...

İsrail "Azadlıq donanması" ətrafında baş verən hadisələrə görə Türkiyədən üzr istəməyəcək – ekspertlər

Siyasət Materials 1 İyul 2010 19:17 (UTC +04:00)
Türkiyə hökumətinin son bəyanatları göstərir ki, ABŞ İsrailin "Azadlıq donanması" ətrafında baş verən hadisələrə görə üzr istəməsinə razıdır.

Azərbaycan, Bakı, 1 iyul /Trend, müxbir Ü.Sadıxova/

Türkiyə hökumətinin son bəyanatları göstərir ki, ABŞ İsrailin "Azadlıq donanması" ətrafında baş verən hadisələrə görə üzr istəməsinə razıdır. Lakin ekspertlər Benyamin Natenyahu hökumətinin bu addımı atacağına şübhə ilə yanaşırlar.

"Netanyahunun "Azadlıq donanması" ətrafında baş verən hadisələrə görə üzr istəməsinə şansın olması şübhə doğurur. O, ən azı insanların tələf olması ilə bağlı təəssüfləndiyini və həlak olanların ailələrinə təzminat ödəilməsini bildirə bilər", - Trend-ə elektron poçtla Yaxın Şərq tarixi üzrə amerikalı professor Devid Lex deyib.

Baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğan Kanadada ABŞ Prezidenti Barak Obama ilə görüşdən sonra bildirib ki, Ankara və Vaşinqton İsrailin Türkiyənin "Mavi Mərmərə" humanitar gəmisinə hücum üçün üzr istəməsi və həlak olanların ailələrinə təzminat ödəməsi ilə bağlı razılığa gəlib. Bu barədə TRT-nin rus xidməti yazır.

Ərdoğanın bəyanatı Ağ evdə İsrailin Baş naziri Netanyahu və Prezident Obamanın görüşündən bir həftə əvvəl verilib.

"Biz bu məsələ ilə bağlı narahatlığımızı aydın şəkildə göstərdik", - Ərdoğan deyib.

Ərdoğan görüşün müsbət nəticələr verəcəyinə ümid etdiyini də bildirib. Lakin ekspertlər başqa fikirdədirlər.

İsrailin müdafiə nazirinin keçmiş müavini, Knessetin deputatı Efraim Sne hazırkı mərhələdə İsrailin üzr istəməsinə əsas görmür. Çünki ölkədə Türkiyə gəmisində baş verən hadisələrin təhqiqatı ilə bağlı ali hakimin başçılığı ilə milli komitə işə başlayıb.

"Mən komitə işini bitirənədək, üzr istəməyin mənasının olduğunu hesab etmirəm. İndi belə tələblər üçün əlverişli vaxt deyil", - Trend-ə telefonla 2000-ci illərdə İsrailin səhiyyə və nəqliyyat naziri olmuş Sne bildirib.

İsrailli general şübhə edir ki, İsrail-Türkiyə münasibətlərində diplomatik gərginliyin yaşandığı bir dövrdə Netanyahu-Obama görüşü donanmanın ətrafındakı hadisələrə yönəlsin.

Dövlət rəhbərlərinin görüşü iyunun 1-də keçirilməli idi. Lakin görüş mayın 31-də İsrail hərbi dəniz qüvvələrinin Aralıq dənizində Türkiyənin hüquq müdafiəçilərinə hücumundan və gəmiyə baxış keçirmək cəhdindən sonra təxirə salınmışdı. Hadisənin on nəfər qurbanı olub. Bunlardan doqquzu Türkiyə vətəndaşıdır.

Vaşinqton digərlərindən fərqli olaraq, İsrailin ünvanına birbaşa tənqiddən çəkinib və Türkiyənin tələb etdiyi kimi, beynəlxalq təşkilatların deyil, İsrail rəhbərliyinin təhqiqat aparmasına tərəfdar çıxıb.

"Obama əvvəlcədən təzyiq göstərməyibsə, onda bunu indi niyə etməlidir", - ABŞ-ın Triniti Universitetinin professoru Lex sual verir.

Fələstin qəzetinin icmalçısı Məhəmməd Yəğinin fikrincə, Ərdoğanın mövqeyi ilə razılıq hələ ABŞ-ın İsrailə qarşı təzyiq göstərmək istəməsi deyil.

"İsraili üzr istəməyə ABŞ-ın təzyiqləri deyil, Trükiyənin sanksiyaları məcbur edə bilər. Məsələn, Təl-Əvivdən səfirin geri çağırılması və öz hava məkanının İsrail hərbi təyyarələri üçün bağlanması", - Trend-ə elektron poçtla Yəği deyib.

İkitərəfli münasibətlərdə böhrana baxmayaraq, hər iki ölkə hərbi-ticari əməkdaşlığını formal olaraq qoruyub saxlayırlar.

Prezident Obamanın administrasiyası ehtiyat edir ki, bir zaman hərbi müttəfiq olmuş ölkələr arasında münasibətlərin pozulması ərəb-yəhudi barışığında irəliləyişin və Türkiyənin son vaxtlar vasitəçiyə çevrildiyi İranın nüvə proqramında konsensusun olmadığı halda Yaxın Şərqdə vəziyyətin gərginləşməsinə gətirib çıxarar.

Amerikalı professor Lexin fikrincə, Prezident Obama Türkiyə və İsrail arasında münasibətlərin bərpa edilməsi üçün maksimum səy göstərəcək. Onun sözlərinə görə, belə addımlar İsrailin regionda tam təcrid edilməməsinə və Türkiyənin İran və Suriya ilə yaxınlaşmaqda davam etməsinin qarşısını almağa istiqamətlənib.

İki il ərzində Türkiyə NATO ölkələrindən biri kimi, ərəb ölkələri ilə viza rejimini ləğv etməklə və azad ticarət dəhlizi haqqında razılaşma imzalayaraq, inamlı münasibətlər qura bilib.

"Ölkələr arasında gərginliyin davam etməsi heç kimin marağına cavab vermir və Davudoğlunun "qonşularla sıfır dərəcədə problem" strategiyasına ciddi zərbə vurur", - Nyu York Universitetinin Qlobal Məsələlər üzrə Mərkəzinin (Center for Global Affairs) beynəlxalq münasibətlər professoru Alon Ben-Meyr (Alon Ben-Meir) belə hesab edir.

Hətta ABŞ İsrailə təzyiq göstərsə belə, İsrail hərəkətlərinə özünümüdafiə kimi bəraət qazandıracaq. "İsrail nöqteyi-nəzərindən bu özünümüdafiədir. Buna görə də üzr istəməkdən söhbət belə gedə bilməz", - Trend-ə Yaxın Şərq üzrə amerikalı aparıcı analitik Ben-Meyr deyib.

Ekspertlər hesab edirlər ki, ABŞ, Türkiyə və İsrailin regionda hərbi toqquşmaların qarşısını almaq üçün gələcək addımlar atmaq barədə fikirləşmək vaxtı gəlib çatıb.

"Türkiyə və İsrail uzunmüddətli strateji münasibətlərin onlar üçün təkcə əhəmiyyətli olduğuna görə deyil, onun regiondakı vəziyyətə göstərəcəyi təsir barədə fikirləşməlidirlər", - Ben-Meyr bildirib.

Xəbər lenti

Xəbər lenti