...

Ərəb ölkələri İranla iqtisadi maraqlarını beynəlxalq sanksiyalara qurban verməyəcək - ekspertlər

Siyasət Materials 11 Yanvar 2011 15:39 (UTC +04:00)

Azərbaycan, Bakı, 11 yanvar /Trend, müxbir T.Cəfərov/

Ekspertlərin fikrincə, ABŞ dövlət katibinin Fars körfəzi ölkələrinə səfərində əsas məqsəd İrana qarşı daha sərt cəzalar verilməsinə dəstək almaqdır, lakin ərəb ölkələri İrana qarşı sanksiyaları bütövlükdə icra edə bilməyəcəklər.

ABŞ dövlət katibi Hillari Klinton Fars körfəzi ölkələrinə səfər edib. O, səfər zamanı Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Oman və Qətərdə olacaq. Bu, xanım Klintonun son iki ayda Fars körfəzi ölkələrinə ikinci səfəridir. Klinton Əbu-Dabidə jurnalistlərə açıqlamasında bildirib ki, İrana qarşı sanksiyalar bu ölkənin nüvə proqramını ləngidib, lakin problem (İranın nüvə silahı istehsal etməsi) öz həllini tapmayıb.

Bundan öncə "Mossad"a rəhbərliyinin son günlərini yaşayan Meir Dagan bildirmişdi ki, İranın nüvə proqramı "texniki" problemlərlə üzləşib və 2015-ci ilədək bu ölkənin nüvə silahı istehsal edəcəyi ehtimal olunmur. Xanım Klinton İranın nüvə proqramının ləngiməsinin əsas səbəbinin "texniki problemlər" deyil, sanksiyaların şiddətlənməsi olduğunu hesab edir.

Londonda fəaliyyət göstərən İran əsilli ekspert Əli Rza Nurizadə (Ali Reza Nourizadeh) hesab edir ki, Fars körfəzi ölkələri bacardıqları qədər İrana qarşı sanksiyaları icra ediblər, lakin İran və bu ölkələr arasında olan bağlılıqlar əlaqələrin tam kəsilməsinə imkan yaratmır.

"Fars körfəzi ölkələri və İran arasında təhlükəsizlik, iqtisadi və siyasi əlaqələr və bağlılıqlar var. Bu ölkələrin İrana qarşı sanksiyaları tam icra etməsi gözlənilmir və bu ölkələrin İranla mövcud ticarət dövriyyəsi hələ də davam edəcək", - İran-Ərəb Tədqiqat Mərkəzinin rəhbəri Əli Rza Nurizadə Trend-ə deyib.

Nurizadənin fikrincə, ərəb ölkələrində özəl sektorda fəaliyyət göstərənlər beynəlxalq sanksiyalara o qədər də ciddi yanaşmır, bu isə ABŞ-da narahatlıq doğurur.

İranın İSNA agentliyinin məlumatına görə, 2009-cu ilin mart ayından 2010-cu ilin sentyabr ayınadək (İran tarixi ilə ilin birinci yarısı) Fars körfəzi ölkələrindən 10 milyard dollar həcmində mal İrana idxal olunub. 2008-ci ildə eyni dövr üçün, İranın bu ölkələrdən idxalatının həcmi 8 milyard dollar təşkil edib. 2011-ci ilin yanvar ayının 1-də yayımlanan İran Gömrük İdarəsinin rəsmi məlumatına əsasən, İrana cari ilin əvvəlindən (İranda il mart ayında dəyişir) indiyədək 47,7 milyard dollar həcmində mal idxal edilib və bu rəqəm 2009-cu ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 26 faiz artıb.

Nurizadə hedab edir ki, BƏƏ hər il İrana 9 milyard dollar həcmində mal ixrac edir. "ABŞ Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri kimi ölkələrdən İrana qarşı daha sərt cəzalar verilməsinə dəstək almaq istəyirsə, bu ölkələrə alternativlər təklif etməlidir", - ekspert deyib.

Bundan öncə İrana idxal olunan malların əksəriyyəti BƏƏ vasitəsilə gətirilirdisə, hazırda Türkiyə İranla iqtisadi əməkdaşlığını artırıb və BƏƏ üçün ciddi rəqibə çevrilib. 2010-cu ildə İranın Türkiyə ilə ticari dövriyyəsi 200 faiz artaraq 10 milyard dollara çatıb. Türkiyə və İran ticari dövriyyənin 30 milyard dollara qədər artırılması haqqında razılıq əldə ediblər.

Qətərli ekspert Fatin Ənaninin fikrincə, ABŞ Ərəb ölkələrini İrana düşmən etmək cəhdlərini davam etdirir, lakin ərəblər ABŞ-ın həqiqi məqsədlərinə şübhə ilə yanaşırlar.

"İsrail İranın düşmənidir, ərəblərin də. Ola bilsin, ABŞ-ın Ərəblərə İranla bağlı təklifləri İsrail tərəfindən diktə olunur"- deyə, Qətərli espert Ənani Trend-ə bildirib.

Ənaninin sözlərinə görə, müəyyən məqamlarda, o cümlədən, İranın Hizbullah və Hamas təşkilatını müdafiə etməsi, həm İsrail, həm də Ərəblərin mənafeinə ziddir, lakin, ABŞ-ın məqsədləri şübhəlidir: "Bəlkə də, ABŞ Ərəblərə (İran təhlükəsizni qabartmaqla) silah satışının həcmini artrımaq istəyir", -deə Ənani deyib.

Stokholm Sülh Tədqiqat Mərkəzinin (SIPRI) 2010-cu ilin silah satışı ilə bağlı məruzəsində ABŞ-ın Fars körfəzi ölkələri ilə 2015-ci ilədək 123 milyard dollar həcmində silah satışı müqaviləsi bağladığı bildirilib.

Yaxın Şərq və İran-ərəb ölkələri münasibətləri üzrə ekspert Həsən Hanizadə (Hassan Hanizadeh) isə İran və Qərb ölkələrinin İstanbulda nüvə proqramı ilə bağlı keçirəcəyi iclas ərəfəsində xanım Klintonun regiona səfərinin müzakirələrin gərgin keçirilməsinə şərait yaratmaq məqsədi ilə olduğunu düşünür.

"Klinton çalışır ki, İrana qarşı regionda birlik yaratsın və müzakirələrin gərgin atmosferdə keçirilməsinə səbəb olsun", - Hanizadə Trend-ə bildirib.

Hanizadənin fikrincə, Fars körfəzi ölkələri öz milli və regional maraqlarını ABŞ-ın maraqlarına qurban verməyəcəklər.

Məqalənin hazırlanmasında N.Quliyev iştirak edib.

Xəbər lenti

Xəbər lenti