Azərbaycan, Bakı, 22 sentyabr /Trend, müxbir V.Javoronkova/
Hərbi dəstəyə hücum kimi insidentlərin təkrar olunması Tacikistanda vəziyyəti qeyri-sabit edə bilər. Ekspertlər bu fikirdədir.
"Tacikistanda terror aktlarının təkrar olunacağı təqdirdə, ölkədə vəziyyət gərginləşəcək", - Trend-ə elektron poçtla Mərkəzi Asiya üzrə avropalı ekspert Ben Cuda deyib.
Mərkəzi Asiya respublikasında vəziyyət qeyri-sabitdir. KİV-in məlumatlarına əsasən, Tacikistanın Rəşt rayonunda vətəndaşların hərəkətinə qeyri-rəsmi məhdudiyyət qoyulub. Güman edilir ki, bu tədbir Tacikistan Müdafiə Nazirliyinin hərbi dəstəsinə sentyabrın 19-da edilən hücumdan sonra tətbiq olunub. Hücum nəticəsində təxminən 25 hərbçi həlak olub. Bu tədbirlər cinayətkarların saxlanılması məqsədilə həyata keçirilir.
Bu, ölkədə ilk belə hadisə deyil: son ay ərzində respublikada daha iki partlayış - klubda və Xucand şəhərində Mütəşəkkil Cinayətkarlıqla Mübarizə İdarəsinin binası qarşısında baş verib. Partlayışlar nəticəsində iki nəfər həlak olub, 35-dən çox insan yaralanıb.
"Hücum və partlayışların nəticələri ölkədə hadisələrin gələcək inkişafından asılı olacaq", - ekspertlər belə hesab edir.
Avropa Şurasının Beynəlxalq münasibətlər üzrə tədqiqat mərkəzinin eksperti Cudanın fikrincə, növbəti bir neçə həftənin ölkədəki vəziyyət üçün böyük əhəmiyyəti olacaq.
Mərkəzi Asiya üzrə digər avropalı ekspert Jana Kobzovanın fikrincə, Prezident Emomali Rahmon ölkədə öz mövqeyini möhkəmləndirməyə nail olsa da, belə hücumların təkrar olunacağı təqdirdə, hökumətin öz ərazisinin bir hissəsinə nəzarət etmək qabiliyyətini poza bilər.
Cudanın sözlərinə görə, lakin digər tərəfdən rəsmi Düşənbə gələcəkdə buna oxşar hadisələrdən birinin qarşısını ala bilsə, bu, onun əhali qarşısında nüfuzuna müsbət təsir göstərə bilər.
"Ölkənin daha bir problemi Tacikistanın Mərkəzi Asiyanın ən kasıb və zəif ölkəsi olmasındadır. O, Əfqanıstanla həmsərhəddir və bilavasitə Pakistanın yaxınlığında yerləşir", - Trend-ə elektron poçtla Avropa İttifaqının beynəlxalq münasibətlər üzrə Rusiya və Avropanın öyrənilməsi proqramının (ECFR) mütəxəssisi Kobzova deyib.
Cudanın fikrincə, NATO qoşunlarının geri çəkilməsini və Mərkəzi Asiya respublikasının sərhədlərinin qorunmamasını nəzərə alsaq, Əfqanıstandakı mövcud vəziyyətin Tacikistana da yayılma təhlükəsi var.
Ekspertlərin ölkədə baş verən son terror aktlarının kim tərəfindən törədilməsi ilə bağlı fikirləri haçalanır.
Mərkəzi Asiya üzrə ABŞ eksperti Deks Torrik Bartonun fikrincə, Tacikistandakı faciəvi hadisələrin radikal islamçıların əlaqələndirilmiş strategiyasının bir hissəsi olmasına inam azdır.
"Hücum edənlərdən bir neçə nəfər ola bilsin ki, mübarizəni ideoloji səbəblərə görə aparır və mən bütün döyüşçülərin radikal islamçı kimi qələmə verilməsinin əleyhinəyəm", - Trend-ə elektron poçtla müstəqil politoloq Torrik Barton deyib.
Onun fikrincə, onların hərəkətləti ilk növbədə yerli problemlərlə bağlıdır və hərbi dəstəyə hücum ola bilsin ki, bu, hökumətin Rəşt vadisində daha çox səlahiyyətlərə malik olmaq istəməsinə cavab olsun.
"Lakin ölkədə quldur dəstələrinə dəstək var və mənə elə gəlir ki, onlar ölkədəki vəziyyətin qeyri-sabit olması üçün mübarizə aparacaqlar", - Torrik Barton qeyd edib.
Cudanın fikrincə, bu hücumlar son on il ərzində Tacikistanda davam etmiş vətəndaş müharibəsi dövrünün zorakılıq əlamətləridir.
"1990-cı illərdə indiki hakimiyyətə qarşı çıxan bəzi döyüşçülər heç vaxt öz məğlubiyyətlərini etiraf etməyiblər və indiyədək Düşənbədəki hakimiyyəti yıxmaq üçün çalışırlar", - o deyib.
"Tacikistan hökuməti 1990-cı illərdə birləşmiş tacik müxalifətinin lideri olan müəmmalı və xarizmatik Molla Abdullanın qüvvələrini günahlandırır", - Cuda qeyd edib.
"Onun qoşunları Tacikistandan 2000-ci ildə qovulub, o özü isə şayiələrə görə, Əfqanıstandakı müharibədə iştirak edib və əsas etibarilə etnik taciklərin məskunlaşdığı ölkənin şimalından Düşənbənin nəzarəti altında olan ərazilərə hücum üçün istifadə edib", - ekspert vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, indiki hücumlar genişmiqyaslı "üsyan" üçün baza qismində istifadə etmək istəyən üsyançı və hökumətə meyilli qüvvələr arasında ölkənin strateji cəhətdən mühüm regionlarına sahib olmaq üçün böyük döyüşün bir hissəsidir.
"Narkotiklərdən əldə olunan pullar Mərkəzi Asiyadakı münaqişələri qızışdırır, Tacikistan isə narkotiklərin Əfqanıstandan şimala, Rusiya istiqamətində, sonradan isə Avropaya nəqli yolunda yerləşir", - Cuda bildirib.