Azərbaycan, Bakı, 18 yanvar/ " , müxbir E.Hüseynov/ Türkiyənin sərhəd əyalətinin rəhbəri Naxçıvandan Türkiyənin Qars əyalətinədək dəmir yolu xəttinin tikintisinin Azərbaycanın bu ucqar regionunu 18 illik nəqliyyat blokadasından çıxarmağa imkan verəcəyini hesab edir.
İran, Türkiyə və Ermənistanla əhatələnən Azərbaycanın 384,5 min əhalisi olan Naxçıvan regionu 90-cı illərin əvvəlindən Azərbaycanla dəmir yolu və avtomobil nəqliyyatı vasitəsilə əlaqədən məhrum edilib. Əvvəllər əlaqə 1988-ci ildə hərbi münaqişəyə başlamış Ermənistan ərazisi ilə həyata keçirilirdi. Ötən ilin dekabr ayında İran ərazisi ilə avtobus əlaqəsi açılanadək naxçıvanlılar öz paytaxtları Bakıya yalnız təyyarə ilə gələ bilirdilər.
"Əgər Naxçıvandan İqdır əyalətinin ərazisi ilə Qarsadək 215 kilometrlik dəmir yolu qolu çəkilərsə, bu, Muxtar Respublikanın nəqliyyat arteriyalarını canlandıracaq" - Türkiyənin İqdır əyaləti bələdiyyəsinin rəhbəri Nurəddin Aras Trend ə bildirib.
Ermənistandan yan keçməklə 105 kilometrlik Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu magistralının tikintisi haqqında müqavilə noyabrın sonunda imzalanıb. Aras bu dəmir yoluna əlavə qol çəkilməsini təklif edir. Layihə $422 mln., müvafiq infrastrukturu nəzərə alınmaqla isə $600 mln. investisya tələb edir.
"Naxçıvanın mərkəzi Türkiyə ilə həmsərd olan Sədərək məntəqəsi ilə dəmir yolu xətti ilə bağlıdır. Sonra isə xətt kəsilir. Əgər bu xətt İqdır vasitəsilə Qarsadək uzadılarsa, bu, həm Naxçıvan, həm də İqdır iqtisadiyyatını canlandıracaq. Gələcəkdə dəmir yolu dəhlizinin Bakını Mərkəzi Asiya ölkələri, Qarsı isə Avropa ilə birləşdirəcəyini nəzərə alsaq, bu tikinti çox perspektivlidir" - bələdiyyə rəhbəri bildirib.
Lakin Aras qeyd edib ki, Naxçıvan-Qars dəmir yolu xəttinin texniki-iqtisadi əsaslandırılması yoxdur və bu tikinti üçün Türkiyənin dəstəyini gözləmək lazım deyil. Belə ki, bu təşəbbüs "Türkiyədə müzakirə olunmur".
"Belə layihənin vacibliyi əvvəllər də türk məmurlarının diqqətinə çatdırılıb, lakin reaksiya olmayıb" - Aras bildirib. O, Azərbaycanın bu layihənin maliyyələşdirilməsində daha maraqlı olacağını düşünür. "Azərbaycan tərəfdən iqtisadi dəstək məqsədəuyğun olardı" - Türkiyə bələdiyyəsinin rəhbəri bildirib və bu tikinti ilə bağlı fikri dəstəkləyən Naxçıvan və rəsmi Bakının müsbət münasibətinin ona məlum olduğunu əlavə edib.
Naxçıvan hökumətinin, həmçinin Azərbaycanın Nəqliyyat Nazirliyinin mətbuat xidmətindən bu layihə ilə bağlı şərh almaq hələ ki, mümkün olmayıb.
Azərbaycanın iqtisadi eksperti Sabit Bağırov layihənin məqsədəuyğun olmasından əvvəl rentabellik dərəcəsini hesablamağı vacib hesab edir. "Əgər tədiqatlar rentabelliyin yüksək olduğunu təsdiqləyərsə, onda bu layihəni reallaşdırmaq olar" - Siyasi və İqtisadi Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Sabit Bağırov cümə günü Trend ə bildirib. Lakin ekspert bu layihəyə həm iqtisadi, həm də siyasi aspektdən baxmağın vacib olduğunu düşünür. Ekspert bunun nüanslarını açıqlamayıb.
Bosfor boğazında neft tankerlərinin boşaldılması və Ermənistanı ötməklə ölkələri birləşdirmək üçün nəzərdə tutulan 105 kilometrlik Bakı-Tbilisi-Qars magistralının 76 kilometri Türkiyə, 29 kilometri isə Gürcüstan ərazisindən keçəcək. Dəmir yolunun Gürcüstan hissəsinin tikintisi üçün Azərbaycan Gürcüstanın "Marabda-Karsaxi dəmir yolu" MMC-yə illik 1 faizlə 25 il müddətinə $200 mln. kredit ayıracaq.
İki Cənubi Qafqaz dövləti arasında münaqişə 1988-ci ildə, Ermənistanın Azərbaycana ərazi iddialarından sonra başlayıb. Dağlıq Qarabağ və ona bitişik yeddi rayon - Azərbaycan ərazisinin 20%-i Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altındadır. Müxtəlif məlumatlara görə, münaqişə nəticəsində hər iki tərəfdən 30 mindən çox insan həlak olub. Münaqişə ilə əlaqədar ATƏT çərçivəsində sülh danışıqları aparılır.
Münaqişəyə baxmayaraq, Bakı-Naxçıvan marşrutu üzrə hava reysləri Ermənistan ərazisi ilə həyata keçirilir.