...

İran və Birləşmiş Ştatlar ikitərəfli problemlərin müzakirəsinə hələ ki hazır deyillər

Dünya xəbərləri Materials 3 Aprel 2009 15:32 (UTC +04:00)

Bakı, Azərbaycan, 03 aprel / Trend , müxbir D.İbrahimova /

İran və Birləşmiş Ştatlar öz aralarındakı münasibətlər üzrə birbaşa danışıqlara start verməyə hələ ki hazır deyillər. Üstəlik, İrandakı hüquqi durum da Vaşinqtonun Tehrana olan münasibətini dəyişməyəcək.

ABŞ dövlət katibi Hillari Klinton çərşənbə axşamı deyib ki, İranın XİN rəhbərinin müavini Məhəmməd-Mehdi Axundzadə və ABŞ-ın Əfqanıstan üzrə xüsusi nümayəndəsi Riçard Holbruk martın 30-da Haaqada keçirilən Əfqanıstan üzrə beynəlxalq konfransda görüşüblər.

Onun sözlərinə görə, görüş zamanı Amerika tərəfi İran nümayəndələrinə İrandan ABŞ-a qayıda bilməyən üç amerikalıya "humanitar yardım" edilməsi ilə bağlı xahiş məktubu verib. FTB-nin sabiq agenti Robert Levinson iki il əvvəl İrana səfərindən sonra itkin düşüb. "1 000 000 imza" kampaniyasının iştirakçıları olan jurnalistlər Roksana Saberi və Eşa Momeninin yeri də naməlum olaraq qalır.

İran XİN-in nümayəndəsi İran və ABŞ nümayəndə heyətləri ilə görüşü zamanı qeyri-formal danışıqlar aparılması və İran tərəfinə məktub verilməsi haqda informasiyanı təkzib edib.

"Bu məsələnin Vaşinqtonu çox maraqlandırmasına baxmayaraq, ABŞ-ın İrana yanaşmasının ölkədəki hüquqi duruma görə dəyişəcəyinə şübhə ilə yanaşıram", - Trend -a elektron poçtla, İran üzrə alman ekspert Maykl Bauer deyib.

Ekspertlər hesab edirlər ki, İran tərəfdən təkzib ona görə edilib ki, Tehran hətta iki ölkənin ümumi maraqlarının olmasına baxmayaraq, ABŞ-la birbaşa danışıqlara başlamağa hazır deyil.

"Ola bilər ki, İran ABŞ-la danışıqlar aparmağa hazır deyil və buna görə də Birləşmiş Ştatlar tərəfindən bəyanatlar verilənə qədər "bütün qapı və kanalları bağlı saxlamağa çalışır", - Trend -a elektron poçtla avstraliyalı ekspert Husseyn Moqaddam deyib. Onun fikrincə, İranın dini lideri Əli Xameneyinin Barak Obamanın İran xalqını Novruz bayramı münasibətilə təbrikindən sonrakı çıxışı buna sübutdur.

Obama martın 20-dəki videotəbrikində İranı ölkələr arasında ikitərəfli konstruktiv münasibətlərin yaradılmasına çağırıb. Obamanın sözlərinə görə, ABŞ-ın yeni hökuməti Tehranla qarşılıqlı hörmət və ədalət prinsipləri üzərində qurulmuş münasibətlərin qurulmasına can atır.

Xameneyi deyib ki, İran öz siyasətini ABŞ öz siyasətini təcrübədə dəyişməyənə qədər dəyişməyəcək.

İran və ABŞ arasında münasibətlər 30 il əvvəl ABŞ-ın Tehrandakı səfirliyinin iranlı tələbələr tərəfindən tutulmasından sonra pozulub. ABŞ-ın sabiq prezidenti kiçik Corc Buş İranı İraq və Şimali Koreya ilə birlikdə terrorizmi dəstəkləyən ölkələr kimi "şər oxuna" aid etmişdi. Hazırda ölkələr arasında münasibətlər Vaşinqtonun sülh xarakterli olduğuna şübhə ilə yanaşdığı İranın nüvə proqramının inkişaf etdirilməsi ilə daha da gərginləşir.

"Digər tərəfdən, təkzib İranın bu görüşü "sözün əsl mənasında görüş və kommunike mübadiləsi" kimi qiymətləndirməməsi ilə də izah oluna bilər", - Moqaddam, Avstraliya milli universitetinin İranın öyrənilməsi üzrə komitəsinin üzvü deyib.

Ekspertlərin fikrincə, hazırda tərəflər ikitərəfli problemlərin müzakirəsinə hazır deyillər, amma onlar həm İran, həm də ABŞ-ın maraqlandığı, amma bilavasitə onlara aid olmayan məsələləri müzakirə edə bilərlər.

"İran liderlərinin hələ də Obamaya sona qədər inanmamasına baxmayaraq, İran XİN rəhbəri müavininin Haaqadakı konfransdakı iştirakı, onların münasibətlərin yaxşılaşdırılmasında maraqlı olmasını göstərdi", - Bauer, siyasətin öyrənilməsi üzrə alman mərkəzinin tədqiqatçısı deyib. Onun fikrincə, hazırda iki ölkənin İranın nüvə proqramından başqa çoxlu ümumi maraqları var: İraq, Əfqanıstan, narkotiklə mübarizə, qaçqınların problemi və dəniz təhlükəsizliyi.

"İrandakı hüquqi durum Tehran və Vaşinqton arasındakı münasibətlərin qurulmasına mane olmayacaq", - ekspertlər hesab edirlər.

Ölüm cəzası kəsilən insanların sayına görə İran dünyada Çindən sonra ikinci yeri tutur. "Sərhədsiz jurnalistlər" cəmiyyətinin məlumatına əsasən, İran internet-saytların "süzgəcdən keçirilməsi"nə görə Yaxın Şərqdə ikinci yeri tutur.

"Ancaq ABŞ Tehranla münasibətlərin yaxşılaşdırılmasına köklənib və İrandakı hüquqi durum bunu etməyə maneə olmayacaq", - Bauer hesab edir.

Beynəlxalq məsələlər üzrə İran əsilli ingilis ekspert Piruz Muctahidzadənin fikrincə, danışıqların başlanması üçün əvvəlcə Tehran və Vaşinqton bir-birinə tələblərini bəyan etməlidir. "Birləşmiş Ştatlar öz vətəndaşları ilə bağlı narazılığını dilə gətirə bilər", - Trend -a telefonla "Yevrosevik" London tədqiqat mərkəzinin sədri Muctahidzadə deyib. "Eyni zamanda, İran ölkə iqtisadiyyatının sərmayələşdirilməsinə qadağanın götürülməsini tələb edə bilər",- o deyib.

İranın nüvə proqramını inkişaf etdirməsi ilə bağlı BMT Təhlükəsizlik Şurası bu ölkəyə üç mərhələli iqtisadi sanksiya tətbiq edib ki, bu da ölkənin inkişafını xüsusilə çətinləşdirir.

Məqalənin hazırlanmasında iştirak edib Т.Cəfərov.

Məqalə müəllifi ilə əlaqə ünvanı: [email protected]

Xəbər lenti

Xəbər lenti