...

Çexiya prezidentinin müqaviməti yeni Lissabon müqaviləsinin qəbuluna təsir göstərməyəcək

Dünya xəbərləri Materials 17 Noyabr 2008 18:58 (UTC +04:00)

Azərbaycan, Bakı, 17 noyabr/ Trend , müxbirlər Y.Ostapenko, E.Tariverdiyeva/ Çexiya prezidenti - avroskeptik Vatslav Klaus Lissabon müqaviləsinə etibar etməsə də, gələn ilin yanvarından  Çexiyanın Avropa İttifaqına prezidentliyi Aİ ölkələrinin bu müqaviləni qəbul etməsinə təsir edə bilməyəcək.

Avropa İttifaqına üzv 27 dövlət tərəfindən 2007-ci ilin sonunda Lissabonda imzalanmış və Lissabon müqaviləsi kimi tanınan sənədin məqsədi Aİ-ni daha demokratik, transparent və effektli etməkdir. Lakin bəzi ölkələr milli parlamentlərin hüquqlarının azaldılması və Avropa İttifaqı institutlarına həddən artıq səlahiyyətlərin verilməsini bu müqavilənin problemi hesab edirlər.

24 ölkənin parlamenti bu müqaviləni təsdiqləyib. Lakin İrlandiyada - belə məsələlərin ümumxalq referendumu yolu ilə həll edildiyi yeganə Aİ üzvündə əhalinin 53,4 faizi, bu çətin beynəlxalq sənədi başa düşmədiklərindən, onun əleyhinə səs verib. Bununla da onlar Avropa İttifaqında islahatların aparılması prosesini yubadıblar. Belə ki, Aİ-nin qaydalarına əsasən, quruma üzv ölkələrdən biri müqavilənin əleyhinə səs verərsə, o, qüvvəyə minə bilməz.

Çexiya prezidenti Klaus bir müddət əvvəl İrlandiyaya səfəri zamanı Lissabon müqaviləsinin təsdiqlənməsinin əleyhinə kampaniya aparanları dəstəkləyən fikir səsləndirib.
 Klaus, Lissabon müqaviləsinin Avropa İttifaqında azadlıq və demokratiyanın möhkəmlənməsinə yardım etməyəcəyini bəyan edərək, İrlandiyanın Baş naziri Maykl Martinin mənfi reaksiyasına səbəb olub və Baş nazirin belə bəyanatların yersiz olması barədə sözlərinə cavab olaraq, onu ikiüzlü adlandırıb.

Müqavilənin taleyi hazırda Çexiya Konstitusiya Məhkəməsi, İsveç Parlamenti və ikinci referendumda iştirak edəcək İrlandiya xalqının əlindədir. Avropa siyasəti üzrə ekspertlər hesab edirlər ki, Çexiya prezidentinin mövqeyi Lissabon müqaviləsinin təsdiqlənməsi üçün həlledici əhəmiyyət kəsb etməsə də, prosesə çətinliklər gətirə bilər.

İrlandiyanın Baş nazirinin ünvanına səsləndirdiyi kobud sözlər və müqavilənin əleyhinə çıxış edən irland müxalifətinə dəstək də daxil olmaqla, Çexiya prezidentinin müqaviməti Lissabon müqaviləsinin qəbuluna təsir göstərməyəcək, "belə ki, Çexiya Respublikasında xarici siyasəti prezident deyil, parlament həyata keçirəcək", - Avropa İslahatları Mərkəzinin (London) irland tədqiqatçısı Hyuqo Breydi (Hugo Brady) telefonla Trend -a bildirib.
Hazırda Lissabon müqaviləsi Çexiya Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən Çexiya Konstitusiyasına uyğunluq baxımından nəzərdən keçirilir. Məhkəmə Lissabon müqaviləsinin Konstitusiyaya uyğun olması qərarına gəlsə, müqavilənin taleyini Çexiya parlamentində səsvermə həll etməlidir. Burada onun təsdiqi üçün parlamentin 3/5-nün dəstəyi lazımdır.

Vətəndaş İnstitutunun (Civic İnstitute) direktoru Roman Yoxun (Roman Yoch) sözlərinə görə, məhkəmə müsbət qərar çıxararsa, müqavilə "asan təsdiqlənəcək".

Lakin məhkəmə müqavilənin Konstitusiyaya uyğun olmaması rəyinə gəlsə, çox ehtimal ki, o,parlament tərəfindən rədd ediləcək, - o hesab edir.

"Başqa sözlə, prezident Klausun rəyi böyük əhəmiyyət kəsb etmir", - Çexiyanın İdnes.cz informasiya portalının siyasi bloqunun müəllifi Yox elektron poçtla Trend -a bildirib. "Çexiya hökumətində icra hakimiyyəti yalnız nə etməli olacağını gözləməli olur", - o əlavə edib.
  Ekspertlər hesab edirlər ki, müqavilənin imzalanması çexlər tərəfindən pozulmasa da, bu yolda çoxlu çətinlik olacaq. Breydi bu prosesi "yaxınlaşan böyük böhran" adlandırır, Avropa İttifaqı məsələləri üzrə yunan ekspert Yanis Emmanuilidis isə, Baş nazir Mirek Topolanek hökumətinin müqavilənin irəliləməsi üçün "fəal" hərəkət etməli olacağını söyləyir.

"O [Klaus], müqaviləni konstitusyon nəticələrə müvafiq olaraq imzalamalıdır. Klaus müqaviləni imzalamazsa, o zaman çox çətin vəziyyətə düşəcək", - "Yeni İrlandiya hökuməti Lissabon sazişini necə saxlaya bilər" mövzusunda məqalənin müəllifi Breydi hesab edir.

Avropa İttifaqının institusional islahatları üzrə mütəxəssis Antonio Missiroli (Antonio Missiroli) Çexiyanın Avropa İttifaqında qarşıdakı altı aylıq rəhbərliyinin parlamentin müqaviləni təsdiqləməsinə kömək etməli olduğunu hesab edir, lakin bunun prezident Klausun müqavimətini qıra biləcəyinə şübhə ilə yanaşır.
"Asanlıqla təsəvvür etmək olar ki, Çexiya Respublikası üçün müqaviləni təsdiqləməkdən imtina edərək, altı ay ərzində Avropa İttifaqına başçılıq etmək necə çətin olardı, - Avropa Siyasi Mərkəzin (Belçika) proqram direktoru Missiroli telefonla Trend -a bildirib. - Bu səbəb müəyyən məqamda prezidentin olmasa da, parlamentin bəzi üzvlərinin müqavilənin təsdiqlənməsinə etirazını aradan qaldırmağa kömək edə bilər".

Çexiyanın Lissabon müqviləsini təsdiqləməsi yubana və İrlandiyanın qərarından asılı ola bilər, - Aİ-də islahatlar haqqında çoxsaylı qazıların müəllifi Missiroli hesab edir.

Əvvəllər güman edilirdi ki, müqavilənin təsdiqlənməsi plan üzrə gedərsə, o,2009-cu il yanvarın 1-də qüvvəyə minməlidir. Lakin bu real deyil. Belə ki, İrlandiyada ikinci referendum ən azı 1 ildən sonra keçiriləcək.

"İrlandiya "bəli" deyərsə, düşünürəm ki, Çexiya Respublikası da sonda müqaviləni təsdiqləyəcək", - Missiroli hesab edir.

Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan: [email protected]

Xəbər lenti

Xəbər lenti