Bakı. Trend:
Bakıda Pre-COP29 tədbirinin ikinci günü keçirilib.
Trend xəbər verir ki, Heydər Əliyev Mərkəzində keçirilən tədbir “Ambisiyanı artırmaq və iqlim fəaliyyətinə təkan vermək” mövzusuna həsr olunub.
Tədbirin ikinci günü çərçivəsində plenar sessiyalar və paralel tədbirlər keçirilib.
COP29-un müəyyən edilmiş Prezidenti, Azərbaycan Respublikası ekologiya və təbii sərvətlər naziri Muxtar Babayev Bakıda BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Tərəflərin İlkin Konfransı (Pre-COP29) çərçivəsində keçirilən panel iclası zamanı deyib ki, biz iqlim maliyyəsini bütün mənbələrdən genişləndirməyə çalışırıq.
“Yaşıl İqlim Fonduna və iqlim maliyyəsininə töhfələrin artırılmasını tələb etməyə davam edirik, lakin biz qəbul edirik ki, iqlim maliyyəsi üçün bütün maliyyə vəsaitləri dövlət sektorundan gələ bilməz. İqlim maliyyələşdirilməsinin yalnız 2%-i hazırda özəl sektordan gəlir. Çoxtərəfli inkişaf bankları və beynəlxalq maliyyə institutları özəl sektor investisiyalarının cəlb edilməsində rol oynamalıdırlar. Biz iqlim maliyyələşdirməsinə miqyası, effektivliyi və asan çıxışını artırmaq üçün bu təşkilatlarla işləyirik”,- deyə nazir əlavə edib.
Öz növbəsində İrlandiyanın ətraf mühit, iqlim danışıqları və nəqliyyat naziri Eamon Ryan deyib ki, yoxsulluqla mübarizə və əhaliyə xidmətlər və infrastrukturun təmin edilməsi zərurəti iqlim dəyişikliyi şəraitində aradan qalxmır:
“2021-ci ildə biz özümüzə 2025-ci ilə qədər 225 milyona dollara çatmaq üçün iqlim maliyyəsi hədəfi qoymuşuq ki, bu da iki dəfədən çox deməkdir. Dəstəkləmək istədiyimiz əsas sahələrdən biri Balanslaşdırma Aktında iqlim maliyyəsinin idarə olunmasıdır. Təbii ki, yoxsulluqla mübarizə və əhaliyə xidmətlər və infrastrukturun təmin edilməsi zərurəti iqlim dəyişikliyi şəraitində aradan qalxmır".
ABŞ Prezidentinin Beynəlxalq İqlim Siyasəti üzrə baş müşaviri Con Podesta çıxışında bildirib ki, uyğunlaşma, həmçinin fiskal məkanı yaxşılaşdırmaq üçün işlər görülüb ki, ölkələr öz gələcəklərinə sərmayə qoya bilsinlər və lazım gəldikdə fəlakətlərə cavab versinlər:
“Qeyd edim ki, həmin maliyyə ekstremal hava hadisələrinin xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilən inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün mövcud olan erkən xəbərdarlıq vasitələrinin yaradılmasını əhatə edir.
On ildən artıqdır ki, ABŞ inkişaf etməkdə olan ölkələrə öz milli uyğunlaşma planlarını formalaşdırmaq və həyata keçirmək üçün resurslar təqdim edir” - o əlavə edib.
Federal Xarici İşlər Nazirliyində Beynəlxalq İqlim Fəaliyyəti üzrə Xüsusi Elçinin müavini Cenifer Morqan vurğulayıb ki, iqlim maliyyəşləməsi istiqamətində hərəkət etmək üçün birlikdə çalışmalıyıq:
“Biz sadəcə ümid edirdik bu ilki COP-da maliyyəni artıra və başqalarını da bunu etməyə təşviq edə bilərik. Bir qrup inkişaf etmiş ölkə hazırda COP28-də tələb olunduğu kimi uyğunlaşma maliyyəsi üzrə irəliləyiş haqqında hesabat hazırlayır və biz ümid edirik ki, bu, həqiqətən də güclü mübadilə ola bilər” - əlavə edib.
Fransanın energetika naziri Olqa Jiverne öz növbəsində bildirib ki, hər il ən azı 6 milyard avro iqlim maliyyəsi təqdim edirik və onların üçdə biri uyğunlaşma üçün ayrılır:
“İnkişaf Agentliyimiz bir çox həssas ölkələrə texniki yardım və potensialın artırılması üçün qrantlar təqdim edən “AdaptAction” adlı xüsusi mexanizm hazırlayıb. Bu, onlara uyğunlaşma maliyyəsini cəlb etmək üçün öz milli uyğunlaşma planlarını hazırlamağa kömək edir. 2017-ci ildə fəaliyyətə başladığı gündən bu mexanizm demək olar ki, 700 milyon avro davamlı investisiyalardan istifadə edib".
Əlavə olaraq Azərbaycan Respublikası energetika nazirinin müavini, COP29-un baş icraçı direktoru Elnur Soltanov iclası zamanı deyib ki, COP28-in ən yaddaqalan nəticələrindən biri müvafiq olaraq enerji səmərəliliyi idi:
"Biz Energetika Nazirliyi ilə birlikdə COP29 enerji təşəbbüslərimizi hazırlayarkən, həqiqətən, bu xüsusi təşəbbüslə, bərpa olunan mənbələrin üç dəfə artırılması və enerji səmərəliliyinin ikiqat artırılması ilə bağlı baş verənlərdən ilhamlandıq.
Yenə də, enerji ilə bağlı təşəbbüslərin əksəriyyəti şəbəkənin təkmilləşdirilməsi, yerli və beynəlxalq, yaşıl enerji dəhlizləri və şəbəkə miqyaslı saxlama anbarları adlandırdığımız şeylərdir, elə deyil?
Diqqət yetirmək istədiyim üçüncü məqam ondan ibarətdir ki, Azərbaycan təşəbbüsdəki öhdəlikləri həyata keçirməyə başlayıb".
Beynəlxalq Bərpa Olunan Enerji Agentliyi (IRENA) baş direktoru Françesko La Kamera çıxışında vurğulayıb ki, qlobal enerji keçidi təkcə texniki və ya iqtisadi problem deyil, həm də mənəvi imperativdir:
"İRENA olaraq biz üzvlərimizi və maraqlı tərəflərimizi qlobal temperatur artımını 1,5 Selsi səviyyəsində saxlamaq üçün dəstəkləmək öhdəliyimizi yeniləmək və bir daha təsdiqləmək istəyirik. Bu, uzaq hədəf deyil, təcili zərurətdir və bu, hamımızdan sarsılmaz siyasi iradə tələb edəcəkdir. Konsentrasiya edilmiş günəş enerjisi və dəniz enerji tutumu da əhəmiyyətli dərəcədə artmalıdır. Bərpa olunan enerji potensialının tətbiqi də yüksək və bərabər olaraq qalır".
Energetika naziri Pərviz Şahbazov iclası zamanı deyib ki, Qarabağda yaşıl enerji zonalarının yaradılması xalis sıfıra keçid üçün əsas olacaq:
“Bu yaşıl enerji dəhlizləri Mərkəzi Asiyadan Avropaya daha geniş coğrafiyada yaşıl enerji keçidinə mühüm töhfə verəcək.
Azərbaycanın regionda COP29-a ilk ev sahibliyi edən ölkə kimi, Paris Sazişinin yeni razılaşması və 6-cı maddəsinin həyata keçirilməsi də daxil olmaqla, COP29-da balanslaşdırılmış nəticə əldə etmək üçün iddialı gündəm var. COP29 Prezidentliyi, maliyyə axınının əhəmiyyətli dərəcədə artırılmasına diqqət yetirərkən, eyni zamanda maneələrin sürətlə aradan qalxmasına yol açacaq".
Avropa İttifaqının Azərbaycandakı Nümayəndəliyinin rəhbəri Peter Mixalko öz növbəsində əlavə edib ki, təmiz enerji texnologiyalarının inkişafı üçün əlverişli şərait yaratmalıyıq:
"Bu hədəf 2030-cu ilə qədər enerji səmərəliliyini iki dəfə artırmaq kimi konkret qlobal məqsədə daxil edilib. COP28-də dünya bu iddialı hədəflərin arxasında birləşdi. COP28 ruhunu canlı saxlamaq və BƏƏ konsensusa nail olmaq üçün biz təmiz enerji keçidində dünyanın tərəqqisini sürətləndirməliyik".
NICEF-in Azərbaycandakı Nümayəndəsi Dr. Saca Faruq Abdullah da iclasda çıxış edərək bildirib ki, iqlim dəyişikliyi uşaqlara nəinki fiziki baxımdan çox mənfi təsir edir, həm də onların öyrənmə bacarıqlarını zəiflədir:
"UNİCEF-in Azərbaycandakı nümayəndəliyi Təhsil Nazirliyi ilə sıx əməkdaşlıq edir və onlar yaşıl istiqamətdə bir neçə layihəni birgə həyata keçiriblər. Oktyabrda nazirliklə birlikdə festival keçirəcəyik. Bu, uşaqlara və böyüklərə kömək edəcək və STEM proqramı Azərbaycanın səkkiz regionunda uşaqlar və böyüklərə elm, texnologiya, yaradıcılıq və yaşıl texnologiyalar sahəsində innovativ ideyalar üzrə istedadlarını kəşf etmək və inkişaf etdirmək üçün dəstək verir".
Öz sırasında İtaliyanın iqlim dəyişikliyi üzrə xüsusi nümayəndəsi Françesko Korvaro da bildirib ki, Pre-COP29 real dialoqun başlanması və nəticələrin əldə olunması üçün imkan yaradır:
"COP29 iqlim gündəliyində mühüm rol oynayır, çünki bu konfrans iqlim maliyyələşdirilməsinə həsr olunub və bunun asan mövzu olmadığını bilirəm. Bu səbəbdən Pre-COP29 çərçivəsində müxtəlif tərəflər arasında dialoqa başlamaq son dərəcə vacibdir".
Əlavə olaraq Vanuatunun iqlim dəyişmələri məsələləri üzrə naziri Con Salonq video müraciətində bildirib ki, Vanuatu iqlim maliyyələşdirilməsinin artırılmasına ehtiyac duyur:
"Vanuatunun suverenliyi və ərazi bütövlüyü, planetimizi məhv edən yanacaq növlərindən imtina etməkdə insanlığın kollektiv bacarıqsızlığı və ehtiyacı olanlara uyğunlaşma üçün kifayət qədər maliyyələşdirməni mobilizə etməkdəki uğursuzluğu səbəbindən təhlükə altındadır".
Böyük Britaniyanın iqlim məsələləri üzrə naziri Kerri Makkarti də tədbir zamanı video müraciətində deyib ki, ən az inkişaf etmiş ölkələr və inkişaf etməkdə olan kiçik ada dövlətləri iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşmaq üçün illik 29-41 milyard ABŞ dolları tələb edir:
"Artan iqlim böhranı qarşısında təcili tədbirlərin görülməsi zərurətini hamımız yaxşı bilirik, lakin tədbirlər effektiv maliyyələşdirmədən asılıdır və ən çox fəaliyyətə ehtiyacı olanların, lazım olan dəstəyi əldə etməkdə məhdudiyyətlərlə üzləşirlər".
Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin (XİN) xüsusi tapşırıqlar üzrə səfiri Elşad İskəndərov öz növbəsində bildirib ki, iqlim dəyişikliyi ölkələrin təhlükəsizliyi üçün mühüm məsələdir:
“COP29 çərçivəsində əsas müzakirə mövzumuz, su təhlükəsizliyi, iqlim dəyişikliyi nəticəsində insan miqrasiyasının qarşısının alınması, torpaqların deqradasiyası və s. olacaq. COP29-da iqlim dəyişikliyi ilə sülh arasında bağlantılar olduğu qeyd edilib.
Sülh və iqlim dəyişikliyi arasında qarşılıqlı təsirin aydınlaşdırılması üçün analitik hesabatın hazırlanmasına ehtiyac var. COP və qeyri-COP təşəbbüsləri arasında sinerjinin qurulması bizim əsas hədəflərimizdən biridir”.
Pre-COP tədbiri işini başa çatdırıb.
