Azərbaycan, Bakı, 04 noyabr/ Trend , müxbir B. Həsənov/Avropa İttifaqına (Aİ) üzv olmaq Türkiyə üçün böyük əhəmiyyət daşısa da, bu beynəlxalq quruma üzvlük məsələsi artıq Türkiyənin yeganə seçimi deyil.
"Türkiyə artıq çoxyönlü xarici siyasət aparır və din, dil, mədəniyyət, tarix baxımından önəmli əlaqələri olan Yaxın Şərq, Qafqaz və Türk dünyası ilə münasibətlərin inkişaf etdirilməsi Türkiyənin Aİ - dən asılılığını ciddi dərəcədə azaldıb", - deyə Ankaradakı Avrasiya Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin Avropa üzrə eksperti Dəniz Altınbaş bazar ertəsi telefonla Trend - a bildirib.
Noyabr?n besind? Avropa Ittifaq?n?n Turkiy? il? bagl? heasabat? ac?qlanacaq. Hesabatda Turkiy?nin xarici siyas?ti haqq?nda musb?t fikirl?r s?sl?ndirils? d?, olk? daxilind? huquqi islahatlar?n gecikdirildiyi bildrirlir. Bu bar?d? Ingilt?r?nin Reuters Agentliyi noyabrin ikisnd? m?lumat verib.
Türkiyə ilə Aİ arasındakı əlaqələr və əməkdaşlıq 1964 -cü ildə imzalanan Ankara müqaviləsi ilə başlayıb. Bu müqavilədə tərəflər arasında iqtisadi - ticarət əlaqələrinin inkişaf etdirilməsi və Türkiyənin Aİ-yə tam hüquqlu üzv olması üçün lazım olan mərhələlərin reallaşdırılması nəzərdə tutulurdu. 1971-ci ildə Aİ birtərəfli şəkildə Türkiyədən idxal olunan mallara gömrük vergisini ləğv etdı. 1980 - ci ildə Türkiyədə ordu tərəfindən həyata keçirilən dövlət çevrilişindən sonra Türkiyə -Aİ münasibətləri 1986 - cı ilədək donduruldu. Bundan sonra tərəflər arasında əlaqələr davam etsə də, Avropa İttifaqı 1989 -cu və 1997- ci illərdə Türkiyənin üzvlüyü ilə bağlı müzakirələri rədd etdı. Buna baxmayaraq, Türkiyə 1996 - cı ildə Aİ - dən idxal olunan mallara gömrük vergisini ləğv etmiş və üzvlüyə israr etmişdir. Aİ 2002 - ci ildə müəyyənləşdirdiyi Kopenhagen kriteriyalarının yerinə yetirilməsinin Türkiyənin üzvlüyü üçün əsas götürüləcəyini bildirdı. Bundan sonra Türkiyə tərəfi bu kriteriyalara uyğun olaraq, ciddi hüquqi, siyasi və iqtisadi islahatlar həyata keçirib. 2005 - ci ildən etibarən, Türkiyənin Aİ-yə üzvlüyü ilə bağlı müzakirələr prosesi rəsmi şəkildə başlayıb. Son illərdə Türkiyə, Aİ-nin Türkiyə ilə əlaqələrindəki manipulyasiya imkanlarını minimuma endirmək üçün, bölgədəki ölkələrlə də əlaqələrini gücləndirir.
Altınbaş hesab edir ki, Avropa İttifaqının Türkiyəyə qarşı süründürməçilik siyasətinə qarşı bu gün Türkiyənin alternativ siyasi seçimləri mövcuddur. "Türkiyənin region ölkələri ilə əlaqələrinin bu günkü səviyyəsi onun üzünü Şərqə çevirməsinə imkan verir", - deyə Altınbaş bildirib.
Ankaradakı SETA Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin eksperti Talip Küçükcan da Türkiyənin Aİ - dən asılı olmadığını bildirib. "Bu gün Türkiyənin xarici siyas?tinin ?sas istiqam?tl?rind?n biri qonşu ölkələrlə problemsiz munasib?tl?r qurmaqd?r və bu ölkələrlə siyasi və iqtisadi əlaqələrin bu günkü səviyyəsi art?q Türkiyənin bölgədə müstəqil siyasət aparmasına kifayət edir", - deyə Küçükcan bazar ertəsi Ankaradan telefonla Trend - a bildirib.
Beynəlxalq Böhran Qrupunun Türkiyə üzrə eksperti Hyuc Pop (Hugh Pope) isə, belə hesab edir ki, Türkiyənin son illərdəki regional xarici siyasəti çox ağıllı və maraq doğuran olsa da, Avropa İttifaqı Türkiyə üçün ən əlverişli seçimdir. "Türkiyənin özünün hansısa siyasi - iqtisadi blok yaratması çox çətindir və ona görə də, Avropa İttifaqına üzv olmaq Türkiyə üçün daha əlverişlidir", - deyə Pop bazar ertəsi İstanbuldan telefonla Trend - a bildirib. Ekspertin fikrincə, Avropa İttifaqındakı bəzi qüvvələr Türkiyənin bu beynəlxalq quruma üzvlüyünə mane olmağa və Ankaranın stimullarını aradan qaldırmağa çalışırlar. Popun fikrincə, Türkiyə Avropa İttifaqından üz döndərsə, bu onun islam ölkələri arasındakı nüfuzuna xələl gətirəcək. "Türkiyə xristian Avropa ölkələri ilə bərabərhüquqlu müzakirələr aparan ilk müsəlman dövlətidir və bu müzakirələrdən nəticə əldə edə bilm?m?si Türkiyənin müsəlman ölkələri tərəfindən m?glub olk? kimi qiym?tl?ndirilm?sin? s?b?b olacaq v? onun nüfuzuna mənfi təsir göstərəcək", - deyə Pop bildirib.
Avropa İttifaqı vaxtaşırı olaraq Ankara ilə bu beynəlxalq qurum arasındakı münasibətləri və Türkiyədə aparılan islahatların səviyyəsini əks etdirən hesabatlar hazırlayır. Novbəti hesabatın noyabrın 5 - də açıqlanacağı gözlənilir.