Azərbaycan, Bakı, 27 may/Trend, müxbir Y.Ostapenko/
Dağlıq Qarabağ nizamlaması üzrə danışqılar prosesinə ikinci nəfəsi yalnız ATƏT-in Minsk qrupundakı fransalı həmsədrin Avropa İttifaqından olan nümayəndə ilə əvəzlənməsi verə bilər. Münaqişələr üzrə mütəxəssis, Sloveniya Strateji Tədqiqatlar İnstiututunun direktoru və yaradıcısı Borut Qrjiç belə hesab edir.
"Avropa İttifaqı Minsk qrupunda daimi həmsədrlərdən biri olmalıdır. İstənilən digər variantların mənası olmayacaq. Bu, Fransanın həmsədrliyinin ləğvi deməkdirsə, qoy olsun", - o Trend-ə bildirib.
Qrjiçin sözlərinə görə, Fransa Cənubi Qafqaz regionunda təhlükəsizliyin təminində və sabitliyin möhkəmləndirilməsində fəal iştirak etmir. Aİ-nin Şəqr ölkələrinin buna istəyi daha çoxdur. Buna görə Aİ-nin Minsk qrupunda iştirakı maraq və öhdəliklərin daha yaxşı bərabərləşdirilməsini təmin edər.
Çərşənbə günü Aİ Yenilənmiş Avropa Qonşuluq Siyasəti məruzəsini dərc edib. Məruzəyə hələ ki Avropa Parlamentində və Aİ-nin digər ölkələrində baxılır.
"Yenilənmiş Avropa Qonşuluq Siyasəti" məruzəsində deyilir ki, Aİ uzunsürən münaqişələrin həllində iştirakını gücləndirməyə hazırdır. Məruzəyə əsasən, Aİ hələ təmsil olunmadığı, məsələn, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması üzrə ATƏT-in Minsk qrupu kimi formatlarda iştirakını fəallaşdırmağa hazır olmalıdır.
İki Cənubi Qafqaz ölkəsi arasında münaqişə 1988-ci ildə Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiası irəli sürməsi zəminində yaranıb. Azərbaycan torpaqlarının iyirmi faizi, yəni Dağlıq Qarabağ ərazisi və bu əraziyə bitişik yeddi rayon Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altındadır.
1994-cü ildə tərəflər atəşkəs rejiminə dair razılaşma əldə ediblər və o vaxtdan bəri ATƏT-in Minsk qrupunun himayəsi altında, Rusiya, Fransa və ABŞ-ın həmsədrliyi ilə hələ də nəticəsiz sülh danışıqları aparılır. BMT Təhlükəsizlik Şurasının Dağlıq Qarabağ və ətraf rayonların azad edilməsinə dair qəbul etdiyi dörd qətnaməni Ermənistan bu günə qədər yerinə yetirməyib.
"Minsk qrupunda iştirak Aİ-nin Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması prosesində daha yüksək səviyyəli birbaşa iştirakı demək olacaq", - 2005-ci ildə ATƏT-in həmsədrinin müşaviri, Sloveniya xarici işlər naziri vəzifəsini tutan Qrjiç bildirib.
Onun fikrincə, münaqişənin həllinə xidmət etmək üçün yeni imkandan sabit və təhlükəsiz qonşuya malik olmaq marağında olan Aİ-nin Şərq ölkələri istifadə edə bilərlər.
Avropa ittifaqı münaqişənin həllinə cəlb edilmədiyi halda həmişə Minsk qrupunun səylərini dəstəkləyib.
Dağlıq Qarabağ üzrə danışıqlar prosesində son günlər daha bir hadisə baş verib. Cümə axşamı Minsk qrupunun həmsədr ölkələrinin prezidentləri Fransanın Dovil şəhərində "böyük səkkizliy"in sammitində münaqişə ilə bağlı birgə bəyanat qəbul ediblər.
Rusiya, ABŞ və Fransa prezidentləri Mevedev, Obama və Sarkozi Azərbaycan və Ermənistan liderlərini "siyasi iradə nümayiş etdirməyə və iyunda keçiriləcək Ermənistan-Azərbaycan sammiti zamanı əsas prinsiplər üzərində işi [Dağlıq Qarabağ tənzimlənməsi üzrə] başa çatdırmağa çağırıblar.
Azərbaycan və Ermənistan prezidentləri İlham Əliyev və Serj Sarkisyan 2008-ci ilin iyunundan Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli məqsədilə mövqelərin razılaşdırılması ilə bağlı mütəmadi görüşlər keçirirlər. Buna baxmayaraq, baza prinsipləri hələ də razılaşdırılmayıb.
Qrjiçin fikrincə, danışqılar prosesində irəliləyiş artıq iyunadək əldə ediləcək. İrəliləyiş üçün münaqişə tərəfləri xaricdən "sehrli formulu" gözləmədən özləri hərəkətə keçməlidirlər.
"Rusiya və ya Aİ-nin ideal formul təqdim edəcəkləri ilə bağlı gözləntilər düzgün olmayan strategiyadır. "Sehrli formul" yoxdur", - Qrjiç vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, hər şey münaqişə tərəflərinin prezidentlərindən asılıdır. "Onlar daxili və xarici riskləri balanslaşdırmaq, xarici təzyiqin qarşısını almaq və son nəticədə saziş imzalamaq üçün üsullar tapmalıdırlar". Analitik güman edir ki, əks halda yeni müharibə olacağı ehtimalı böyükdür.
Qrjiç hesab edir ki, sülhə yol Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin yeddi ətraf rayondan çıxarılması ilə başlamalıdır.