Elmira Tariverdiyeva, Trend-in Avropa redaksiyasının icmalçısı
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi iyunun üçüncü ongünlüyündə yenidən beynəlxalq ictimaiyyətin diqqət mərkəzində olub. Prezidentlər İlham Əliyev, Dmitri Medvedev və Serj Sarkisyanın Sankt-Peterburqda keçirilən görüşündən dərhal sonra Azərbaycan və Ermənistan qoşunlarının təmas xəttində hər iki tərəfdən insan tələfatı ilə nəticələnən bir neçə atışma baş verib.
Təmas xəttindəki hadisələr münaqişənin nizamlanması üzrə danışıqlara cəlb olunan beynəlxalq təşkilatların narahatlığına və bəyanatlar vermələrinə səbəb olub.
ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri münaqişə zonasında güc tətbiqi ilə bağlı böyük narahatlıq keçirdiklərini bəyan ediblər. ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri, Qazaxıstanın xarici işlər naziri Kanat Saudabayev münaqişə tərəflərini regionda sülhün qorunmasına çağırıb. Qoşunların təmas xəttində baş verən hadisələrlə bağlı narahatlığını NATO və Aİ də bildirib.
Beynəlxalq təşkilatların təəssüf hissi keçirməkdən başqa əllərindən bir şey gəlmir. Azərbaycanın mövqeyinin haqlı olmasına heç kəs şübhə etmir.
Prezident İlham Əliyev Bakıda İslam İnkişaf Bankının 35-ci illik toplantısında çıxış edərkən ölkənin mövqeyini bir daha bildirərək qeyd edib ki, "münaqişə yalnız Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həll oluna bilər". Onun sözlərinə görə, buna beynəlxalq təşkilatlar - BMT və ATƏT-in qəbul etdikləri qətnamələr əsas verir. "Lakin Ermənistan onlarla hesablaşmır və Azərbaycan torpaqlarının işğalını davam etdirir", - Prezident qeyd edib.
Sözsüz ki, insan tələfatı və hərbi əməliyyatların bərpa olunması təhlükəsi hər iki münaqişə tərəfi üçün kədərli hadisədir. Lakin beynəlxalq vasitəçilər anlamalıdırlar ki, hərbi əməliyyatlardan qaçmaq mümkündür. Bunun üçün xarici müşahidəçilər Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin heç də dondurulmadığını anlamalıdırlar. Ermənistan daxil olmaqla, çoxları bunun dondurulmuş olduğunu və regionda status-kvonun hələ qorunmasının əlverişli olduğunu istərdilər. Bu, yalnız Bakını qane etmir.
Cənubi Qafqazda dondurulmuş münaqişə Azərbaycana təsir etmək üçün əlverişli vasitədir. Ermənistana da münaqişənin "dondurulmuş" qorunması halında heç nəyi həll etmək lazım deyil. Məhz bu məqsədlə Yerevan Madrid sənədinin yenilənmiş variantı ilə razılaşmayaraq vaxtı yubadır. Ermənistanı Azərbaycan ərazisində erməni qoşunlarının olması, Dağlıq Qarabağda yalnız erməni millətinin nümayəndələrinin yaşaması və siyasi fəaliyyət və danışıqlara göstərilən cəhdlərlə mütəmadi olaraq təqlid etmək də qane edir. Əslində, məhz Ermənistan vasitəçilərin təqdim etdiyi variantların heç biri ilə razılaşmayaraq danışıqlar prosesini hər vəchlə yubadır.
Bununla yanaşı, daima danışıqlara çağırışlar edən beynəlxalq ictimaiyyət də anlayır ki, Azərbaycanın səbri nisbidir.
Lakin səbrin də həddi var. Azərbaycan Ermənistan ilə ərazi mübahisəsinin həll edilməsində beynəlxalq köməyin göstərilməsinə təxminən 20 il ümid edib. Bakı danışıqlar prosesinin heç bir mərhələsindən və vasitəçilərin təşəbbüsündən, o cümlədən Madrid prinsipindən heç vaxt imtina etməyib. Əksinə, Azərbaycan münaqişənin sül yolu ilə həllinə ümid edərək, təcavüzün dəf edilməsinə görə gücdən bilərəkdən istifadə etməyib.
Ermənistan başa düşməlidir ki, 20 il ərzində Azərbaycan ərazilərinin davam edən işğalı Azərbaycana öz suverenliyini və ərazi bütövlüyünü bərpa etmək üçün güc tətbiq etmək hüququnu verir. Buna şübhə yoxdur. Çünki dünyanın heç bir ölkəsi, o cümlədən Ermənistan Dağlıq Qarabağın müstəqilliyini tanımır.
Ermənistan Azərbaycan ərazisinin müstəqilliyini tanımamaqla, azərbaycanlı əsgərlərin Dağlıq Qarabağa - öz ərazilərinə "soxulmasını" bəyan etməklə parodoksal vəziyyət yaranır. Bundan başqa, Ermənistan iyirmi il ərzində bu əraziləri işğal altında saxlamaqla, Azərbaycanın sülhpərvər reaksiya göstərməsini təkid edir.
Başqa sözlə, erməni rəhbərliyinin fikrincə, əgər mənzilinizə qonşu gəlib mətbəxinizdə 20 il qapalı qalarsa, siz heç bir hərəkət etməməlisiniz. Siz onu yalnız dilə tutmalısınız. Hadisələrin belə ssenaridə inkişafı fantastik görünür. Belə olan halda, Azərbaycan nə üçün bu vəziyyətlə barışmalıdır? Nə üçün beynəlxalq ictimaiyyət bu uzun müddət ərzində yalnız sülh yolu ilə çağırışlarla kifayətlənir və erməni tərəfinin "ölü nöqtədən" tərpənməməsinə göz yumur?