Qazaxıstan, Astana, 01 may / Trend , müxbir K.Konırova/ Bu günlərdə Qazaxıstanda səfərdə olan Gürcüstanın iqtisadi inkişaf naziri Yekaterina Şaraşidze ilə Trend ın Astanada xüsusi müxbirinin eksklüziv müsahibəsi
- Qazaxıstan Ekspertlər Assosiasiyasının rəhbəri bildirib ki, bu gün marşrutların kəskin rəqabət şəraitində hər şey Qafqazın bizə nə təklif edəcəyindən asılıdır. Astanada sizin görüşünüz zamanı Gürcüstandan Qazaxıstan yükünün ixracı üçün tranzit tarifləri müzakirə olunbumu?
- Görüş zamanı tariflərin həcmi barədə konkret söhbət aparılmadı. Biz Qazaxıstan yüklərinin, əsasən də, neft və neft məhsullarının Gürcüstandan, məhz bizim Batumi və Poti limanlarından tranzit imkanlarını müzakirə etdik. Bundan əlavə, biz mövcud boru kəmərləri - Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) və Bakı-Supsadan istifadə imkanlarını müzakirə etdik. Məlum olduğu kimi, BTC boru kəmərinin nəql gücünün artırılmasına imkan var. Bakı-Supsa boru kəmərində isə hazırda bərpa işləri gedir.
Yeri gəlmişkən, Potidə yeni liman tikiləcək, odur ki, yaxın gələcəkdə orada imkanlar genişlənəcək. Görüşdə yüklərin Qafqazdan keçməklə dəmir yolu vasitəsilə tranziti barədə də müzakirələr aparıldı.
- Son vaxtlar Qazaxıstan strateji mallarının (Neft, qaz və taxıl) Qafqaz dəhlizi üzrə keçidində bəzi problemlər yaranıb. Xatırladaq ki, il yarım bundan əvvəl Qazaxıstan Baş naziri Kərim Məsimovun Tbilisiyə səfəri və Nino Burdcanadze ilə görüşü zamanı, ilk olaraq gürcüstanlı spiker dəmir yolu üzrə tranzit tarifləri barədə məsələ qaldırmışdı ...
- Mənim ölkəmin mövqeyinə gəldikdə, bu gün Gürcüstan fəal şəffaf siyasət hayata keçirir. Biz yüklərin ölkəmizdən maneəsiz keçməsi üçün bütün tarif və inzibati maneələri aradan qaldırmağa çalışırıq. Bu gün ölkənin tranzit üçün daha cəlbedici olması ilə bağlı çox işlər görülür: yollar çəkilir, lazımi infrastruktur quraşdırılır. Biz Poti dəniz limanını inkişaf etdirmək üçün sərmayə yatırmağa başlamışıq. Digər istiqamətlərdə olduğu kimi, regional tranzit tariflərinin yüksək olmaması və yüklərin İran və ya Rusiyadan keçməməsinə səy göstəririk. Və biz Qafqaz dəhlizinin cəlbedici olması istiqamətində iş aparırıq. Bakı-Tbilisi sahəsində dəmir yolu üzrə tariflər yüksəkdir. Biz bu məsələ ilə bağlı Azərbaycan tərəfi ilə danışıqlar aparırıq və bilirik ki, Qazaxıstan və Azərbaycan bu mövzunu müzakirə edirlər.
Bizim əsas vəzifəmiz Qazaxıstan, Azərbaycan və Gürcüstanın öz səylərində bir olmasından ibarətdir. Hesab edirik ki, vahid razılaşdırılmış siyasətin hazırlanması - bu gün hər üç ölkə üçün mühüm strateji məqsəddir.
- Bakı-Tbilisi-Ceyhan dəmir yolunun tikintisi layihəsinin reallaşdırılması hansı mərhələdədər?
- Bu dəmir yolunun Gürcüstan hissəsinin tikintisi üzrə işlər ötən ilin sonundan başlanıb. Hər şey plan üzrə gedir. Layihədən gözlənilən dividendlərə gəldikdə isə, onlar çox ümidvericidir. Bu yol Gürcüstanın dəmir yol infrastrukturunu yaxın vaxtlarda Avropa dəmir yol şəbəkəsinə qoşulacaq Türkiyə ilə bağlayacaq.
Bakı-Tbilisi-Qars üç ölkə - Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyənin tranzit potensialının genişləndirilməsi üçün daha bir imkan olacaq. Belə ki, bu yol Asiyanı Avropa ilə birləşdirəcək.
Onun tikintisinin iki ildən sonra başa çatdırılması planlaşdırılır. Biz əminik ki, dəmir yolu istifadəyə Verildikdən sonra həm Çindən, həm də Rusiyadan xeyli yeni yüklər gələcək.
Əsas odur ki, bu gün proseslər olduqca dinamik gedir, biz gələcək Qafqaz dəhlizinə münasibətdə olduqca nikbinik.
- Bu yaxınlarda Qazaxıstanda iri neft hasilatı şirkəti olan "TŞO"nun rəhbəri Todd Levi bildirib ki, onlar bu ildən neft hasilatı həcmini artırmaq niyyətindədirlər və onun bir hissəsi ya BTC boru kəməri ya da dəmir yolu vasitəsilə Qafqazdan keçəcək. Hazırda TŞO rəhbərliyi "Tengiz" neftinin əlavə həcminin Qafqaz marşrutu üzrə tranziti məsələsinə dair danışıqlar aparır. Gürcüstan bu həcmə hazırdırmı?
- Bəli. Hazırda bizim ərazidən keçən Bakı-Supsa neft kəmərində yenidənqurma işləri aparılır. Əslində, orada iki boru mövcuddur. Onların ümumi nəql imkanları ildə 10 mln.-dan 15 mln. tona qədərdir. Bu göstəricinin ildə 27 mln. ton neftə çatdırılması üçün imkan var.
Neft kəmərinin menecmenti hazırda BP şirkətidir. Danışıqlar zamanı onun nümayəndələri bizə bildirdilər ki, birinci mərhələ cari ilin may ayının sonları və ya iyun ayının əvvəllərində başa çatdırılacaq.
- Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin Gürcüstanın energetika sektorunda iştirakını necə qiymətləndirirsiniz?
- Bizim Azərbaycanla çox yaxşı münasibətlərimiz var, xüsusilə ARDNŞ ilə əməkdaşlığımız kifayət qədər yaxşıdır. Biz təbii qazı qonşularımızın "Şahdəniz" yatağından alırıq. Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (ARDNŞ) respublikamızda qaz şəbəkəsini və distrübütülüyünü inkişaf etdirir. Hazırda şirkət Küləvi terminalının tikintisini başa çatdırıb və bir illiyə lisenziya alıb.
- Qazaxıstan prezidenti Mixail Saakaşvili ilə görüş zamanı gürcü naringisi və almasının Qazaxıstana gətirilməsi təklifi olub...
- Biz Astanada Baş nazir Kərim Məsimovla bu mövzunu müzakirə etdik. Görüşdə iki ölkə hökumətinin Gürcüstandan meyvə tədarükü məsələsində sahibkarlara necə kömək etməsi barədə söhbət aparılmışdı. Bizdə məhsulun zəngin olacağı gözlənilir. Biz öz məhsullarımızı Qazaxıstana ixrac etməyə hazırıq. Üç-dörd il bundan əvvəl bizim kənd regionlarına yollarımız yox idi. İndi hər şey başqa cürdür. Yollar tikilib, elektrik qatarları üçün yollar çəkilib, əla mühit var. Bir sözlə, biz hazırıq. İndi hər şey Qazaxıstan tərəfindən, sifarişlərin həcmindən asılı olacaq. Düşünürəm ki, əgər bu gün bu problem iki hökumət səviyyəsində qaldırılıbsa, nəticələr də müsbət olacaq.
- Astana ilə Tbilisi arasında birbaşa reyslərin olmamasının respublikalarımız arasında bir çox biznes-layihələrin inkişafına məne olması barədə fikirlər varmı ?
- Gürcüstanda "open sky policy" - açıq səma siyasəti aparılır. Hər şey Qazaxıstan və Gürcüstan biznesmenlərinin reyslərə tələbatından asılıdır. Bizdə iki və ya üç Gürcüstan aviaşirkəti mövcuddur. Onlardan biri əvvəllər Almatı və Astanaya reyslər həyata keçirirdi, məndə olan məlumata görə, şirkət uçuşları yenidən bərpa etmək niyyətindədir.
- Sirr deyil ki, son vaxtlar KİV- də Gürcüstanın NATO-ya daxil olamsı üzrə müzakirələrə çox diqqət ayrılırdı. Ölkənin "əleyhinə" olan arqumentlərdən biri kimi, NATO-ya üzvlüyə daxil olan dövlətlər üçün böyük xərclərin tələb olunması amili göstərilir. Sizin respublikanız buna hazırdırmı?
- Gürcüstan NATO-ya daxil olmaq üçün bütün şərtləri və lazımi xərcləri yerinə yetirdi. Hərbi xərclərə gəldikdə isə, ölkənin büdcəsinin təxminən 20 faizi Gürcüstan ordusuna ayrılır. Zənnimcə, inkişaf edən ölkə üçün bu, normaldır.
Biz Silahlı Qüvvələrimizi sıfırdan qurmağa başlamışıq. Bu gün bizim hərbçilərimiz həm fiziki, həm də texniki cəhətdən çox yaxşı hazırlanıb. Bu gün Gürcüstanın xərcləri üç əsas müddəadan ibarətdir - müdafiə, sosial proqramlar və infrastruktur layihələri. Biz həmişə yaranan vəziyyətə baxırıq. Misal üçün, biz iqtisadiyyatın inikşafının infrastrukturun inkişafına yardım edəcəyini görürüksə, o zaman xərcləri bu istiqamətdə artırırıq. Yox, əgər son vaxtlar ərzaq böhranı müşahidə olunursa, o zaman sosial proqramlara ayrılan xərcləri artırırıq.
- Eşitdiyimizə görə, bu gün Gürcüstanda işə qəbul zamanı gənclərə üstünlük verilir və bu, 50 yaşlı insanlar üçün çətinlik yaradır?
- Bəli, belə bir problem mövcuddur. Söhbət həyatın yeni reallıqlarında özlərinə yer tapa bilməyən insanlardan gedir. Bu gün hökumət xüsusi job-treninqlər keçirir. Burada təkcə gənclər deyil, yaşlı nəslin nümayəndələri də özlərini sınaqdan keçirə bilərlər. Əvvəlcə şirkətlər hansı ixtisaslara ehtiyac olması barədə müraciət edir, sonra isə hökumət üç aylıq seminarlar təşkil edir. Bu müddət ərzində insanlar bu və ya digər müəssisələrdə praktika keçir və bunun müqabilində hökumətdən 200 dollar əmək haqqı alırlar. Bu həm şirkətlərə, həm də insanlara böyük köməkdir: firma əlavə işçi qüvvəsi, insanlar isə, əmək haqqı və özünü sınamaq, həmçinin, iş tapmaq imkanı əldə edirlər.
- Məlum olduğu kimi, Qazaxıstan Gürcüstan iqtisadiyyatında sərmayələrin həcminə görə üçüncü yeri tutur. Lakin tez-tez fikirlər səsləndirilir ki, ölkənizdə qeyri-stabil vəziyyətə görə, Qazaxıstan biznesmenləri öz vəsaitlərini yatırarkən böyük risklə qarşılaşırlar?
- İlk növbədə, demək istəyirəm ki, Rusiya telekanallarına az baxmaq lazımdır. İkincisi, bu gün Gürcüstan çox ciddi şəkildə inkişaf edir. Belə ki, ötən ilin yekunlarına görə, ölkədə ÜDM 12,5 faiz, FTI indeksi isə, 1,7 mlrd. dollar təşkil edib. Bu, 4,5 mln. əhalisi olan ölkə üçün böyük həcmdir. Biz istəyirik ki, bizim ölkə barəsində yaranan nizamsız və qeyri-stabil streotip dağılsın. Bu gün siz beş il əvvəlkindən tam fərqli Gürcüstanı görəcəksiniz. Bu tamamilə yeni Gürcüstandır!
Biz Qazaxıstan kimi zəngin təbii ehtiyatlara malik deyilik. Buna görə də, Sinqapur və Estoniyanın analogiyası üzrə, istənilən ölkə sərmayəçilərinin Gürcüstanda özlərini müdafiə olumuş hiss etmələri üçün belə şərait yaratmışıq. Bizdə ən liberal vergi qanunvericiliyi və Əmək Məcəlləsi mövcuddur. Lisenziyanın verilmə forması çox sadədir. Bir sözlə, sərmayəçilər üçün heç bir maneə yoxdur. Bu gün Gürcüstan - sərmayəyə tamamilə açıq ölkədir.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan : [email protected]