...

Cənubi Asiyanın təbii sərvətlərindən istifadə etmək üçün NATO və müttəfiqlərinin hərbi iştirakı ilə yanaşı iqtisadi iştirakı da vacibdir

Siyasət Materials 4 Aprel 2009 18:06 (UTC +04:00)

Azərbacan, Bakı, 4 aprel / Trend , müxbir D.İbrahimova / Cənubi Asiyada vəziyyətin sabitləşməsi və təbii resurslarıdan tam olaraq istifadə etmək üçün NATO və müttəfiqlərinin hərbi iştirakı ilə yanaşı iqtisadi iştirakı da vacibdir.

"Alyansa üzv-ölkələr arasında olan ixtilafları azaltmaq üçün NATO-nun kompleks strategiyaya ehtiyacı var. Bundan əlavə, Əfqanıstan problemi yalnız hərbi problem olmadığından siyasi və iqtisadi yanaşmaları uyğunlaşdırmaq lazımdır", - Əfqanıstan üzrə amerikalı ekspert Tomas Barfild   Trend -a bildirib.

Alyansın 60 illiyinə həsr olunan NATO-nun yubiley sammmiti dünən Strasburqda keçirildi. Sammitdə alyansın Əfqanıstanla bağlı yeni strategiysı müzakirə olunub və NATO-nun yeni baş katibinin seçilməsi planlaşdırılmışdır.

NATO qoşunları 2001-ci il sentyabrın 11-də ABŞ-da baş verən terror hücumundan sonra Əfqanıstana daxil olublar. Alyans qüvvələrinin Əfqanıstana daxil omasının başlıca səbəbi bir nömrəli terrorçu və "Əl-Qaidə" terror təşkilatının lideri, baş vermiş terror aktlarını üzərinə götürmüş Üsəma Ben Ladenin tutulması ilə Əfqanıstandakı vəziyyətin stabilləşməsi idi. İllərin ötməsinə baxmayaraq Əfqanıstanda hərbi əməliyyatlar səngimir.

Ekspertlərin fikrincə, ölkədə və regionda vəziyyətin normallaşması üçün NATO-ya üzv-ölkələrin iştirakıyla yanaşı alyansın müttəfiqlərinin də iştirakı vacibdir.

"Əfqanıstan və Pakistanda vəziyyətin stabilləşməsində çox ölkə maraqlı olduğundan NATO - ABŞ birliyi çox vacibdir", - Əfqanıstan üzrə amerikalı ekspert Robert Kanfild hesab edir.

"Sözü gedən regionda qarşılıqlı əlaqə üçün arqumentlər o qədər kəsərlidir ki, bir çox ölkələr bu layihəyə qoşulacaq", - elektron poçt vasitəsi ilə Miçiqan universitetinin professoru və Əfqanıstanla bağlı bir çox kitabların müəllifi Kanflid Trend -a bildirib.

Onun fikrincə, hərbi yardım edə bilməyən ölkələr Əfqanıstan və Pakistanda müxtəlif idarə rəhbərlərininə təlim keçə bilərlər. Kanfildə görə, müxtəlif sferalarda mütəxəssislərin hazırlanması xeyirli ola bilər.

"Əfqanıstanda hərbi kontingenti olmayan ölkələr daxili hərbi qüvvələrin təlimi ilə məşğul olmalıdırlar ki, alyans qoşunları ölkəni tərk etdikdə yerli qüvvələr öz funksiyalarını tam olaraq yerinə yetirə bilsinlər", - İranlı ekspert Rza Tağızadə telefon bağlantısı zamanı Trend -a bildirib.

ABŞ prezidenti Barak Obamanın Əfqanıstanla bağlı yeni strategiyasına əsasən, yazda Birləşmiş Ştatların əlavə 17 min nəfərlik kontingenti NATO qüvvələri ilə birgə Əfqanıstanın cənubu və şərqində taliblərə qarşı yeni irimiqyaslı əməliyyatlara başlayacaq. Bundan əlavə Vaşinqton ilin sonuna dək Əfqanıstana "əfqan təhlükəsizlik qüvvələrinə təlim keçmək üçün" 4 min hərbçi göndərəcək.

Obama həm də BMT-nin himayəsi altında Rusiya, İran və Çinin də daxil olmasını nəzərdə tutan Əfqanıstanla bağlı əlaqələndirici qrupun yaradılması təklifini irəli sürmüşdü.

Ekspertlər hesab edir ki, ölkədə hərbi qüvvələrin sayını artırmaq regiona maliyyə yatırmlarının vacibliyini azaltmır. Ekspertlərin fikringə, bəzi ölkələr Əfqanıstanda hərbi qüvvələrin artırılmasına mənfi yanaşırlar, onlar maliyyə və humanitar yardım edə bilərlər.

Amerikanın NATO üzrə eksperti Yanis Stivatçis elektron poçt vasitəsi ilə Trend -a bildirib ki, Obamanın yeni strategiyası əlavə herbi qüvvələrin cəlb olunması ilə yanaşı Əfqanıstan və Pakistana iqtisadi sərmayələrin yatırılmasını da tələb edir.

"Bu siyasəti daha effekiv etmək üçün Obama NATO müttəfiqlərini Əfqanıstanda vəziyyətin sabitləşməsi üçün daha çox vəsait ayırmğa çağıracaq", - Stivatçis deyib.

"Sərmayələr yerli əhalinin "Əl-Qaidə"yə səfərbər ormalarının qarşısını almaqdan ötrü Əfqanıstanla sərhəd regionlara yatırılacaq", - Stivatçis bildirib.

Pakistan və Əfqanıstan sərhəddində yaxşı olmayan siyasi-iqtisadi vəziyyət üzündən yerli əhalinin əksəriyyəti "Əl-Qaidə" ilə sıx əlaqəsi olan "Taliban" hərəkatına üz tutur.

"Taliban" hərəkatı Pakistanda islam dövlətinin qurulması üçün və Əfqanıstandan NATO qüvvələrinin çıxarılması istiqamətində mübarizə aparır. 2007-ci ildə taliblərin hərbi mövcudluğu Senli Şurası (London) beynəlxalq analitik mərkəzinin hesablamalarına görə Əfqanıstanın 54 faiz ərazisini tutub. Taliblərin əsas hissəsi Pakistanda Şiml-Qərb sərhəd əyalətində "müstəqil qəbilələr" zolağında və Əfqanıstanda məskunlaşıblar.  

Stivatçisin fikrincə, Obamanın NATO müttəfiqlərindən reginla bağlı maliyyə dəstəyiylə yanaşı hərbi kontingentlərinin artırılmasını istəyib istəməyəcəyi məsələsi açıq qalır.

Almaniya NATO üzvü olsa da Əfqanıstandakı hərbi kontingentini artırmaqdan imtina etdi.

Regiondakı münaqişələr həll olunarsa dünya ölkələri Cənubi Asiya təbii resurslarından yararlana bilər.

"Maraq doğuran əsas resurslar neft, qaz, uran və digər regionun zəngin olduğu resurslardan ibarətdir", - Kanfild qeyd edib.

Onun sözlərinə əsasən, regiondan boru kəmər çəkilərsə bütün dünya üçün xeyirli olar və nisbətən inkişaf tapmamış Cənubi Asiya resursları dünya ilə birləşər.

"Amerika hərbçilərinin İrakda qazandığı təcrübə onlara 100 min nəfər heyyəti olan əfqan ordusunun peşəkarlığını artırmağa yardım edəcək", - İngiltərədə yaşayan iranlı ekspert Tağızadə hesab edir.

"NATO ilə birgə yerli qüvvələr də taliblərlə müğarizə aparmalıdırlar ki, onların da təcrübəsi artsın. Bununla belə vəziyyətin sabitləşməsi üçün taliblərlə danışıqlar aparmaq lazımdır və onları müharibədən çəkindirmək üçün ölkə idarəçiliyinə cəlb etmək lazımdır", - Tağızadə deyib.  

Materialın hazırlanmsında E.Tariverdiyeva və T.Cəfərov iştirak ediblər

Məqalə müəllifi ilə əlaqə ünvanı: [email protected]

Xəbər lenti

Xəbər lenti