Azərbaycan, Bakı, 9 oktyabr /Trend/
Şahmat üzrə Veyk-An-Zee turnirinin ikiqat qalibi, olimpiada və Avropa çempionatının iştirakçısı, FİDE-nin əməkdar məşqçisi Gennadi Sosonko Bakıda keçirilən Qran-Pri turnirini izləmək üçün Azərbaycana gəlib.
Trend mütəxəssisin Qran-Prinin mətbuat xidmətinə müsahibəsini təqdim edir
- Sizi yenidən Azərbaycanda görməkdən məmnunuq. Qran-Prinin ilk turları haqqında fikrinizi bilmək maraqlı olardı. İlk turlarda şahmatçılar sülhsevərliyi ilə diqqəti cəlb etdi...
- Bakı hər zaman gözəl olub. Budəfəki səfərimdə yenə dəyişdiyini və daha da gözəlləşdiyini gördüm. Bu ilin yazında Şəmkirdə Vüqar Həşimovun xatirə turnirində iştirak etmişəm. Ona görə də Azərbaycanda şahmata olan diqqət məni təəccübləndirmir. Sizin ölkədə şahmatı sevirlər və onu oynamağı bacarırlar. Təşkilatçılıq yüksək səviyyədədir. Bütün partiyalardan canlı yayım təqdim edilir. Oyunlara gəldikdə Qran-Pri 4 mərhələdən ibarətdir. İlk mərhələ Bakıda keçirilir. Ola bilər, şahmatçılar risk etməyə tələsmirlər. Amma son turlar çox maraqlı olacaq. Şahmatçılar liderlik uğrunda əsl mübarizəyə başlayacaqlar. Qran-Pridə iştirak edən hər bir şahmatçı iddiaçılar turnirinə yollanmaq uğrunda yarışmalıdır. Əks halda iştirak etmək mənasız olar. Təkcə heç-heçələrlə iddiaçılar turnirinə yollanmaq mümkün deyil. Qələbə hər bir şahmatçıya vacibdir.
- Azərbaycanlı şahmatçıların çıxışı barədə nə deyə bilərsiniz?
- 6-cı tura qədər Teymur Rəcəbov bütün görüşlərini heç-heçə ilə başa vurub. Şəhriyar Məmmədyarov 2 görüşdə uduzub. Əlbəttə, siz soruşsanız ki, hansının mövqeyi yaxşıdır, mən Teymuru göstərərəm. Çünki 50% nəticə yaxşıdır, nəinki 2 dəfə məğlub olmaq. Məşhur Fişerin belə sözü var. Bilirsiniz ki, o, güzəştsiz mübarizə ilə yadda qalıb. Fişer deyib: "Şahmatda heç-heçə oynamaq faciə deyil, faciə partiyanı xilas edə bilməyərək məğlub olmaqdır". 6-cı turda Rəcəbov Qrişuka qalib gəldi və mövqeyini yaxşılaşdırdı. Hər iki şahmatçıdan növbəti turlarda uğur gözləyirəm. Hərçənd, fikrimcə, Şəhriyar üçün vəziyyəti düzəltmək çətin olacaq.
- İki görüşdə məğlub olduğu üçün belə deyirsiniz?
- Əgər Şəhriyar turniri mənfi nəticə olmadan başa vursa, mən yalnız sevinəcəyəm. İki görüşdə məğlub olub. Bu görüşlərin əvəzini çıxmaq üçün 2 qələbə lazımdır. Bu heyətlə mübarizə aparmaq asan deyil. Qran-Pridə zəif şahmatçı yoxdur. Ona görə də onu mənfi olmadan başa vurmaq normal nəticə sayılacaq.
- Teymur Rəcəbov artıq bir müddətdir ki, Vladimir Çuçelovla işləyir. Çuçelov Fabiano Karuana ilə yüksək nəticələr əldə edib. Bu mənada Teymurdan gələcək yarışlarda daha böyük uğur gözləmək olarmı?
- Çuçelovun böyük məşqçi olması hamıya məlumdur. Bu barədə şübhəmiz yoxdur. Ancaq şahmatçıdan çox şey asılıdır. Hər bir amili məşqçi ilə əlaqələndirmək olmaz. Şahmatçıdan böyük həvəs, istək və gərgin məşqlər tələb olunur. Teymur gəncdir və fikrimcə, ən böyük uğurları qarşıdadır. O, artıq atadır, onun qızı var. Yəni müəyyən baryerləri keçib. Qran-Priyə gəldikdə Rəcəbov bütün partiyaları bərabər səviyyədə oynayıb. Hətta üstün durumda olduğu görüşləri də izləmişik. Deməli, son nöqtəni qoymaq lazımdır. Ona görə də nəticələr özünü çox gözlətməyəcək.
- Məmmədyarov onun üçün Bakıda oynamağın çətin olduğunu deyib. Bəlkə psixoloji cəhətdən problem var?
- Şəhriyarın dediyi sözlər həqiqətdir. Şəmkirdə olanda da onun zəif oyununu izlədik. Məmmədyarovun oyunu doğma ölkədə alınmır. Hər halda şahmat futbol deyil. Burada doğma divarlar o qədər kömək etmir. Azərbaycanda keçirilən yarışlarda yaxınları, qohumları onu izləyir. O istəyir ki, daha yaxşı nəticə ilə onları sevindirsin. Təəssüf ki, əksi baş verir. Bu məqamda Korçnoy deyərdi ki, Şəhriyara psixoloqla işləməyi məsləhət görərdim. Korçnoy ən yaxşı vaxtlarında psixoloqla çalışıb. İnsana özünəinamı artırmağa kömək edir. Burada pis heç bir şey yoxdur. Şəhriyar emosional insan və şahmatçıdır. Onun zala daxil olması və oyunda özünü aparması dediklərimi sübut edir. Şəhriyarın səviyyəsində şahmatçı üçün xırdalıq olmur. Psixoloq ona yarım xal artırmağa imkan versə belə, bu, karyerasında dönüş yaradacaq.
- Kişi şahmatçılardan ibarət Azərbaycan millisi iki dəfə Avropa çempionu olub. Hələlik isə olimpiadada medal qazana bilmirik...
- Sizin şahmatçıları çox yaxşı tanıyıram. Son olimpiadada əsl mübarizə sərgilədilər. Xalifmanın rəhbərliyi altında oyunları yaxşı alınır. Sonda əlavə göstəricilərə görə 5-ci oldular. Xal hesabına görə 2-ci yerli eyni toplamışdılar. Bu mənada Azərbaycan millisindən növbəti olimpiadada daha yaxşı nəticə gözləmək mümkündür. 2016-cı ildə keçiriləcək olimpiadada şahmatçılarınız mükafatçılar sırasında yer ala bilər. Mən onlardan əsl mübarizlik gözləyirəm. Olimpiadada sona qədər mübarizə aparmaq lazımdır. Medal olsa, lap yaxşı, olmasa belə, əsas gözəl oyun sərgiləməkdir. Unutmayaq ki, son olimpiadada komandanız reytinqcə 8-ci idi, amma 5-ci oldu.
- Bakıda keçiriləcək Dünya Kuboku və Şahmat olimpiadasında Ermənistan komandasının iştirak edib-etməyəcəyi məlum deyil. Sizcə, onlar Bakıya gələcəkmi?
- Azərbaycan və Ermənistan arasında məlum problem 25 ildən artıqdır davam edir. Ermənistan şahmatçılarının Azərbaycana gəlməsi məsələsi yəqin ki, ən yuxarı səviyyədə müzakirə olunacaq. Bu məsələni kapitan və ya şahmatçı həll etmir. Mən istərdim ki, Ermənistan yığması həm Dünya Kuboku, həm də Şahmat olimpiadasında iştirak etsin. Güləş, boksdan fərqli olaraq şahmat turnirləri heç olmasa iki həftə davam edir. Ona görə də bu idman növlərini müqayisə etmək istəməzdim. Hansı qərarı qəbul edəcəklərini deyə bilmərəm. Amma əminəm ki, Azərbaycan bu yarışı yüksək səviyyədə təşkil edəcək.
- Şəhriyarla Teymurdan sonra Azərbaycan şahmatçıları reytinqi 2700-ə çatdıra bilmirlər. Qədir Hüseynov, Eltac Səfərli, Rauf Məmmədov uzun illərdir reytinqlərini yüksəltməkdə çətinlik çəkirlər. Millimizin sabiq kapitanı Zurab Azmayparaşvilinin fikrincə, nəticə qazanmaq üçün gərək həyatını şahmata qurban verəsən...
- Azmayparaşvilinin sözündə həqiqət var. Onun fikri ilə razılaşmaya bilmərəm. Ancaq şahmatçıları müdafiə etmək istərdim. 26-27 yaşlı gənc üçün həyatını yalnız şahmata - piyada, vəzir, top fiqurlarına və taktikaya həsr etmək çox çətindir. Demək asandır, amma çox çətindir. Azərbaycan şahmat həyatı ilə tanış deyiləm. Bəlkə də adını çəkdiyiniz şahmatçılardan başqa daha istedadlı gənclər var. Onlar daha çox işləməklə reytinqini artıra bilər.
- Azərbaycan şahmatçılarının əsas hədəfi şahmat tacını Bakıya gətirməkdir. Sizcə Maqnus Karlseni azərbaycanlı şahmatçılardan kimsə dayandıra bilər?
- Alman Emanuel Lasker dünya çempionu olduğu müddətdə Alyoxin demişdi ki, gərək Kapablanka ilə matça hazırlaşım. Ondan soruşurlar ki, axı dünya çempionu Laskerdir. O, cavab verir ki, Kapablanka gələcək çempiondur. Nəticədə Alyoxin Kapablankaya qalib gələrək çempion oldu. İndi Maqnus Karlsenə və ya Fabiano Karuanaya qarşı hazırlaşmaq lazım deyil. Əvvəlcə Qran-Pridə, sonra iddiaçılar turnirində qalib gəlmək lazımdır. Nə vaxt qabağına Karlsen və ya Karuana çıxacaq, onda onlarla mübarizə aparmaq gərəkdir. Potensialı düzgün istifadə etmək vacib amildir. Şahmatçı düşünməlidir ki, şahmat tacı ilə Vətənə gəlsə, bütün xalq onu qarşılayacaq. Bu qələbə onun həyatını dəyişəcək.
