Azərbaycan, Bakı, 19 may / Trend , müxbir D.Xatınoğlu, A.Qasımova/ ABŞ-ın, Orta Şərqdə sabitliyin bərpasında İranın müsbət rol oynayacağına əmin olmayınca rəsmi Tehrana "təhlükəsizlik zəmanəti" verməsi mümkun deyil. "ABŞ belə zəmanəti yalnız İran nüvə proqramında güzəştə getdikdən, İraq müxalifətinə, "Hamas" və "Hizbullah" təşkilatlarına yardımı dayandırdıqdan sonra verə bilər" - deyə Rusiya politoloqu Yevseyev Trend -a qeyd edib.
BBC-nin mayın 15-də yaydığı məlumata əsasən, Rusiyanın XİN rəhbəri Sergey Lavrov alman həmkarı Valter Şteynmayr (Walter Steinmeier) ilə görüşündə, "Altılıq" ölkələrinin İranla bağlı hazırladığı təkliflər paketində "rəsmi Tehranın təhlükəsizliyinin təmin olunması" maddəsinin də əlavə olunmasını tələb edib. Ağ Evin sözcüsü Qordon Condro (Gordon Johndroe) Lavrovun təklifinə cavab olaraq "Biz İranın təhlükəsizliyini deyil, İran İsrail və region ölkələrinin təhlükəsizliyini təmin etməlidir" - deyə hazırda belə bir zəmanətin İrana verilməsinin mümkün olmadığını bildirib.
"Rusiya təhlükəsizliyə zəmanəti haqqında çoxdandır danışır. Lakin ABŞ İranla ikitərəfli danışıqların qurulmasında və inkişaf etdirilməsində tamamilə təbii olaraq öz tələblərinin həyata keçməsində israrlı olduğu üçün zəmanət verməkdən imtina edib" - deyə Dünya İqtisadiyyatı və Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun baş elmi əməkdaşı Vladimir Yevseyev şənbə günü Moskvadan telefonla bildirib.
Onun fikrincə,ABŞ-ın güzəştlə bağlı imtinasının ikinci səbəbi həmin təşəbbüsün məhz Vaşinqtondan gəlməməsidir və buna görə də ABŞ bu təşəbbüsü mənfi qarşılayıb.
Politoloq xatırladıb ki, Rusiya danışıqları "dalan"dan çıxartmaq məqsədilə İranın təhlükəsizliyinə zəmanət təklif edib. "Belə ki, Rusiya Yaxın və Orta Şərq məsələlərində İranı fəal iştiraka cəlb etmək üçün ona təhlükəsizlik zəmanətinin verilməsini istəyər" - deyə Rusiya Elmlər Akademiyası (REA) Rəyasət Heyətinin analitik şöbəsinin baş mütəxəssisi Yevseyev bildirib.
Onun rəyinə görə, ABŞ-ın mövqeyində və onun Rusiyanın təşəbbüsündən imtina etməsində güclü ikili yanaşma müşahidə edilir. Politoloqun sözlərinə görə, ABŞ müdafiə naziri Robert Qeyts Ştatların İranla ikitərəfli münasibətlərin yaradılmasına getməli olduğunu söyləyib və bildirib ki, İranı danışıqlara gətirmək ABŞ üçün maksimum sərfəli şərait yaradacaq.
Yevseyev hesab edir ki, təhlükəsizlik zəmanəti məsələsinə bir müddət sonra yenidən qayıdılacaq, lakin bu dəfə artıq ABŞ özü bu məsələyə qayıdacaq. "Buna baxmayaraq, ABŞ-ın Rusiyanın təşəbbüsündən imtina etməsi, İrana qarşı hər hansı hərbi əməliyyatların başlaması demək deyil", deyə o bildirib.
"Qərb heç zaman İrana təhlükəsizlik təminatı verməyəcək. Avropa və ABŞ molla hakimiyyətini artıq 30 ildir ki, yaxşı tanıyır və əmindir ki, rəsmi Tehranın təhlükəsizliyinə zəmanət verilərsə, İran xarici ölkələrdə müdaxilələrini daha da genişləndirəcək və təxribat törətməkdə daha da cəsarətli olacaq" - deyə İran Tədqiqatçılar Assosiasiyasının sədri Hüseyn Lacəvərdi (Hossein Lajevardi) Trend -a bildirib.
"Iran islam hakimiyyəti ilk əvvəldən öz təhlükəsizliyi və mövcudluğunun təmin olunmasına dair ABŞ-dan zəmanət tələb edib və bu heç də yeni məsələ deyil" - deyə Lacəvərdi bu gün telefonla Parisdən bildirib.
Onun fikrincə, rəsmi Tehran regionda nüfuzu artsa da, sabitliyi pozmağa qabil olsa da və nüvə proqramı istiqamətində işləri davam etdirsə də, ABŞ-ın ölkəyə hücum etməsindən və molla hakimiyyətinin devrilməsindən qorxur. "Rusiya XİN rəhbərinin İranın təhlükəsizliyinin təmin olunması ilə bağlı təklifi də onunla bağlıdır ki, Rusiya İranla iri iqtisadi müqavilələr bağlayıb və bu ölkədə öz iqtisadi layihələrinin davamında maraqlıdır. Beləliklə, Rusiya da hazırkı İran hakimiyyətinin devrilməsini istəmir" - deyə Fransada fəaliyyət göstərən iranlı politoloq Lacəvərdi hesab edir .