Azərbaycan, Bakı, 23 aprel /Trend, müxbir E.Tarıverdiyeva/
Ermənistan münasibətlərin normallaşdırılması haqqında protokolların ölkə parlamentində ratifikasiyasını dayandırmaqla Türkiyəyə təsir göstərə bilməz. Ekspertlər belə hesab edirlər.
"Münasibətlərin normallaşdırılması prosesinin dondurulması haqqında qərarın Ankaraya ciddi təsir göstərəcəyi ilə bağlı Yerevanın ümidi boşa çıxdı", - bunu Türkiyənin keçmiş XİN rəhbəri Yaşar Yakış deyib.
"Əksinə, Ermənistan bununla Türkiyəyə təzyiqlərin azalmasına yardım etdi", - o hesab edir. - "Ermənistan Parlamentində protokollar ratifikasiya olunsaydı, Türkiyə çətin vəziyyətə düşərdi".
Cümə axşamı Ermənistan Prezidenti Serj Sarkisyan öz fərmanı ilə ölkə parlamentində Ermənistan-Türkiyə protokollarının ratifikasiyası prosedurunu dayandırıb.
Ermənistan Prezidenti Serj Sarkisyan 2010-cu il oktyabrın 10-da Sürixdə imzalanmış "Diplomatik münasibətlərin qurulması haqqında protokol" və "İkitərəfli münasibətlərin inkişafı haqqında protokol"un ratifikasiyası prosedurunun dayandırılması haqqında fərman imzalayıb. Prezidentin fərmanı ilə Ermənistanın xarici işlər nazirinə tapşırılıb ki, protokolların ratifikasiyasının dayandırılması haqqında Türkiyəni məlumatlandırsın.
Münasibətlərin pozulmasına və 1993-cü ildə sərhədlərin bağlanmasına Yerevanın dünyada "erməni soyqırımı"nı tanıtması cəhdləri və Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycan ərazilərini işğal etməsi səbəb olub.
Müşahidəçilərin fikrincə, Ermənistan Prezidentinin qərarı Türkiyəyə təsir göstərmək, həmçinin erməni diasporunun tələbini yerinə yetirmək istəyindən irəli gəlib.
Beynəlxalq birlik ümid edirdi ki, Ermənistan və Türkiyə arasında proses real müsbət nəticələrə gətirib çıxaracaq, strateji baxımdan mühüm regionda uzunmüddətli sabitliyə daha bir uğursuz cəhdə cevrilməyəcək. Qafqaz üzrə avropalı ekspert Liçiniya Simao belə hesab edir.
"Bununla əlaqədar Ermənistanın ratifikasiya prosesini dayandırmaq barədə qərarına Ankaranın Dağlıq Qarabağla bağlı mövqeyindən çəkilməsi üçün Türkiyəyə təzyiq göstərmək cəhdi kimi baxmaq lazımdır", - Cənubi Qafqaz ölkələri üzrə ekspert, University of Coimbra-nın əməkdaşı Simao Trend-ə Bişkəkdən elektron poçtla bildirib.
Bundan əlavə, onun sözlərinə görə, Sarkisyan öz qərarı ilə erməni diasporunu sakitləşdirməyə çalışır, baxmayaraq ki, lobbinin Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşdırılması prosesindən imtina olunması barədə tələbini axıra kimi yerinə yetirmir.
Erməni ekspert Aleksandr İskanadaryanın fikrincə, Ermənistan Prezidentinin prosesin dondurulması barədə bəyanatı onun dayandırılması demək deyil. "Bu, danışıqların bu cür davam edə bilməyəcəyi barədə Türkiyəyə ismarıcdır. Hazırda Türkiyə tərəfindən danışıqların formatını dəyişə biləcək hərəkət gözlənilir", - İskanadaryan deyib. Məlumatı Mediamaks agentliyi yayıb.
Yakış hesab edir ki, ratifikasiya prosesinin dondurulması ilə bağlı Ermənistanın qərarı erməni diasporunun təzyiqi ilə əlaqədardır və Yerevan bu təzyiqin qarşısında davam gətirməyə qadir deyil.
"Bu prosesi başlayan Türkiyə onu sona çatdırmaq niyyətində idi, protokollar da bu məqsədlə imzalanmışdı. Lakin indi, Ermənistanın qərarından sonra, bizim prosesin davamına yardım göstərə biləcək heç nəyimiz qalmadı", - Türkiyə Parlamentinin hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasından olan deputatı Yakış Trend-ə Ankaradan telefonla bildirib.
Onun sözlərinə görə, Ermənistan "oyunlara" və diasporun təzyiqlərinə müqavimət göstərə bilmədi.
Ekspertlər hesab edirlər ki, Ermənistanın protokolların ratifikasiyasından imtina etməsi Ankara üçün münasibətlərin normallaşdırılması prosesini davam etdirməyin mənasız olması faktının başa düşülməsindən irəli gəlib.
Serj Sarkisyanın bəyanatı Sürix protokollarının iflasa uğramasından irəli gələn süni jestdir. Azərbaycanlı politoloq Fikrət Sadıqov belə hesab edir.
"Sürix protokolları imzalandıqdan və Ermənistan Konstitusiyası Məhkəməsi tərəfindən Ankaranın maraqlarına zidd düzəlişlər edildikdən sonra məlum oldu ki, Türkiyə Ermənistanın görmək istədiyi şəkildə olan sənədləri ratifikasiya etməyəcək və Yerevan qabaqlayıcı addım atmaq qərarına gəldi", - Sadıqov cümə günü Trend-ə Ermənistan Prezidentinin dünənki çıxışını şərh edərkən deyib.
Ermənistan başa düşdü ki, onun öz daxili problemlərini Azərbaycan və Türkiyənin hesabına həll etməyə yönələn gizli fikirləri fiaskoya uğrayacaq, Ankara bu şəkildə protokolları imzalamayacaq, ona görə də qabaqlayıcı addım atdı.
"Faktiki olaraq, Sarkisyanın dünənki bəyanatı olmadan da məlum idi ki, Sürix protokolları ötən ilin oktyabrında imzalanmış formada təsdiqlənməyəcək", - Sadıqov deyib.
Yakışın fikrincə, Türkiyə indi hazırda daha əlverişli vəziyyətə düşdü, çünki normallaşdırma prosesinin sürətləndirilməsi ilə bağlı təzyiqlərdən qaçdı.
"Ermənistan öz mövqeyini açıq bildirməyənə kimi bu prosesi davam etdirməyə dəyməz", - o bildirib.
Türkiyəli deputatın sözlərinə görə, Ermənistanla münasibətlərin normallaşması məsələsində Türkiyənin mövqeyi dəyişməzdir - Dağlıq Qarabağ münaqişəsində əhəmiyyətli irəliləyiş olmadan sərhədlər açılmayacaq, hətta bu bənd prtokollarda göstərilməsə belə.
Simaonun fikrincə, Türkiyə və Ermənistan arasında münasibətlərin inamsızlıq və şübhə ilə pozulması faktı ciddi narahatlığa səbəb olur.
"Ümumilikdə, hər iki tərəf əsas diqqəti üzləşdikləri maneələrə deyil, ölkələri daxilində sərhədlərin açılması prosesinə yeni tərəfdaşlar cəlb etməyə yönəltməlidirlər", - Simao bildirib.
Sadıqovun fikrincə, Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşdırılması prosesində uğursuzluq məsuliyyəti Ermənistanın üzərinə düşür.
Onun sözlərinə görə, Ermənistan özünün də imzaladığı Sürix protokollarında əksini tapmış bu bəndlərə məhəl qoymayıb.
"Paradoksal olsa da, Ermənistan çətin vəziyyətdən və düşdüyü təcriddən çıxmaq, ölkədə iqtisadi vəziyyəti yaxşılaşdırmaq, eyni zamanda, Türkiyəyə ərazi iddialarını davam etdirmək, 1915-ci il hadisələri üzrə qətnamə irəli sürmək, Azərbaycan ərazilərini işğal altında saxlamaq istəyirdi. Lakin belə olmur", - Sadıqov bildirib.
Dövlətin çətin vəziyyətdən çıxmaq cəhdi hansısa kompomislə uzlaşmalıdır. Əgər sən qonşu dövlətlə müharibə vəziyyətində olan ölkəsənsə və bu dövlət Türkiyə ilə sıx müttəfiqlik əlaqələrinə malikdirsə, deməli, bir çox amilləri incəliyinə qədər nəzərə almaq lazımdır. Sadıqov belə hesab edir.
"Əgər bütün bu nüanslar nəzərə alınmırsa və ölkə öz şəxsi rifahı üçün çalışmaqda davam edirsə, irad və ambisiyalarını gündəlikdən çıxarmırsa, ötən ilin oktyabrından bu günə kimi baş verənlərin nəticəsi göz qabağındadır. Sarkisyanın bəyanatı isə protokolların bu şəkildə ölkə parlamentləri tərəfindən təsdiqlənməyəcəyinin məlum olmasından irəli gələn süni jestdir", - o bildirib.