bir ginekoloq tərəfindən edilən çanaq müayinəsidir. Həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova qeyd edir ki, bu müayinə yumurtalıqda olan xərçəng toxumalarının və ya anormallıqların mövcudluğunu müəyyən etməyə kömək edən müayinədir.
Həmçinin ginekoloji müayinə vaxtı ultrasəs, maqnit rezonans görüntüləmə (MRT) və kompüter tomoqrafiyası (KT) kimi üsullarla da yumurtalıqda olan xərçəng toxumalarının ölçüsü və yeri aşkar edilir.
Həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova bildirir ki, cərrahi prosedurlar da diaqnozu təsdiqləmək və müalicə etmək üçün istifadə edilir. Laparoskopiya kimi prosedurlarla ginekoloq yumurtalıq toxumasını araşdırır və biopsiya aparır. Bununla xərçəngin mərhələsi təyin edilir və düzgün müalicə yolu cızılır.
Ginekoloji xərçəngin müalicəsi
Həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova bildirir ki, ginekoloji xərçəngin müalicəsi xərçəngin növü və mərhələsindən, xəstənin ümumi sağlamlığından asılı olaraq dəyişə bilər. Adətən, ginekoloji xərçəngin müalicəsi cərrahiyyə, radiasiya və kimya terapiya kimi üsulların birləşməsini əhatə edir.
Mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova həmçinin bildirir ki, ginekoloji xərçənglərin müalicəsi xəstənin həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün digər müalicələrlə yanaşı, dəstəkləyici müalicələri də əhatə edə bilər. Dəstəkləyici müalicələr xərçəng müalicəsinin yan təsirlərini azaltmağa kömək edir. Bunlara qusma əleyhinə dərmanlar, ağrı kəsici dərmanlar, qan köçürmələri və qidalanma dəstəyi kimi müalicələr daxildir.
Əgər siz də bu yazıda qeyd edilən simptomlardan şübhələnirsinizsə, mütləq ginekoloq müayinəsinə yazılın. Düzgün və zamanında qoyulan diaqnoz müalicənin effektivliyini artıracaqdır.