...

Haaqanın Sudan prezidentini ittiham etməsi Darfurdakı vəziyyəti mürəkkəbləşdirir

Siyasət Materials 16 İyul 2008 19:37 (UTC +04:00)

Azərbaycan, Bakı, 16 iyul/ Trend , müxbirlər E.Tariverdiyeva, R.Hafizoğlu/Haaqa tribunalının bu həftə Sudan prezidenti Ömər əl-Bəşirə qarşı irəli sürdüyü ittiham Darfurdakı siyasi vəziyyəti mürəkkəbləşdirir.

"Ömər əl-Bəşirə qarşı irəli sürülmüş ittiham, əvvəllər nail olunmuş siyasi tarazlığı pozacaq", - Trend -a Sudan parlamentinin rəsmi nümayəndəsi Zübeyr Osman deyib.

Haaqadakı beynəlxalq cinayət məhkəməsi Sudan prezidenti Ömər əl-Bəşirin, Darfurun qərb əyalətində bəşəriyyətə qarşı törətdiyi cinayətlərə görə, həbsinə orderin verilməsini tələb edir. Sənədə əsasən, əl-Bəşirin rəhbərliyi altında ən azı 35 min dinc sakin öldürülüb, 265 minədək insan isə, öz yurdalrını tərk etməyə məcbur olub. Sudan prezidenti humanitar və hərbi cinayətlərdə də günahlandırılır.

Ekspertlər hesab edirlər ki, Sudan prezidentinə qarşı irəli sürülmüş ittiham nəticəsində, Darfur problemi indikindən də artıq müqayisəedilməz mürəkkəb miqyas alacaq.

Sudan üzrə amerikali ekspert Devid Şinn (David Shinn) hesab edir ki, Haaqa tribunalı həbsə order versə, əl-Bəşirə qarşı irəli sürülmüş ittihamları dəstəkləmiş olar və BMT qərarın dəyişdirilməsi üçün heç bir tədbir görməsə, bu, Darfuradakı vəziyyəti mürəkkəbləşdirər.

"Hesab edirəm ki, bu, hər şeydən əvvəl, Darfurdakı vəziyyətə mənfi təsir göstərəcək" - Trend -a Corc Vaşinqton Universitetinin professoru Şinn bildirib.

Ekspertlərin fikrincə, Haaqa tribunalının ittihamları əsassızdır.

Sudan parlamentinin rəsmi nümayəndəsi qeyd edib ki, Sudan hökuməti Sudan prezidenti Ömər əl-Bəşirə qarşı irəli sürülmüş ittihamlardan heç birini qəbul etmir.

"Bu ittihamlardan heç birinin əsası yoxdur və Haaqa tribunalı ittihamların irəli sürülməsində əsaslı dəlillərə malik deyil", - Xartumdan telefonla Zubeyr deyib.

Ekspertin sözlərinə görə, ABŞ kimi, Sudan da  Haaqa tribunalı ilə razılaşmanı nə imzalayıb, nə də onu təsdiq edib. Buna görə də, Beynəlxalq məhkəmənin, sadəcə olaraq, əl-Bəşirin verilməsini tələb etmək hüququ yoxdur.

Şinnin fikrincə, hələlik nəticələrdən danışmaq tezdir. Çünki hüquqi proses qısa müddətdir ki, davam edir. Sudan hökuməti Haaqa tribunalının ittihamlarını rədd edib və indi Haaqadakı üç hakim ixtiyar sahibidir.

Onlar sübutları nəzərə alaraq əl-Bəşirin həbsinə order verilməsinin lazım olub-olmadığına qərar verməlidirlər. Bu prosesə üç ay vaxt lazımdır, - ekspert aydınlaşdırıb.

"Haaqa tribunalının hakimləri ittihamlara tərəfdar çıxsalar, mən belə hesab edirəm ki, bu, Darfurdakı sülh prosesini mürəkkəbləşdirəcək. Eyni zamanda, Sudan həm BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri - Çin və Rusiya ilə, həm də daimi olmayan Afrika və Yaxın Şərqdən olan üzvlərlə, əl-Bəşiri qane etməyən Beynəlxalq cinayət məhkəməsinin qərarının ləğv edilməsi və ya yubadılması üçün işlər görməkdə davam edəcək", - Şinn deyib.
 Ekspert, yaxın aylarda əl-Bəşirlə bağlı vəziyyət aydınlaşmasa, Darfurdakı vəziyyətdə dəyişikliyin olacağına şübhə edir. Politoloq hesab edir ki, Afrika İttifaqının və BMT-nin qoşunları regionda qalacaqlar. Onların sayı artırılmasa da, təhlükəsizlik sahəsində vəziyyət nəzərə çarpacaq qədər dəyişməz olaraq qalacaq.

. "Sudan hökuməti, yəqin ki, müəyyən addımlar atacaq. Eyni zamanda, əl-Bəşir həbs olunmasından ehtiyat edərək, Sudan və dost ölkələrin ərazisində qala bilər", - Şinn deyib.
Haaqa tribunalı, Nürnberq tribunalının məntiqi varisi kimi, zəmanəmizdə hərbi canilər üzərində beynəlxalq  ədalətin həyata keçirilməsi üçün BMT tərəfindən təsis edilib. Onun yaradılmasına təkan keçmiş Yuqoslaviyada totalitar rejimin kommunist diktatoru Slobadan Miloşeviçin bəşəriyyətə qarşı törətdiyi cinayətlər olub.

"Əl-Bəşir ölkədə siyasi islahatlar aparır. Onu genosiddə günahlandırmaq olmaz. Sudanın bütün əhalisi, dini etiqad və sosial vəziyyətindən asılı olmayaraq, öz prezidentlərini dəstəkləyirlər", - Sudan parlamentinin rəsmi nümayəndəsi qeyd edib.

Xəbər lenti

Xəbər lenti