Bakı. Trend:
Polşa-Azərbaycan dostluq münasibətlərinin çoxillik tarixi ikitərəfli münasibətlərin gələcək inkişafı üçün yaxşı əsasdır.
Bu barədə Trend-ə özəl müsahibəsində Polşanın Azərbaycandakı səfiri Rafal Poborski deyib.
"Son dörd ildə təmasların dinamikası inkişaf etməkdə davam edib. COVID-19 pandemiyası ilə bağlı məhdudiyyətlər səbəbindən 2020-2021-ci illər arasında yavaşlama müşahidə olunub. Bununla belə, 2022-ci ildən Polşa və Azərbaycan nəinki böhrandan əvvəl mövcud olan təmasların səviyyəsini bərpa etməyə, həm də yeni sahələrdə əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə nail olublar. İnsanlar arasında əlaqələrin qurulmasına və iqtisadi əməkdaşlığın inkişafına kömək edən mühüm addımlardan biri 2022-ci ilin mayında Varşava ilə Bakı arasında birbaşa aviareysin açılması oldu. Polşanın milli aviadaşıyıcısı "LOT Polish Airlines" şirkəti tərəfindən təmin edilən bu aviareys Polşaya təhsil və işləmək üçün gələn azərbaycanlılar arasında populyarlaşıb, eyni zamanda Azərbaycana biznes və turizm məqsədi ilə gələn polyakların sayının artmasına səbəb olub. Bu, təbii ki, dövlət qurumları arasında təmasları asanlaşdırmağa kömək edir", - deyə o bildirib.
Səfir Poborski hesab edir ki, 2024-cü ildə Polşa ilə Azərbaycan arasında ikitərəfli əməkdaşlıq son bir neçə ildə olduğundan daha intensiv olacaq. O, çoxdan planlaşdırılan Polşa-Azərbaycan sammitinin yaxın aylarda baş tutacağına ümidvar olduğunu bildirib.
Bundan əlavə, diplomat Azərbaycan və Polşanın artıq uğurlu əməkdaşlığın qurulduğu bir sıra sahələrə diqqət çəkib. Nəqliyyat sektoruna gəlincə, o qeyd edib ki, Polşa və Azərbaycan Avropa ilə Asiyanı birləşdirən beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin kəsişməsində yerləşir:
"Beləliklə, logistika və paylama mərkəzləri kimi ölkələrimizin artan rolu təbiidir. Yaranmaqda olan və inkişaf etməkdə olan nəqliyyat dəhlizləri çərçivəsində biz Şərq və Qərb arasında beynəlxalq nəqliyyat və logistika qovşağı kimi mövqeyini gücləndirməklə yanaşı, Azərbaycanla nəqliyyat və logistika əməkdaşlığının inkişafını dəstəkləyirik. Ukraynada müharibənin başlamasından sonra, Belarus və Rusiya vasitəsilə rabitəyə təsir edən beynəlxalq sanksiyalar səbəbindən Orta Dəhliz digər marşrutlara maraqlı alternativə çevrilib. Polşanın bu dəhlizin inkişafında maraqlı olması 2022-ci ildə Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı ilə Polşanın Qdansk limanı arasında əməkdaşlığa dair niyyət məktubunun imzalanması ilə təsdiqləndi. Artıq hər iki limanın nümayəndələrindən ibarət ikitərəfli işçi qrupunun bir sıra görüşləri keçirilib".
O, Polşa ilə Azərbaycan arasında bərpa olunan enerji mənbələri sahəsində əməkdaşlıq üçün əhəmiyyətli potensialın olduğunu vurğulayıb. Xüsusilə bir neçə Polşa istehsalçısı Azərbaycanda inkişaf edən yaşıl enerji bazarına daxil ola bilər.
"Nəhəng karbohidrogen ehtiyatlarına əlavə olaraq, Azərbaycan yaşıl enerji mərkəzi olmaq potensialına malikdir. Biz Azərbaycan hakimiyyətinin gələcəkdə rolu daha da artacaq bərpa olunan enerji mənbələrinə daha çox diqqət yetirmək qərarını alqışlayırıq. Polşa şirkətləri 100 ildən çox əvvəl polşalı mühəndislərin neft və qaz sənayesinin inkişafına kömək etdiyi kimi, Azərbaycan iqtisadiyyatının bu yeni və gəlirli sektorunun yaradılmasına öz töhfəsini verə bilər. Biz bu sahədə əməkdaşlığımızı gücləndirmək üçün istənilən təşəbbüsləri dəstəkləməyə hazırıq", - deyə o vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, Polşa öz enerji sistemini qalıq yanacaqlardan uğurla diversifikasiya edir və onun enerji balansında bərpa olunan enerji mənbələrinin payı durmadan artır:
"2023-cü ilin sonuna qədər Polşada bərpa olunan enerji qurğularının gücü 28,8 QVt-dan çox rekord səviyyəyə çatdı. 2023-cü ildə bərpa olunan enerji mənbələrinin payı Polşada ümumi elektrik enerjisi istehsalının 26 faizini təşkil edib ki, bu da bir il əvvəlki 19,3 faizdən çoxdur. Polşa sahibkarları tərəfindən təklif olunan bu sahədə texniki ideyalar, innovasiyalar və həllər olmadan bu artım mümkün olmazdı. Polşa enerji şirkətləri bu prosesdə əsas rol oynayır, fotoelektrik enerji sahəsində layihələr hazırlayır və dəniz külək enerjisi sahəsində genişmiqyaslı layihələrin həyata keçirilməsinə təşəbbüs göstərirlər. Biz, həmçinin hidrogen texnologiyasında böyük potensial görürük ki, bu da elektrikləşdirmənin texniki və iqtisadi cəhətdən mümkün olmadığı sənaye sahələrində həyata keçirilə bilər. Bu, hidrogen texnologiyalarını uğurla inkişaf etdirən elmi-tədqiqat institutlarımızın və şirkətlərimizin fəaliyyətində özünü göstərir".
Diplomat, həmçinin Polşa səfirliyinin təşəbbüsü ilə 2022-ci ildə qoyulmuş və 2023-cü ildə başa çatdırılan V4-Azərbaycan Texniki Körpüsü (V4ATB) proqramı çərçivəsində Azərbaycanla əməkdaşlığın uğurla həyata keçirildiyini qeyd edib:
"Bir il yarım davam edən proqram Polşanın "Startap Hub" Fondunun rəhbərlik etdiyi Vişeqrad Qrup konsorsiumu (V4) tərəfindən həyata keçirilib. Onun məqsədi V4 ölkələri ilə Azərbaycanın startap ekosistemləri arasında əməkdaşlığın və qarşılıqlı əlaqənin gücləndirilməsi olub. Bu məqsədə nail olundu: 160-dan çox azərbaycanlı startap proqramda iştirak etmək üçün müraciət edib. Beynəlxalq münsiflər heyəti intensiv təlimlərdə, ustad dərslərində və V4 ölkələrindən olan tərəfdaşlarla görüşlərdə iştirak edən 80 iştirakçını seçdi. Azərbaycanın on ən yaxşı layihəsi 2023-cü ilin iyununda Bakıda keçirilən proqramın yarımfinalına çıxıb. Proqram nəticəsində V4 ölkələrindən olan bir çox investorlar Azərbaycan innovatorlarının potensialı ilə daha yaxından tanış olmaq imkanı əldə ediblər, Azərbaycan startapları isə V4 ölkələrinin bazarları və ekosistemləri haqqında biliklər əldə ediblər".
Səfir bu əməkdaşlıq sayəsində yeni birgə innovativ texnoloji həllərin və Polşa-Azərbaycan mənşəli məhsulların Avropa və dünya bazarlarına çıxa biləcəyinə əminliyini ifadə edir:
"V4ATB proqramı və onun Bakıda yekunu ilə qurulan əlaqələr artıq öz bəhrəsini verməyə başlayıb və gələcəkdə də davam edəcək. Azərbaycanın innovasiya ekosistemi nümayəndələrinin Polşaya səfərlərinin sayı artır və biz həmçinin Polşa tərəfdaşlarının Azərbaycana gələcək səfərlərini gözləyirik. Azərbaycandan da maraq olarsa, oxşar proqramlara başlamağa hazırıq. Davam edən innovasiya və startap dəstək proqramları ilə Polşa Avropa bazarında biznes və ideyalarını inkişaf etdirmək istəyən gənc yüksək texnologiyalı şirkətlər üçün ideal yerdir. Polşa investorları, vençur kapitalı və özəl kapital fondları bütün dünyada fəal şəkildə cəlbedici investisiya imkanları və innovativ layihələr axtarırlar. Azərbaycan startapları və innovativ sahibkarlar bu təklifdən və müvafiq imkanlardan yararlana bilərlər. Avropa və dünya bazarlarında belə əməkdaşlığın nəticəsi yeni innovativ texnoloji həllər və Polşa-Azərbaycan istehsalı olan məhsullar olacaqdır".
Rafal Poborski təhsil, elm və mədəniyyət kimi əməkdaşlıq sahələrinin Polşa ilə Azərbaycan arasında ikitərəfli əlaqələrin inkişafında əsas amillər olduğunu da vurğulayıb:
"Polşa Respublikasının Bakıdakı səfiri kimi fəaliyyət göstərdiyim dörd ildən artıq müddətdə insanlararası təmaslara həmişə böyük əhəmiyyət vermişəm və hesab etmişəm ki, bu əlaqələr bir-birimizi daha yaxından tanımağa və anlamağa imkan verir. Məsələn, demək olar ki, hər ay Polşa universitetlərindən və beyin mərkəzlərindən nümayəndə heyətləri ikitərəfli elmi və tələbə mübadiləsini təşviq etmək, eləcə də Polşada təhsil imkanlarını təşviq etmək üçün Azərbaycana gəlirlər. Varşava Universitetinin 20-dən çox alim və şərqşünaslıq fakültəsinin aspirantlarından ibarət nümayəndə heyəti hazırda Bakıdadır. Səfər zamanı onlar Azərbaycanın tarixini və Cənubi Qafqazda cari hadisələri daha yaxşı başa düşmək üçün azərbaycanlı ekspertlərlə görüşüblər".
O, həmçinin Polşa və Azərbaycan rəssamları arasında uğurlu əməkdaşlığı qeyd edib və bu əlaqələrin möhkəmlənməsində səfirliyin rolundan danışıb:
"2023-cü ilin dekabr ayında səfirliyimiz və Azərbaycan Rəssamlıq Şurasının birgə təşkilatçılığı ilə Polşa tarixi, mədəniyyəti və s. mövzularla bağlı tematik əsərlər yaradan 10 azərbaycanlı rəssam üçün “Polşa Azərbaycan rəssamlarının gözü ilə” adlı ustad dərsləri təşkil olunub. Polşa Respublikasının Bakıdakı Səfirliyi Azərbaycanda Polşa haqqında biliklərin və Polşa-Azərbaycan tarixi-mədəni əlaqələrinin təbliğinə yönəlmiş tədbirlər təşkil edir. Bu sahədəki son layihələrimizdən biri 19-20-ci əsrlərin qovşağında yaşamış polşalı mühəndislərin Azərbaycanın neft-qaz sənayesinin inkişafına verdiyi töhfələrə aiddir. 2024-cü ilin əvvəlində biz Azərbaycanda az tanınan, kəşfləri Azərbaycanın qaz və neft sektorunun inkişafına mühüm töhfə verən polşalı ixtiraçı, geoloq və xeyriyyəçi Vitold Zqleniçki (1850-1904) haqqında kitabın nəşrinə sponsorluq etdik. Fevral ayında Səfirlik və Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi bu kitabın Azərbaycan dilində təbliğatını təşkil edib. 2024-cü ilin aprel ayında biz bu nəşrin ingiliscə versiyasını Azərbaycandakı oxuculara təqdim etdik", - deyə o bildirib.
Azərbaycan ilə Polşa arasında əlaqələrin gələcək inkişaf perspektivlərindən danışan səfir son aylarda bu proses üçün əlverişli şərait yaradan bir çox hadisələrin baş verdiyini vurğulayıb:
"Biz siyasi əlaqələrə yeni təkan vermişik. Biz Bakıda keçiriləcək COP29 və Milli Şəhərlər Forumu kimi böyük beynəlxalq tədbirlərdə iştirak etməyinə ümid edirik. Ölkəm Azərbaycanın Ermənistanla münasibətlərin normallaşdırılması istiqamətində atdığı addımları və 2024-cü ilin aprelində şərti Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası prosesinə başlamasını alqışlayır. Cənubi Qafqazda sabitlik və sülh, şübhəsiz ki, təkcə region sakinləri üçün deyil, Polşa üçün də yeni imkanlar açacaqdır. Bu, məsələn, Qarabağın və işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpası ilə əlaqələndirilə bilər. Polşa mütəxəssisləri - memarlar, mühəndislər, eləcə də tarixi abidələrin mühafizəsi və rekonstruksiyası üzrə mütəxəssislər bu sahələrdə həyata keçirilən layihələrdə Azərbaycan tərəfinə dəstək verə bilərdilər. Amma mənim təqdim etdiyim başqa biznes imkanları, təhsil sahəsində əməkdaşlıq, insanlar arasında təmaslar, mədəni əlaqələr və s. mövcuddur. Biz Polşa-Azərbaycan əməkdaşlığının mövcud potensialından tam şəkildə istifadə etmək üçün mümkün olan hər şeyi etməliyik. Mən hesab edirəm ki, biz doğru yoldayıq".
Polşanın milli bayramı - Konstitusiya Gününün qeyd edilməsi şərəfinə səfir Poborski qeyd edib ki, bu gün 20-ci əsrin əvvəllərində və son üç onillikdə Polşa-Azərbaycan fəal əməkdaşlığının başlanğıcı olub:
"Bu gün biz bütün dünyada polyaklar üçün xüsusi bir günü - 3 may 1791-ci il Konstitusiyasının qəbulunun 233-cü ildönümünü qeyd edirik. Bu Konstitusiya Avropada birinci, dünyada isə ABŞ-dan sonra ikinci Konstitusiya idi. Bu, birlikdə İki Millətlər Birliyini təşkil edən çoxmillətli və çoxkonfessiyalı Polşa Respublikasının və Litva Böyük Hersoqluğunun dövlət sistemini və hakimiyyət orqanları və vətəndaşları arasında münasibətləri tənzimləyən müasir əsas qanun idi. O qədər müasir idi ki, Polşanın avtoritar qonşuları onun öz təbəələri üzərində təsirindən qorxaraq növbəti 123 il ərzində ölkəni işğal etdilər, parçaladılar və işğal etdilər. Lakin 3 may 1791-ci il Konstitusiyası 19-cu əsrdə Avropada öz azadlıqları uğrunda mübarizə aparan polyaklar, litvalılar, belaruslar, ukraynalılar və bir çox başqa repressiyaya məruz qalan xalqlar üçün, həm də Çar Rusiyası İmperiyasında müstəqillik üçün çalışan xalqlar, o cümlədən azərbaycanlılar üçün, yol göstərən ulduz oldu. Təsadüfi deyil ki, 1918-ci ildə siyasi müstəqillik əldə etdikdən dərhal sonra həm Polşa, həm də Azərbaycan etnik, dini, siyasi və cinsi vəziyyətindən asılı olmayaraq bütün vətəndaşları üçün fundamental azadlıqlara və bərabər demokratik hüquqlara əsaslanan Konstitusiyalar qəbul etdilər. Bu hadisə 1990-cı ildə, polyaklar və azərbaycanlılar kommunist irsindən qurtularkən təkrarlandı. Bu, 20-ci əsrin əvvəllərində və son üç onillikdə yaxşı və fəal Polşa-Azərbaycan əməkdaşlığının əsasını qoydu. 1791-ci il 3 may Konstitusiyasının irsi Polşa-Azərbaycan münasibətləri üçün bu gün də aktualdır".
