Bakı. Trend:
COP29 çərçivəsində Trend BİA “COP for Hope” adlı xüsusi layihəni təqdim edir. Bu layihə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə vahid məqsəd uğrunda birləşmiş dünya liderlərinin, ölkə rəhbərlərinin və müxtəlif sahələrdə – siyasət, iqtisadiyyat, elm və ekologiyada öncül şəxslərin fikirlərini dinləmək üçün unikal imkan yaradır.
Budəfəki müsahibimiz Avropa İnvestisiya Bankının (AİB) vitse-prezidenti Ambruaz Fayoldır.
COP29 çərçivəsində Trend-ə verdiyi özəl müsahibədə Ambruaz Fayol bankın tədbirdəki fəal iştirakını vurğuladı.
"Avropa İnvestisiya Bankı (AİB) Avropa İttifaqının maliyyə alətidir. Artıq ardıcıl üçüncü ildir ki, investisiyalarımızın 50%-dən çoxu iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə və ekoloji dayanıqlığın təmin olunmasına yönəldilir. 2023-cü ildə bu rəqəm təxminən 50 milyard avro təşkil edib. Həmişə olduğu kimi, AİB Tərəflər Konfransının sədrliyi ilə sıx əməkdaşlıq edərək əsas enerji sektorlarında öz təcrübəsini bölüşür. Xüsusilə "yaşıl" hidrogen və enerji saxlama sistemləri kimi yeni texnologiyaların genişləndirilməsinə diqqət yetiririk. Bu texnologiyalar gələcəkdə "yaşıl" keçidin təmin edilməsində mühüm rol oynayacaq.
AİB COP29-da fəal iştirak edir və xüsusi iqlim maliyyəsinin səfərbər edilməsi sahəsində təcrübəsini bölüşür. Eyni zamanda, ölkələrə və özəl sektora iqlim tədbirlərini sürətləndirməkdə kömək etmək üçün konkret və transformativ həllər nümayiş etdiririk. Bununla yanaşı, biz ədalətli keçidə xüsusi diqqət yetiririk ki, bu prosesdə nə insanlar, nə də regionlar geridə qalmasın", – deyə Fayol bildirib.
İqlim Maliyyə Fəaliyyətləri Fondu: Azərbaycanın təşəbbüsü
AİB-in vitse-prezidenti Ambruaz Fayol vurğulayıb ki, İqlim Maliyyə Fəaliyyətləri Fondu iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə innovativ yanaşma təklif edir.
“COP28-də əldə olunmuş fosil yanacaqdan mərhələli imtina razılaşması çoxdan gözlənilən və irəliyə doğru mühüm bir addım oldu, baxmayaraq ki, bu addım artıq çoxdan atılmalı idi. İndi isə sözlərdən konkret tədbirlərə keçməyin vaxtıdır. Bu kontekstdə İqlim Maliyyə Fəaliyyətləri Fondunun yaradılması təşəbbüsü məsələyə yeni bir baxış təqdim edir: fosil yanacaq hasilatı ilə məşğul olan ölkələr və şirkətlər, inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatlarda iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin azaldılması və uyğunlaşma layihələrinin maliyyələşdirilməsində fəal iştirak etməyə dəvət olunurlar.
Biz belə təşəbbüsləri alqışlayırıq, çünki onlar iqlim maliyyələşdirilməsi sahəsindəki boşluğun aradan qaldırılması üçün yeni yanaşmalar təklif edir və iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə qlobal məqsədlərə nail olmağa töhfə verir”, – deyə Fayol bildirib.
Çoxşaxəli maliyyə institutlarının COP29-da real nəticələr əldə etməkdə rolu
"AİB iqlim dəyişikliyi ilə bağlı BMT Konfransında müşahidəçi statusuna malikdir, buna görə də danışıqlarda birbaşa iştirak etmirik. Lakin çoxtərəfli inkişaf banklarının rolu danışıqlar prosesindəki bütün iştirakçılar üçün aydındır və məhz bu səbəbdən həmin banklar daha qətiyyətli addımlara çağırır. Biz, çoxşaxəli inkişaf bankları olaraq, artıq mühüm irəliləyişlər əldə etmişik. Sentyabr ayında inkişaf bankları iki rekord göstərici açıqladı: birincisi, 2023-cü il üzrə iqlim maliyyələşməsi 125 milyard ABŞ dolları təşkil edib ki, bu da 2022-ci illə müqayisədə 25 milyard dollar çoxdur. İkincisi, bizim investisiyalar vasitəsilə səfərbər edilən qlobal özəl maliyyə iki dəfə artaraq rekord 101 milyard dollar olub. Bununla belə, başa düşürük ki, xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə böyük sərmayə tələblərinin ödənilməsi və transformativ dəyişikliklərin həyata keçirilməsi üçün daha çox iş görülməlidir", — deyə Fayol bildirib.
"Biz gözləyirik ki, 2030-cu ilə qədər az və orta gəlirli ölkələr üçün illik kollektiv iqlim maliyyələşməmiz 120 milyard dollara çatsın, bunun 42 milyardı uyğunlaşma tədbirlərinə ayrılacaq, 65 milyard dollar isə özəl sektordan cəlb ediləcək. Yüksək gəlirli ölkələr üçün bu maliyyə dəstəyi, təxminən 50 milyard dollar təşkil edəcək ki, bunun 7 milyardı uyğunlaşmaya ayrılacaq, 65 milyard dollar isə özəl sektordan səfərbər ediləcək", — deyə o əlavə edib.
Fayol vurğulayıb ki, çoxşaxəli inkişaf bankları ölkələr səviyyəsində əməkdaşlıq və birgə maliyyələşdirməni gücləndirmək üçün fəal çalışır.
"COP29-da iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə tədbirləri üçün ölkə platformalarının yaradılmasına dair ümumi anlayış və strategiyamızı təqdim etdik. Bu, inteqrasiya olunmuş yanaşmanı təmin edəcək və təsirin miqyasını genişləndirəcək. Bundan əlavə, iqlimə təsiri maksimum artırmaq və yalnız maliyyələşmə həcmindən kənara çıxmaq üçün iqlim təsirinə dair hesabatlılıq üzrə ümumi yanaşma təklif etdik", — deyə AİB-in vitse-prezidenti bildirib.
AİB-in Azərbaycanın "yaşıl" keçidinə dəstəyi
Fayol bildirib ki, Avropa İttifaqının Azərbaycan üzrə İqtisadi və İnvestisiya Planı çərçivəsində AİB ölkənin "yaşıl" keçidini dəstəkləməyə hazırdır.
"Bizim prioritetlərimizə "təmiz" enerji mənbələrinin inkişafı, davamlı nəqliyyat sərmayələri, həmçinin kiçik və orta sahibkarlıq subyektləri üçün rəqəmsallaşma və maliyyə əlçatanlığının yaxşılaşdırılması daxildir. AİB-in vitse-prezidenti Tereza Çervinska Azərbaycanın xaricdəki əməliyyatlarının maliyyələşdirilməsinə cavabdehdir və COP29 çərçivəsində o, maliyyə naziri Samir Şərifov, energetika naziri Pərviz Şahbazov və rəqəmsal inkişaf və nəqliyyat naziri Rəşad Nəbiyev ilə gələcək əməkdaşlığın müzakirəsi üçün görüşlər keçirib.
Burada, COP29-da AİB Qlobal, AİB Qrupunun Aİ-dən kənar əməliyyatlarla məşğul olan və EU Global Gateway strategiyasının əsas tərəfdaşı olan ixtisaslaşmış bölməsi, Azərbaycanla Anlaşma Memorandumu imzalayıb. Bu saziş texniki yardım göstərilməsi və Bakı metropoliteninin modernləşdirilməsi və genişləndirilməsi üzrə hazırlıq və qiymətləndirmə işləri üçün çərçivənin yaradılmasına yönəlib", — deyə AİB-in vitse-prezidenti qeyd edib.
Bundan əlavə, AİB Azərbaycanın dəmir yollarının təhlükəsizliyinin və etibarlılığının artırılmasına yönəlmiş on aylıq tapşırığı başa çatdırıb.
"AİB-in məsləhət dəstəyi, Şərq Tərəfdaşlığının Əlaqələndirmə İnvestisiya Fondunun çərçivəsində həyata keçirilən ilk layihə olaraq, Azərbaycan Dəmir Yollarının istismar təhlükəsizliyini artırmaq layihəsində yönləndirici olacaq tövsiyələrlə nəticələnib. Bu tövsiyələr həmçinin yolda keçən vaxtın, xərclərin və istixana qazı emissiyalarının azaldılmasını da hədəfləyir. Azərbaycanın "yaşıl" keçidinə dəstək olmaqla yanaşı, bu ilin əvvəlində AİB Bank Respublika ilə mikro, kiçik və orta müəssisələri dəstəkləmək üçün 10 milyon avro dəyərində kredit sazişi imzalayıb. Bu saziş kiçik bizneslərə güzəştli şərtlərlə, yerli valyutada kreditlər təklif etməklə, investisiyaları, iqtisadi artımı və iş yerlərinin yaradılmasını stimullaşdırır", – deyə Fayol vurğulayıb.
Mərkəzi Asiyada AİB-in "yaşıl" gündəmi üzrə prioritetləri
Fayol bildirib ki, AİB Qlobal Mərkəzi Asiyada davamlı inkişaf modelini dəstəkləməyə yönəlib.
"Biz enerji səmərəliliyi, bərpa olunan enerji mənbələri, enerji ötürülməsi, su təchizatı və sanitariya, davamlı nəqliyyat və kiçik və orta müəssisələr üçün maliyyə əlçatanlığının yaxşılaşdırılması daxil olmaqla "yaşıl" infrastruktur layihələrini fəal şəkildə təşviq edirik.
Özbəkistanda AİB Qlobal üç günəş fotovoltaik stansiyasının tikintisini və istismarını dəstəkləyir ki, bu da ölkənin 2030-cu ilə qədər elektrik enerjisinin istehsalında bərpa olunan mənbələrin payını 25%-ə çatdırmaq hədəfinə kömək edəcək. Bu layihə təkcə davamlı enerji keçidini dəstəkləmir, həm də karbon emissiyalarını və hava çirklənməsini azaldaraq həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırır.
Bundan əlavə, bu ilin əvvəlində AİB Qlobal Qazaxıstan Respublikası, Qırğız Respublikası, Özbəkistan Respublikası və Qazaxıstan İnkişaf Bankı ilə davamlı nəqliyyat layihələrinə təxminən 1,5 milyard avro həcmində birgə maliyyə dəstəyi üçün Anlaşma Memorandumu imzalayıb", – deyə o əlavə edib.
AİB-in enerji keçidinə adaptasiya üçün maliyyələşdirməni üç dəfə artırmaq planları
AİB-in vitse-prezidenti vurğulayıb ki, bank Avropa Komissiyası, eləcə də dövlətlər, şəhərlər və özəl sektorla uyğunlaşma tədbirlərini maliyyələşdirmək üçün fəal əməkdaşlıq edir.
"Keçən il biz bütün dünyada uyğunlaşma layihələrinə rekord 2,7 milyard avro ayırdıq. Cari və gələcək illərdə bu məbləği əhəmiyyətli dərəcədə artırmağı planlaşdırırıq. Əsas diqqət ən həssas regionlara yönəldilib. Kiçik adalarda və sahil zonalarında yaşayan, dəniz səviyyəsinin artması, ekstremal hava şəraiti və okeanların istiləşməsi ilə üzləşən insanlar üçün iqlim dəyişikliyi real bir sağ qalma təhdididir. AİB Karib İnkişaf Bankı ilə 14 ölkədə iqlimə dayanıqlı su infrastrukturunu dəstəkləmək üçün əməkdaşlıq edir. Mərkəzi və Şərqi Avropada və İspaniyada son dövrlərdə baş verən daşqınlar kimi ekstremal hava şəraitindən zərər çəkən dövlətlərə kömək edirik. Bu dağıdıcı hadisələr adaptasiya və dayanıqlığın artırılmasına yatırımların təcili olduğunu vurğulayır və iqlim dəyişikliyinin nəticələrinin bütün dünyada hiss olunduğunu göstərir", – deyə o qeyd edib.
AİB-in iqlim bankına çevrilməsi
Fayol qeyd edib ki, AİB-in iqlim bankına çevrilməsi prosesi artıq on ildən çoxdur davam edir və bu müddət ərzində bir sıra mühüm mərhələlərə nail olunub: 2007-ci ildə dünyada ilk "yaşıl" istiqrazların buraxılışı, 2015-ci ildə Parisdə keçirilən COP21-dən sonra Bankın ilk İqlim Strategiyasının işə salınması, 2019-cu ildə AİB-in enerji kreditləşməsi siyasətinin tətbiqi ilə fosil yanacaqlar əsasında olan layihələrin maliyyələşdirilməsindən imtina edilməsi və 2020-ci ildə İqlim Bankının Yol Xəritəsinin təqdimatı.
"Bu addımlar sayəsində AİB 2021-ci ilin yanvar ayından etibarən bütün yeni maliyyə əməliyyatlarında Paris Sazişinin tələblərinə uyğunluq kriteriyalarını tətbiq edən ilk çoxtərəfli inkişaf bankı oldu. İqlim bankı kimi rolumuzu gücləndirmək AİB Qrupunun 2024–2027-ci illər üçün Strateji Yol Xəritəsində birinci prioritetdir. Bu, fiziki infrastruktur layihələrinə, o cümlədən enerji şəbəkələri, saxlama sistemləri, bərpa olunan enerji mənbələri və bağlantı xətlərinə investisiyaların artırılması deməkdir. Həmçinin biomüxtəlifliyin qorunması, dairəvi iqtisadiyyat və təbiətə əsaslanan həllər istiqamətində layihələrin dəstəklənməsi üçün səylərimizi artıracağıq. Bundan əlavə, tədqiqat və inkişaf üçün maliyyələşməni əhəmiyyətli dərəcədə artıracaq və sıfır emissiyalı iqtisadiyyata nail olmaq üçün yeni texnologiyaların dəyər zəncirini dəstəkləyəcəyik.
İqlim Bankının Yol Xəritəsinin orta müddətli nəzərdən keçirilməsi göstərdi ki, AİB Qrupu bu onillikdə 1 trilyon avroluq "yaşıl" maliyyə dəstəyini həyata keçirmək və ya bu məqsədə çatmaq yolundadır. Bununla belə, əldə etdiyimiz nəticələrlə kifayətlənmirik. Hazırda 2025-2030-cu illər üçün yeni strateji yanaşma hazırlayırıq və bu yanaşmanı gələn il COP30 iqlim sammitində təqdim edəcəyik", — deyə Fayol bildirib.
İqlim layihələrinin əlçatanlığını artırmaq üçün innovativ maliyyələşmə modelləri
"Biz risklərin bölüşdürülməsi üçün özəl sektorun öz üzərinə götürə bilmədiyi innovativ həlləri irəlilətməliyik. Bu, bizim əsas rolumuzdur: həyatımızı və iqtisadiyyatımızı daha dayanıqlı edən investisiya risklərini azaltmaq. Məsələn, AİB Avropa Komissiyası və özəl sektorla sıx əməkdaşlıq edərək iri miqyaslı texnologiyalar üçün investisiya risklərini azaldır və "yaşıl" keçidə dəstək üçün maliyyələşdirmə imkanları yaradır. Biz "yaşıl" dairəvi akkumulyator fabrikləri, "yaşıl" hidrogen, külək və günəş panelləri texnologiyaları, eləcə də qabaqcıl tədqiqatlara və inkişaf layihələrinə investisiya qoyuruq.
İqlim dəyişikliklərinə qarşı mübarizə tədbirləri üçün maliyyə resurslarını azad etmək məqsədilə, AİB inkişaf etməkdə olan ölkələrə təbii fəlakətlərdən zərər çəkdikdə kredit ödənişlərini dayandırmaq imkanı verən iqlimə davamlı borc alətlərini təklif edəcəyini elan edib. Bununla bağlı, Barbadosda Amerikaarası İnkişaf Bankı və AİB ümumi dəyəri 300 milyon dollar olan zəmanətləri təsdiqləyərək "borcun iqlimə dəyişdirilməsi" əməliyyatını dəstəklədi. Bu təşəbbüs Barbadosa iqlim uyğunlaşması layihələrinə sərmayə qoymaq üçün zəruri resursları azad etməyə imkan verəcək.
Bundan əlavə, Fayol qeyd edib ki, beynəlxalq kapital bazarları qlobal səviyyədə "yaşıl" maliyyələşmənin cəlb edilməsində əsas rol oynayır.
"2024-cü ilin oktyabr ayında AİB 2007-ci ildən bəri öz "yaşıl" və davamlı istiqrazları vasitəsilə iqlim dəyişikliklərinə qarşı mübarizə və dayanıqlı inkişafa 100 milyard avroluq investisiya dəstəyi təmin etdiyini qeyd etdi. AİB "yaşıl" keçidi dəstəkləməyə davam edəcək və standartlaşdırılmış "yaşıl" istiqrazlar bazarının yaradılmasına rəhbərlik edəcək. Biz Avropa Komissiyası ilə birgə, inkişaf bankları və çoxtərəfli təşkilatlarla koordinasiya olunan Qlobal "yaşıl" istiqrazlar təşəbbüsü üzərində çalışırıq. Bu çərçivədə aşağı riskli xüsusi fond inkişaf etməkdə olan ölkələrin buraxdığı "yaşıl" istiqrazlar üçün əsas investor kimi çıxış edəcək. Bu istiqrazların buraxılışı üçün hazırlıq AİB-in bu sahədəki təcrübəsindən istifadə etməklə texniki yardım vasitəsilə təmin ediləcək. Bu, ölkələrə "yaşıl" layihələri üçün beynəlxalq sərmayələr cəlb etməyə kömək edəcək. Fondun təsiri qlobal səviyyədə 15-20 milyard avroya qədər dayanıqlı investisiyalar stimullaşdıracaq", — deyə Fayol bildirib.
X: @Lyaman_Zeyn