Azərbaycan, Bakı, 19 yanvar/ Trend , müxbir Ü.Sadıqova/ Hər il Misirə 1,8 mln. dollar təqdim edən ABŞ Qahirəni, Misir və Qəzzə arasında sərhəddən silah daşınmasına qarşı mübarizədə İsraillə əməkdaşlığa məcbur edə bilər.
1979 - cu ildə Amerikanın Kempt-Devid şəhərində Misir və İsrail arasında barışıq imzalandıqdan sonra, Vaşinqton İsraillə münasibətləri bərpa etmiş ilk ərəb ölkəsinə minnətdarlıq kimi hər il Qahirəyə maddi yardım ödəməyə razılıq verib.
Misir Ərəb-İsrail münaqişəsinin həllində fəal vasitəçi kimi çıxış edir. İsrailin Qəzzədə HƏMAS üzvlərinə qarşı hərbi əməliyyatlarının başlaması ilə, Qahirə ərəb ölkələri arasında birinci olaraq ərəb liderlərinin təcili iclasını çağırdı və HƏMAS - ı Qəzzədə müharibənin başlanmasında ittiham etdi. Qahirə münaqişənin nizamlanmasında Qərb ölkələri və İsraillə, eyni zamanda ərəb dünyası ilə əməkdaşlığa üstünlük verir.
"Misir ABŞ-la münasibətlərdə zəifdir; kasıb ölkə kimi, sanballı maddi yardımı itirməkdən qorxur və bu, ABŞ-a Qahirəyə təzyiq göstərmək üçün güc verir", - Kaliforniya Universitetinin (University of California) Yaxın Şərq üzrə müstəqil eksperti Corc Bişarat (George Bisharat) elektron poçtla Trend -a bildirib.
Lakin Qahirə Fələstin probleminin həllində öz rolunun güclənməsindən qaçır; Fələstin-İsrail münaqişəsinin həllinə cavabdeh olmaq istməir, - Misirin "Əl- Əhram" qəzetinin siyasi icmalçısı Bəşir Əbdülfəttah bildirib.
Lakin onun rəyinə görə, Misirin iqtisadi və daxili problemləri Vaşinqtona, Fələstin problemində Qahirəyə təzyiq göstərmək imkanı verir. "Problemlərdən biri Ştatların iqtisadi yardımıdır, - Əbdülfəttah Qahirədən telefonla bildirib. - ABŞ Misirin xristian icmalarının və insan hüquqları problemlərindən istifadə edə bilər".
Kopt pravoslav kilsəsinə mənsub Misir xristianları ölkə əhalisinin 10-20 faizini təşkil edirlər. Xristian koptlar dəfələrlə müsəlman Misirində hüquqlarının pozulmasınını bəyan ediblər. Bundan başqa, ölkədə müxalifət üzvləri, jurnalistlərin izlənməsi və hökumət əleyhinə partiyaların üzvlərinin həbsləri baş verir.
İkincisi, 1981-ci ildə Sadatın qətlindən sonra Mübarək rejimi sabit dövlətə çevrilib ki, bu da daxili müxalifətin böyük narazılığını doğurur. Bu, ABŞ-a güc və təsiri təmin edir. Belə ki, kəşfiyyat sahəsində əməkdaşlığın dayandırılması rejimi birbaşa sarsıda bilər. 1981-ci ildə hakimyyətə gəldikdən sonra, Hüsnü Mübarək rejimi daxili müxalifətlə toqquşsa da, ABŞ-la əməkdaşlıq hazırki rejimin süqutunun qarşısını alır, - amerikalı analitik Bişarat hesab edir.
Lakin Misir Vaşinqtonla əməkdaşlığını açıq şəkildə göstərmək istəmir;digər ərəb ölkələri Qahirəni müsəlman dünyasında hərbi cani hesab edilən İsraillə əlbir olmaqda ittiham edəcəklər, - amerikalı ekspert hesab edir.
Misir ABŞ-ın daxili siyasətə müdaxiləsini istəməsə də, bu ölkədən alınan maddi yardım Qahirədən İsrailə qarşı daha loyal siyasət və Qəzzə ilə sərhəddə Fələstin qruplaşmalarına qarşı birgə mübarizə aparmağı tələb edir, - misirli analitik Bəşir Əbdülfəttah hesab edir.
"Misir ABŞ və İsraillə yaxınlaşmadan qaçsa da, problemlərlə üzləşməmək üçün Qahirə Vaşinqtonla əməkdaşlığa məcburdur", - Fəttah deyib.
Amerikalı analitik Daniel Payps (Daniel Pipes) da hesab edir ki, Amerikanın maddi yardımı və Qahirənin İsraillə yaxşı əlaqələri arasında bilavasitə əlaqə olduğundan, ABŞ Misirə təzyiq göstərə bilər. Misirlə əməkdaşlıq İsrail və ABŞ üçün faydalıdır; Qahirənin Fələstinin HƏMAS qruplaşması ilə birbaşa əlaqələri var və istənilən vaxt onlarla dialoqu bərpa etməyə qadirdir, - Britaniya-Ərəb Anlaşma Mərkəzinin (CAABU) rəhbəri Kris Doyl (Chris Doyle) hesab edir.
Lakin Yaxın Şərq üzrə britaniyalı ekspert Yossi Mekelberqin rəyinə görə, Qəzzədəki münaqişənin həlli üçün bütün tərəflərin - ərəb, İsrail və Amerika tərəflərinin əməkdaşlığı vacibdir. "Qaçaqmal daşınmalarına qarşı beynəlxalq prosesə başlamaq, beynəlxalq sərhədlərini müəyyən etmək, raket atəşini dayandırmaq lazımdır", - Beynəlxalq Münasibətlər Kral İnstitutu Çatham Hausun elmi əməkdaşı Mekelberq Londondan telefonla Trend -a bildirib.
Ərəb dünyasının nisbətən güclü tərəfi kimi Misir ,Qərb dünyasının güclü tərəfi kimi isə, ABŞ mütləq Qəzzədə hərbi münaqişənin dayandırılmasına cəlb edilməlidir və bu, Ərəb - İsrail münaqişəsinin həllini irəli aparacaq, - o hesab edir.
Bundan əlavə, ABŞ-da bilirlər ki, Misir regionda təsirli rol oynayır və ərəb ölkələri bütün istiqamətlərdə Misirin rəyinə qulaq asırlar. Bununla əlaqədar olaraq, ABŞ, Misirin siyasətini istiqamətləndirməklə, digər ərəb ölkələrini də belə siyasətə təhrik edir.
2008 - ci il dekabrın sonunda Qəzzədə hərbi əməliyyatlar başladıqdan sonra, Misir münaqişə tərəfləri arasında vasitəsi qismində çıxış edir.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan: [email protected]