Azərbaycan, Bakı, 31 iyul/ Trend , müxbir V.Javoronkova/ Amerikanın raketdən müdafiə radarının İsrailə tədarükü İranın İsrailə raket zərbəsi endirəcəyi ilə deyil, daha çox İsrailin Livanın radikal "Hizbullah" hərəkatından ehtiyat etməsi ilə əlaqədardır,- ekspertlər hesab edirlər.
"İsrail Livanın ölkəyə çox yaxın olmasını nəzərə almaqla, İranın raketlərindən daha çox Livanın "Hizbullah" hərəkatının raketlərindən qorxur", - ərəb ekspert Hüsni Məhəlli hesab edir.
Çərşənbə axşamı Vaşinqtonda ABŞ -ın Dövlət Katibi və müdafiə nazirinin Amerikanın paytaxtında səfərdə olan İsrailin müdafiə naziri ilə danışıqlarından sonra ABŞ -ın İsrailə raket əleyhinə müdafiə (RƏM) sistemi radarı verəcəyi barədə bəyanat səsləndirilib.
"Hizbullah" - Livanda İran nümunəli islam dövlətinin yaradılması uğrunda çıxış edən şiə təşkilatıdır. İdeologiyanın əsasında İranda İslam İnqilabının lideri İmam Xomeyninin yaratdığı islamçı şiə ideologiyası dayanır. Partiya İran və Suriyanın maliyyə və hərbi dəstəyindən istifadə edir.
Belə rəy var ki, İsraildə RƏM sisteminin quraşdırılmasının səbəbi İranın hücumundan müdafiədir. Lakin ekspertlər bildirirlər ki, onların raketlərini İraqdakı radarların yardımı ilə tutmaq olar. Qonşu Livandakı "Hizbullah"dan gələn təhlükələrdən isə, qorxmağa dəyər.
""Hizbullah"ın raketləri bütün İsraili məhv edə bilər", - müstəqil ərəb politoloq Məhəlli cümə axşamı telefonla İstanbuldan Trend -a bildirib. Onun rəyinə görə, İran İsraili təhdid etdiyi raketlərini buraxarsa, onlar İraq, sonra isə, İordaniya üzərindən keçəcək və yalnız bundan sonra İsrailə düşəcəklər.
İranlı ekspert Hüseyn Lacivərdinin (Hossein Lajevardi) rəyinə görə, İran İslam Müqaviməti Hərəkatını, o cümlədən "Hizbullah"ı ən təhlükəli raketlərlə təchiz edir.
"İsraildə RLS -in yerləşdirilməsi bu hərəkatlara qarşı yönəlib", - Fransada fəaliyyət göstərən İran Tədqiqatçılar Assosiasiyasının (Associaton of Iranian Researchers) sədri Lacivərdi cümə axşamı telefonla Trend -a bildirib. O qeyd edib ki, Amerika İranın raketləri İsrailə çatanadək onları neytrallaşdırmaq iqtidarında olması barədə bəyanat verib.
İsrailli ekspert Vladimir Mesamed isə hesab edir ki, həm daxili, həm də xarici auditoriya üçün nəzərdə tutulan İran liderlərinin Amerika əleyhinə bəyanatları, bir müddət əvvəl "Şahab- 3" raketlərinin sınaqdan çıxarılması, hərbi gücün nümayişi və digər təbliğat aksiyaları heç bir şey söyləmir. Onun sözlərinə görə, bu yalnız qorxu elementini gizlətmək üçündür.
"İran liderlərinin yüksək səsl verdikləri bəyanatlara baxmayaraq, ölkənin xarici təhlükəyə adekvat qarşılıq vermək imkanına malik olmadığı barədə özlərinə hesabat verirlər", - Qüdsdəki Yəhudi Universitetinin aparıcı iranşünası doktor Mesamed Trend -a bildirib.
Amerikalı ekspert Viktoriya Samson (Victoria Samson) İranın, ümumiyyətlə, hər hansı bir təhlükə kəsb etməsinə əmin olmadığını bildirib.
"Mən belə qiymətlə tamamilə razılaşmazdım və inanmıram ki, İran tərəfindən Birləşmiş Ştatlara və ya Avropaya raket təhlükəsi var", - Vaşinqtonun Müdafiə İnformasiyası Mərkəzinin eksperti Samson cümə axşamı elektron poçtla Trend -a bildirib.
Ekspertlərin rəyinə görə, bu gün İranın vəziyyəti də qibtə olunası deyil. Onun Amerika və ya İsrailin raket zərbəsindən ehtiyat etməsinin səbəbləri var və buna görə də hazırda onun təcavüzündən qorxmağa dəyməz.
"ABŞ və ya İsrail İranın atom obyektlərinə zərbə endirmək qərarına gəlsələr, nəticədə sadəcə, ölkənin bütün atom energetikası infrastrukturu deyil, İranın hərbi-sənaye kompleksinin bütün bazaları məhv ediləcək", - israilli ekspert Mesamed hesab edir.
Onun rəyinə görə, bu hərbi baxımdan ölkəni bir neçə onillik geri atacaq. Mesamed əhalinin görünməmiş kəskin iqtisadi çətinliklərinin olacağını proqnozlaşdırır ki, bu da aşağılardan islam rejimini devirmək gücündə olan güclü hərəkatın başlamasına səbəb ola bilər.
"İranın islamçı rəhbərliyi məhz buna görə hipotetik olaraq geri addım ata bilər - yəni Qərbin şərtlərini qəbul edə və Buş dövrünü güclü sarsıntılar olmadan yaşamaq üçün uranın zənginləşdirilməsini müvəqqəti dayandıra bilər", - Mesamed vurğulayıb.
Ekspertlər hesab edirlər ki, İsraildə RƏM-in yerləşdirilməsi Yaxın Şərqdə xüsusi narahatlıq yaratmamalıdır. Onların rəyinə görə, ABŞ -ın hərəkəti yeni məsələ deyil: bir müddət əvvəl Amerika İranın hücumuna qarşı HHQ - ni gücləndirməsi üçün İsrailə ən yeni təyyarələr verib.
Amerikalı ekspert Beyker Sprinqin (Baker Spring) qeyd etdiyi kimi, ABŞ və İsrail uzun illərdir ki, raketdən müdafiə üzrə əməkdaşlıq edirlər və artıq israillilərin Arrow raket əleyhinə müdafiə sistemlərini müdafiə etməyə radiolokatorları var.
"Mən İsraildə RƏM sisteminin yerləşdirilməsini fitnəkar addım hesab etmirəm. Raket əleyhinə müdafiə yalnız müdafiə xarakteri daşıyır", - Heritage Foundation-un təhlükəsizlik üzrə amerikalı eksperti Sprinq elektron poçtla Trend -a bildirib.
Məqalənin yazılmasında həmçinin Ü. Sadiqova, D. Xatınoğlu (Bakı), R. Abdullayev (İyerusalim)
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan - [email protected]