Azərbaycan, Bakı, 21 noyabr/ Trend , müxbir V.Javoronkova/ Özbəkistanın Avrasiya İB-dən çıxması ictmai rəyə zidd olaraq, ABŞ-la yaxınlaşmaq və ənənəvi tərəfdaş - Rusiyadan uzaqlaşmaq demək deyil. Belə ki, kiçik ölkələrə həm Moskva, həm də Vaşinqtonla yaxşı münasibətlərə malik olmaq faydalıdır.
"MDB ölkələri Rusiya və ABŞ arasında seçim etmirlər - kiçik dövlətlər təklikdə güc mərkəzləri ola bilmədikləri üçün həm bunlar, həm də onlarla işləməlidirlər", - beynəlxalq münasibətlər üzrə rusiyalı ekspert Sergey Markedonov Trend -a bildirib.
Rusiya KİV, RF Xarici İşlər Nazirliyinə istinadən xəbər verib ki, Özbəkistan Avrasiya İqtisadi Birliyindən (İB) çıxmaq barədə ərizə verib. Özbəkistanın bu addımının səbəbləri məlum deyil. Ölkənin rəsmi şəxsləri Avrasiya İB-nin aşağı səmərəliliyinə istinad edirlər. Özbəkistanın qərarı Avropa İttifaqınıın 2005-ci ildə Əndican hadisələrindən sonra bu ölkəyə qarşı tətbiq etdiyi sanksiyaların ləğv edilməsindən bir neçə gün sonra verilib, - "Kommersant" qəzeti xəbər verib. Sanksiyalara Özbəkistana silah tədarükünə embarqo və 12 özbək məmuruna vizaların verilməsinə qoyulan qadağa daxil idi.
Çoxları Özbəkistanın Avrasiya İB-dən çıxmasını Daşkəndin Qərbə tərəfə "sürüşməsi" kimi nəzərdən keçirirlər. Buna baxmayaraq, ekspertlər hesab edirlər ki, Özbəkistan Rusiya ilə əməkdaşlıqdan tam imtina etməyəcək.
"Avrasiya İB-dən çıxmaq MDB ölkələri ilə münasibətlərin kəsilməsi demək deyil", - özbək politoloq Sergey Yejkov hesab edir. Bu təşkilat Özbəkistanı qane etmir, belə ki, "təşkilatdan xeyir yumşaq desək azdır".
"Bununla əlaqədar olaraq paralellər aparmaq və Özbəkistanın təşkilatdan çıxmasını onun Qərblə yaxınlaşması demək olduğunu iddia etmək tam düzgün deyil", - Yejkov Özbəkistandan telefonla Trend -a bildirib.
"Özbəkistanın qarşısında onun həyati maraqlarına toxunan bir sıra problemlər dayanır və beləliklə də, hazırda onun Qərbə inteqrasiyası ağlabatan deyil", - Avrasiya təhlükəsizliyi üzrə amerikalı ekspert Qreqori Qlison (Gregory Gleason) hesab edir. "Problemlərdən biri onunla bağlıdır ki, Avrasiya İB çərçivəsində nəzərdə tutulmuş gömrük güzəştləri Özbəkistanın xarici istehsal olan mallarla dolmasına səbəb olacaq, dövlətin subsidiya ayırdığı mallar isə bazar qiymətlərindən aşağı qiymətlərlə xarici istehlakçılara daşınacaq", - Corc K.Marşall adına Avropa Təhlükəsizlik Məsələlərinin Öyrənilməsi Mərkəzinin elmi əməkdaşı Qlison elektron poçtla Trend -a bildirib.
"Özbəkistan da daxil olmaqla, MDB-nin istənilən ölkəsi milli eqoizm prinsipi üzrə hərəkət edir - Rusiya ilə əlverişlidirsə, deməli Rusiya ilə olacam, ABŞ-la əlverişlidirsə, deməli ABŞ-la", - Siyasi və Hərbi Təhlil İnstitutunun millətlərarası münasibətlərin problemləri şöbəsinin rəhbəri Markedonov bildirib.
Onun rəyinə görə, bu, Rusiyanı qıcıqlandıra bilər və Moskva hazırda Özbəkistanın nümayişkəranə çıxışını istəməzdi. Lakin Ştatlar və Rusiya arasında real seçim yoxdur.
"Özbəkistan çətin ki, hansısa ölkəni özünə qarşı çevriəcək, - Qlison hesab edir və ölkənin tarixi göstərir ki, o, yalnız maraqlarına xidmət edən tərəfdaş münasibətlər və xarici koalisiyalara qoşulur".
Özbəkistanın Avrasiya İB-dən çıxması ölkənin üzvü olduğu MDB və KTMT kimi təşkilatlara qarşı oxşar siyasətin aparılacağı demək deyil.
"Bu o demək deyil ki, Özbəkistan hazırda MDB və ya KTMT-də iştirakın mənasını görmür", - Yejkov hesab edir. "Məsələn, MDB keçmiş sovet respublikaları arasında iqtisadi və siyasi aspektlərdə əməkdaşlığa zəmanət verir və tərəfdaşlar arasında məsələhətləşmələr zəruri olduğu üçün düşünürəm ki, Özbəkistan MDB-dən çıxmağı planlaşdırmır", - özbək politoloq bildirib.
Özbəkistanın Avrasiya İB-dən çıxması onun KTMT və MDB ilə münasibətlərinə yalnız emosional təsir göstərəcək və heç kim bu barədə açıq şəkildə "səs-küy qaldırmayacaq", - Markedonov hesab edir.
Avrasiya İqtisadi Birliyi (Avrasiya İB) - funksiyaları tərkibinə daxil olan ölkələrin ümumi xarici gömrük sərhədlərinin formalaşdırılması, vahid xarici iqtisadi siyasətin, tariflərin, qiymətlərin və ümumi bazarın fəaliyyətinin digər tərkib hissələrinin işlənilməsi ilə bağlı beynəlxalq iqtisadi təşkilatdır.
Özbəkistan 2005-ci ilin oktyabrında Avrasiya İB-yə daxil olmaq barədə ərizə verib və 2006-cı il yanvarın 25-də texniki prosedurların başa çatmasından sonra protokol imzalanıb. Nəticədə dövlət Avrasiya İqtisadi Birliyinin tamhüquqlu üzvü olub.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan: [email protected]