Azərbaycan, Bakı, 30 yanvar/ Trend , müxbir A.Qasımova, F.Rzaev, E.Hüseynov/ Vaşinqtonun postsovet ölkələri ilə ticarət münasibətlərini məhdudlaşdıran və onlara əlavə təsir vasitəsi olan Cekson-Venik düzəlişinin Azərbaycan və Qazaxıstana münasibətdə ləğvi ABŞ-da prezident seçkilərinin nəticələrindən asılıdır.
Azərbaycan və Qazaxıstan üçün Cekson-Venik məhdudlaşdırıcı xarici ticarət düzəlişinin ləğvi haqqında qanun layihələrini ABŞ Senatına çərşənbə günü respublikaçı senator Riçard Luqar çıxarıb. Sənədlər bu iki ölkə ilə normal xarici ticarət rejiminin qurulmasını nəzərdə tutur. Onlar ABŞ prezidentinə öz qərarı ilə Azərbaycan və Qazaxıstan üçün Cekson-Venik düzəlişinin təsirini ləğv etmək, həmçinin, bu ölkələrin mallarını qeyri-ayrı-seçkilik (normal ticarət münasibətləri rejimi) rejiminə aid etməyi icazə verən qanun layihələri şəklində təqdim edilib.
Yüksək vəzifəli amerikalı ekspert Svante Kornell Cekson-Venik düzəlişinin ləğvinin ABŞ-da prezident seçkilərin gedişindən asılı olacağını hesab edir. "Hazırda Amerikada demokratlar partiyası liderlik edir. Luqar isə respublikaçıdır. Bu düzəlişi qəbul etmələri üçün respublikaçılara demokratların dəstəyi lazımdır", - çərşənbə günü, Hopkins Universitetinin (ABŞ) Mərkəzi Asiya və Qafqaz İnstitutunun araşdırmalar üzrə direktoru Kornel Stokholmdan telefonla Trend -ə məlumat verib.
Ekspertin sözlərinə görə, Luqar ABŞ Senatında hörmətli şəxsdir və o, demokratlar tərəfindən sponsor tapa bilərsə və bu işə onlarla birlikdə başlayarsa, Cekson-Venik düzəlişinin ləğvi layihəsinin həyata keçirilməsi tamamilə mümkündür.
"Bu, ABŞ və Azərbaycan münasibətlərində çox ciddi addım olacaq. Belə ki, Azərbaycanda Amerikanın Qafqaz regionundakı problemlərə böyük əhəmiyyət vermədiyi fikri formalaşıb. Bu nöqteyi-nəzərdən, bu, Azərbaycan və Qazaxıstana qarşı maraq göstərilməsi üçün rəmzi addım olacaq", - Kornell hesab edir.
ABŞ-ın ticarət haqqında Qanununun IV fəslinə 1974-cü ildə qəbul edilən Cekson-Venik düzəlişi mühacirəti məhdudlaşdıran ölkələrin kredit verilməsi və təmin edilməsi üzrə rəsmi proqramlara çıxışını bağlayır. Bu ölkələrin siyahısına keçmiş SSRİ-nin bütün ölkələri - hazırki MDB ölkələri daxil ediliblər. 2000-ci ildə Gürcüstan və Qırğızıstan bu siyahıdan çıxarılıb.
MDB problemləri üzrə aparıcı alman politoloqu Aleksandr Rar Cekson-Venik düzəlişinin mövcudluğunu postsovet məkanındakı bütün ölkələrə istehza olduğunu hesab edir. "Soyuq müharibə dövründə SSRİ-yə qarşı sanksiyalar əsaslandırılmışdı və düzəliş vaxtilə SSRİ-ni tərk edərək, tarixi vətənləri İsrailə dönmək istəyən sovet yəhudilərini buraxmağa Kremli məcbur etmək üçün qəbul edilib", - çərşənbə günü Rusiya və MDB üzrə proqramların direktoru Rar elektron poçtu ilə Trend -ə bildirib.
Ekspertin sözlərinə görə, məhdudiyyətlərin qəbul edildiyi vaxtdan üç onillik ötüb və bu gün bəzi yəhudilər iqtisadi problemlərlə əlaqədar olaraq, yeni demokratik MDB ölkələrinə geri dönməyə başlayıblar. Lakin Amerika Konqresi sanksiyalar rejimini ləğv etməyib. Rar Konqresin bu ölkələrə xüsusi əlavə təsir vasitəsinə malik olmaq istədiyini hesab edir. O, düzəlişin MDB ölkələrinin Ümumdünya Ticarət Təşkilatına (ÜTT) daxil olmalarından sonra işləməyəcəyinə əmindir.
Luqar yanvarın birinci yarısında Azərbaycana və MDB-nin bəzi ölkələrinə səfər edib və ölkənin rəsmi şəxsləri ilə əlaqələrin inkişaf məsələlərini müzakirə edib.
ABŞ ÜTT-ə daxil olmaq yolunda Azərbaycana ekspert dəstəyi göstərir.