Azərbaycan, Bakı, 28 fevral /Trend, müxbir Ü.İsmayılova/
Azərbaycanda ərzaq mallarının qiymətinin artması [dünya prosesləri ilə əlaqədardır] daşınmaz əmlak bazarında qiymətlərin azalmasına səbəb ola bilər. Daşınmaz əmlakın qiymətləndirilməsi üzrə ekspert, Beynəlxalq Daşınmaz Əmlak Fondunun (IRPF) mütəxəssisi Corc Badesku belə düşünür.
Badesku Azərbaycan qiymətləndiriciləri üçün "Daşınmaz əmlak obyektlərinin qiymətləndirilməsi prosedurları və əsas prinsipləri" mövzusunda praktiki treninqin keçirilməsi məqsədilə Bakıdadır.
Treninqlər Azərbaycan Qiymətləndiricilər Cəmiyyəti (AQC), Beynəlxalq Daşınmaz Əmlak Fondu (IRPF) və Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası (IFC) ilə birgə keçirilir və fevralın 28-dən martın 4-dək davam edəcək.
"Bu tendensiya onunla izah edilir ki, insanlar ərzağa daha çox pul xərcləyirlərsə, daşınmaz əmlaka xərclədikləri pulu azaltmağa məcburdurlar", - Badesku bildirib.
Onun sözlərinə görə, hazırda daşınmaz əmlak bazarı üçün risk yaradan ən mühüm amillərdən biri ərzağın bahalaşmasıdır.
Dünya maliyyə böhranının Azərbaycanın daşınmaz əmlak bazarına təsirinə toxunan Badesku bildirib ki, böhran ilk növbədə bankların kredit qoyuluşlarını və ipoteka kreditləşməsini məhdudlaşdırması səbəbindən bazarın maliyyələşdirilməsinə təsir göstərib.
Qlobal böhran dövründə və ondan sonrakı müddət ərzində banklar dünya bazarlarında ipoteka fəaliyyətini və daşınmaz əmlakla bağlı digər fəaliyyəti dayandırmışdılar. "Bu, Azərbaycanın daşınmaz əmlak bazarına ciddi şəkildə təsir göstərib. Belə ki, daşınmaz əmlakın alqı-satqısı üzrə sövdələşmələr əsasən banklar vasitəsilə aparılır", - Badesku bildirib.
O hesab edir ki, daşınmaz əmlak bazarının artımının təmini üçün hökumət yerli bank sisteminə dəstək verməli, ipotekanın icbari sığortasını tələb etməli, ipoteka kreditləşməsi üçün əlavə vəsaitlər ayırmalı, habelə bankların kredit faizlərini azaltmaları üçün onları stimullaşdırmalıdır.
"Belə təcrübə artıq əksər ölkələrdə istifadə edilir", - Badesku qeyd edib.
Ekspertin fikrincə, inkişaf etməkdə olan ölkələrin əmlak bazarı qismən idxaldan asılıdır, bundan başqa, əmlak bazarı bu ölkədən xaricə edilən ixracdan da asılıdır. Bu, daşınmaz əmlak bazarı üçün risklərdən daha biridir.
Risk səviyyəsi investorların cəlb edilməsi üçün maneələrdən biridir. Belə ki, risk yüksək səviyyədə olanda, investorlar qoyduqları vəsaitlərin qısa müddət ərzində qaytarılmasını tələb edirlər. Bu isə yerli şirkətlər üçün sərfəli deyil. Yerli və xarici investorlar arasında da fərq var, belə ki, yerli investorlar riski xaricilərdən daha çox qimətləndirirlər.
"Bazarın vəziyyəti, sövdələşmələr və digər proseslər haqqında informasiya baxımından bu və ya digər halda bazarın şəffaf olması vacibdir", - Badesku vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, bazarın vəziyyəti haqqında məlumatın az olması investorlara riskin yüksək səviyyədə olduğunu xəbər verir. Dünya praktikasında daşınmaz əmlak bazarı haqqında informasiyanın yayılmamasın üç növü mövcuddur: birincisi, dövlət kadastrı və reyestr, ikincisi, məlumatı alan və onu müştərilərə satan ixtisaslaşmış şirkətlərin məlumatı və üçüncüsü, qiymətləndirmə şirkətlərinin əmlak bazarı haqqında konkret bazadır.
"Yeri gəlmişkən, daşınmaz əmlak bazarı haqqında informasiyanın toplanması üzrə ayrı-ayrı şirkətlərin yaradılması Azərbaycanda da faydalı ola biləcək çox sərfəli biznesdir. Belə şirkətlərin yaradılması bazarın şəffaflığının təmininə müsbət təsir göstərir", - Badesku qeyd edib.
Xarici investorların daşınmaz əmlak bazarı haqqında məlumatlı olmasına toxunan ekspert bildirib ki, Azərbaycan bazarı haqqında informasiya kifayət qədər dərc edilməyib. Xaricilərin istifadə edə biləcəkləri ingilis, fransız və digər dillərdə informasiya yoxdur.
"Azərbaycanın daşınmaz əmlak bazarı lazımi qədər şəffaf deyil, lakin güman edirəm ki, zaman keçdikcə bazar haqqında məlumat daha əlverişli olacaq", - Badesku vurğulayıb.