Azərbaycan, Bakı, 29 yanvar/ Trend , müxbir Ü.Sadıqova/ ABŞ - ın
Yaxın Şərqdəki xüsusi nümayəndəsi Corc
Mitçellin Misirə, Fələstinə və
İsrailə səfəri İsrail və HƏMAS arasında
barışığın imzalanmasında başlanğıc
ola və qaçaq silahın daşınmasını
dayandıra bilər.
Lakin ekspertlər Barak Obamanın Yaxın Şərq
siyasətini balanslaşdırılmamış hesab
edirlər. Belə ki, o, Suriya hökuməti, Livanın
nüfuzlu Hizbullah təşkilatı və HƏMAS hərəkatı
kimi, ABŞ - ın əleyhinə çıxış
edən ərəb siyasi qurumlarının rəyinə etina
göstərmir.
Obama Fələstinin HƏMAS hərəkatı ilə danışıqlar aparmaqdan imtina edib və ABŞ - la diplomatik əlaqələri olmayan İranyönlü Suriya ilə münasibətlər barədə heç bir bəyanat verməyib, - Röyter agentliyi Ağ Evin rəsmi şəxslərinə istinadən xəbər verib.
ABŞ - ın xüsusi nümayəndəsi bu həftə Misir prezidenti Hüsnü Mübarəklə görüşdə Misirdən Qəzzəyə silah qaçaqmalçılığının dayandırılması və İsraillə Fələstin arasındakı NBM - in açılmasını müzakirə edib, - BBC Russian saytı xəbər verib.
Mitçellin Misir, Fələstin və İsrail rəhbərləri ilə danışıqlarının mövzusu HƏMAS və İsrail arasında Qəzzə Zolağında hərbi münaqişəyə son qoyacaq uzunmüddətli barışığın imzalanması olub.
İsrailin Qəzzədə 22 günlük hərbi əməliyyatı nəticəsində təxminən 1300 fələstinli həlak olub, 5000 çox insan yaralanıb, - BBC fələstinli mənbələrə istinadən xəbər verib.
"Obamanın siyasəti balanslaşdırılmayıb. Belə ki, onun elçisi [Mitçell] Yaxın Şərqdə ABŞ -ın siyasəti əleyhinə olan Suriya, Livan kimi ölkələrlə danışıqlar aparmır", - Nikola Pratt (Nicola Pratt), Britaniyanın Yaxın Şərq Araşdırmaları Jurnalının (British Journal of Middle East Studies) redaktor köməkçisi telefonla Trend - a bildirib.
Mitçellin sözlərinə görə, ötən həftə xüsusi nümayəndə vəzifəsinə təyin edildikdən sonra, regiona edilən ilk səfər ABŞ - ın Yaxın Şərqdə sülh və sabitliyə nail olmaq istəyini nümayiş etdirməlidir, - BBC - nin saytı xəbər verib.
Mitçelin səfəri Fələstin - İsrail probleminin həlli üçün faydalı olmayacaq;o, 2006 - cı ildə Fələstin parlamentinə seçildikdən sonra, Yaxın Şərqdə münaqişələrin həllində əhəmiyyətli iştirakçı olan HƏMAS -l a danışıqlar aparmayacaq, - Pratt hesab edir.
Obamanın siyasətini balanslaşdırılmış hesab etmək olmaz; o, Səudiyyə Ərəbistanı, Misir, İordaniya ilə - ABŞ - ın müttəfiqləri ilə danışıqlar aparır, Vaşinqtonun əleyhinə çıxış edən ərəb ölkələrinin səsi isə, eşidilməz qalır.
"Bir dəfə Obama deyib ki, o, müsəlman dünyasını dinləyəcək. Lakin eyni zamanda, Qüdsü İsrailin bölünməz paytaxtı kimi tanıyıb. Bu isə, beynəlxalq hüququ pozur", - Şərqi İngiltərə Universitetinin (University of East Anglia) beynəlxalq münasibətlər üzrə mühazirəçisi Pratt hesab edir.
1967 - ci ildə Altıgünlük müharibədən sonra İsrail Qüdsün Şərq hissəsini işğal edib, 1980 -ci ildə isə, Qüdsü öz paytaxtı elan edərək, İsrail parlamenti - Knesseti və bir çox xarici səfirlikləri burada yerləşdirib. Fələstin hökuməti Qüdsü ,1948 - ci ildə Fələstin ərazilərinin işğalınadək olduğu kimi, öz paytaxtı hesab edir. Lakin BMT və beynəlxalq təşkilatlar Şərqi Qüdsün birtərəfli ilhaqını tanımırlar və ona neytral status veriblər.
Münaqişəli vəziyyət fonunda Mitçellin regiona səfəri ABŞ - ın xarici siyasətində Yaxın Şərqdəki problemlərin həllinin vacibliyini və Obamanın regionun problemləri ilə yaxından tanış olmaq səylərini göstərir. Lakin ekspertlər Obamanın öz gələcək planlarını aydınlaşdırmadan vaxtı uzatdığını hesab edirlər.
Mitçelli xüsusi nümayəndə vəzifəsinə təyin edən Obama bəyan edib ki, "Mitçellin münaqişələrin həllində olan diplomatik təcrübəsinə və bunun Yaxın Şərqdəki münaqişələri həll etməyə kömək göstərəcəyinə inanır".
Əvvəllər Mitçell Şimali İrlandiyada dinc yolla nizamlamada fəal iştirak edib və bəyan etdiyinə görə, "Şimali İrlandiyada dinc yolla nizamlamada təcrübəsi Yaxın Şərq kimi belə çətin regionda ona nikbinlik üçün əsas verir", - BBC - nin saytı xəbər verib.
Lakin Barak Obama Yaxın Şərq siyasətində Corc Buşun davamçısı deyil, onun üçün başlıca məsələ ABŞ - ın strateji marağını qorumaqdır. Bu isə, İsrailin təhlükəsizliyidir, - Misirin Yaffa Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Rüfət Seyid Əhməd hesab edir.
"ABŞ - ın siyasəti şəxsiyyətin dəyişməsi ilə yox, hökumətin əvəzlənməsi ilə dəyişir. Buna görə də, Obama Fələstin - İsrail problemini həll edə bilməyəcək", - Seyid Əhməd Qahirədən telefonla Trend - a bildirib.
Əhmədin rəyinə görə, İsrail və ABŞ arasında strateji əməkdaşlıq müqaviləsi olduğundan, ərəb dünyasına Vaşinqtonun Yaxın Şərqdəki xarici siyasətində köklü dəyişikliklər gözləmək lazım deyil.
"Hesab edirəm ki, Obama bəyanatları [ərəb ölkələri ilə sülh haqqında] yalnız publika üçün edir, - Əhməd deyib. - Əslində, o, Fələstin dövlətinin mövcudluğunu, ərəblərin Qüdsə olan hüququnu və yəhudi məskənləri tikintisinin dayandırılmasının inkar edərək, İsraili dəstəkləməkdə davam edəcək.
Mitçellin Yaxın Şərqə səfərinin məqsədlərindən biri ABŞ - ın ərəb ölkələri ilə dinc əlaqələrdə maraqlı olmasına inandırmaq və yeni administrasiyanın regiondakı münaqişənin həllində çevik siyasəti barədə İsrailə məlumat ötürmək səyi olub, - İordaniyanın Yaxın Şərq Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri Cavad Mahmum əl-Həmid hesab edir.
"ABŞ - ın hər iki administrasiyası, demokratlar və respublikaçılar administrasiyalarının Yaxın Şərq üçün strateji planı var, - əl - Həmid Əmmandan telefonla Trend - a bildirib. - ABŞ üçün başlıcası neftdir. Lakin diplomatik hərəkət etməsinə görə, Buşla müqayisədə Obamanın ərəb ölkələri ilə sülh üçün daha çox şansı var".
Corc Mitçellin regiona birinci səfəri Fələstində humanitar problemi, eləcə də tunellər vasitəsilə Qəzzəyə qaçaq silahın daşınması problemini həll etməyə kömək edəcək. Lakin əsas məsələnin - Fələstin - İsrail barışığı məsələsinin həlli üçün bu kifayət deyil, - Vaşinqton Sülh İnstitutunun Ərəb Ölkələri Siyasəti Proqramının (Program on Arab Politics at The Washington Institute) direktoru Devid Şenker (David Schenker) hesab edir.
Obamanın Yaxın Şərqdəki gələcək planlarının uğurundan danışmaq hələ tezdir, - İsrailin Hayfa Universitetinin professoru Amatsiya Baram (Amatzia Baram) hesab edir.
"Əvvəlcə ərəb və Qərb ölkələrinin vasitəçiliyi ilə Misir sərhədindən Qəzzəyə qaçaqmalçılıq problemini həll etmək lazımdır", - Baram telefonla Trend - a bildirib.
Hətta qaçaq silah daşınmalarının səviyyəsi 50 - 70 faiz azalsa belə, bu, vacib uğur olacaq, - israilli analitik hesab edir.
"Bİz Yaxın Şərqdəki problemin həllinin nə dərəcədə mümkün olduğunu bilməsək də, Hillari Klinton və Corc Mitçellin siyasətdəki təcrübəsi buna ümid verir", - o deyib.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan: [email protected]