Rusiya, Moskva, 28 iyun / Trend , müxbir R.Ağayev, E.Tariverdiyeva / Moskva narazı olsa da, Kosovoda Avropa İttifaqı (Aİ) vətəndaş missiyasının yaradılmasına razı olacaq və Rusiyanın bəzi şərtlərinə riayət olunarsa, Aİ ilə kompromisə gedəcək.
"Moskva müqavimət göstərir, lakin yekunda Aİ-nin Kosovoda vətəndaş missiyasının yaradılmasına razı olacaq. Bunun hansı formada baş verəcəyi məlum deyil, lakin Rusiya artıq heç bir şey edə bilməz", -deyə Trend a rusiyalı ekspert Aleksey Malaşenko bildirib.
Kosovo Parlamenti 2008 -ci il fevralın 17- də Serbiyadan ayrılaraq, birtərəfli qaydada vilayətin müstəqilliyini elan edib. Avropa ölkələrinin əksəriyyəti, o cümldən ABŞ və digər dövlətlər onun müstəqilliyini tanıyıb. Bundan əlavə, vilayətin 2008-ci il iyunun 15- də qüvvəyə minən yeni Konstitusiyası Aİ-yə, burada qalan serb azlığının müdafiəsi üçün insan haqları sahəsində yekun qərarların qəbul edilməsi səlahiyyəti verir və eyni zamanda, BMT missiyasının hər hansı rolunu nəzərdə tutmur.
Rusiyanın mövqeyi ona əsaslanıb ki, Kosovonun Serbiyanın ayrılmaz hissəsi olduğunu bildirən BMT TŞ -nin1244 saylı Qətnaməsini heç kəs ləğv etməsin.
Moskvanın Karnegi Mərkəzinin eksperti Malaşenkonun rəyinə görə, Rusiyanın Aİ ilə qarşıdurması heç də məqsədə uyğun deyil; Moskva Kosovoda Aİ-nin vətəndaş missiyasının yaradılması ilə razılaşacaq, "axı, prinsip etibarı ilə, Rusiya əvvəllər hər şeyə razı olmuşdu və bu indii də istisna edilmir".
O xarıtladıb ki, Moskva İraqa daxil olmağın əleyhinə idi, amma sonradan razılaşdı, Yuqoslaviyaya münasibətdə də, belə oldu; axırda hər şeyi de-fakto tanıdı. "Belə də davam edəcək, çünki piarı və real siyasi rəftarı ayırd etmək lazımdır. Hazırda Moskva heç nə edə bilməyəcək", - deyə ekspert hesab edir.
Aİ üzrə avropalı ekspert Beata Kviatek-Simanska (Beata Kviatek-Simanska) da hesab edir ki, Rusiya müxalif olsa da, Aİ vətəndaş missiyasının (EULEX) Kosovoya daimi axnı var və vilayət ətrafında siyasi vəziyyət dəyişib, Rusiya bu məsələdə güzəştə gedə bilər.
Əvvəllər Rusiya BMT Qətnaməsini məhdudlaşdırmışdı. Bu Qətnamə BMT Missiyası səlahiyyətlərinin EULEX polisi və gömrük qüvvələri tərəfindən dəstəklənən müstəqil Kosovo höukumətinə verilməsini nəzərdə tuturdu.
"Serbiya Pan Qi Munun Kosovodakı BMT Missiyasının konfiqurasiyasının dəyişdirilməsi və bəzi funksiyaların Aİ-yə verilməsini nəzərdə tutan Planını dəstəkləmir. Bununla belə, ümid var ki, Serbiyanın Aİ-ni dəstəkləyən yeni hökuməti Aİ-nin Kososvodakı mövcudluğuna münasibətdə də mövqeyini yumşaldacaq", - deyə Trend a elektron poçt ilə Qroningen Universitetinin (Niderland) beynəlxalq münasibətlər üzrə professoru Kviatek-Simanska bildirib.
Malaşenkonun sözlərinə görə, Moskva Aİ vətəndaş missiyasına razılıq verəcək. Onun bildirdiyinə görə, bu, perspektivdə Kosovonun müstəqilliyinin tanınması demək deyil. Çünki Moskva üçün Kosovo Şimali Qafqaz və Gürcüstan problemlərinə sıx bağldır ; Rusiya Kosovonun müstəqilliyini tanısa, onda Abxaziya ilə bağlı da nəsə deməlidir.
"Lakin Moskva heç vaxt Abxaziya ilə bağlı "tanıyıram" kimi konkret bir fikir söyləməyəcək. Bu bağlılıq olmasaydı, vəziyyət başqa cür olardı, indiliksə, hər şey olduqca gərgindir", - deyə Karnei Mərkəzinin eksperti bildirib.
Aİ üzrə avropalı ekspert Katerina-Marina Kirieri (Katerina-Marina Kyrieri) təsdiq edir ki, Rusiya Axtisaari təklifinə etiraz etsə də, Aİ hesab edir ki, Serbiyanın yerli hakimiyyəti Kosovo albanlarının müstəqil idarəçiliyə can atmaları ilə təhlükəsizliyin mühafizəsi arasında düzgün balans tapa bilmirsə, bunu məhz vətəndaş missiyası etməli olacaq. Axtisaari təklifində bildirilir ki, Kosovo üçün yeganə həyat qabiliyyətli variant beynəlxalq ictitmaiyyətin nəzarəti altında müstəqillikdir. "Lakin danışıqlar gözlənilən nəticələrə gətirib çıxarmasa, Rusiya, Serbiyanın ənnəvi müttəfiqi kimi, Kosovonun vətəndaş missiyasında iştirak etməyə razı olmayacaq", - deyə Trend a elektron poçt ilə Avropanın Dövlət İdarəçilik İnstitutunun professoru Kirieri bildirib.
Onun sözlərinə görə, danışıqlar vəziyyəti müəyyən edən və həm Belqrad, həm də Kosovo albanları üçün qəbul edilə biləcək Axtisaari təklifini və ya missiyanın qanuniliyini təmin edəcək Qətnaməni dəstəkləməyəcək yeni Qətnamənin qəbul edilməsi ilə nəticələnməlidir. "Rusiya hesab edir ki, hətta vilayət üçün "müstəqilliyə nəzarət" üzrə Axtisaari planını xatırlatmayacaq Qətnamə qəbul edilməsə belə, siyasi legitimliyi nəzərdə tutan yeni Qətnamə istənilən halda lazımdır", - deyə Kirieri vurğulayıb.
Onun rəyinə görə, belə bir Qətnamə konkret tədbirlər təklif etməlidir. O, vətəndaş və hərbi iştirakın vəzifələrini, planın həyata keçirilməsi üzərində beynəlxalq nəzarəti müəyyən etməlidir. Ekspert hesab edir ki, məhz buna görə, Aİ danışıqlara daha çox səy göstərməli və Rusiya ilə kompromisin əldə edilməsinə can atmalıdır.
"BMT və Aİ, Rusiya ilə siyasi razılaşma əldə etmədən, hakimiyyətin dövlətdən zorakı yolla ayrılmasını leqallaşdırarsa, bu, onların nüfuzu üçün ciddi nəticələrə gətirib çıxaracaq və gələcək missiyanın tətbiq edilməsinin qanuniliyini təhlükə altına qoyacaq", - deyə Kirieri yekunlaşdırıb.
BMT Baş katibi Pan Qi Mun Təhlükəsizlik Şurasının Kosovo üzrə müzakirələri zamanı giriş sözündə vilayətdəki vəziyyətin əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdiyini bildirib və əvvəllər Təhlükəsizlik Şurasına verilən hesabatdakı məlumatları təsdiq edib: Avropa İttifaqı, Təhlükəsizlik Şurasının 1999 -cu il 1244 saylı Qətnaməsində nəzərdə tutulan mandat çərçivəsində, Kosovoda operativ məsuliyyəti genişləndirəcək. "Yarana biləcək vəziyyətlər zamanı, Moskva daha real mövqe tutmağa və Kosovo məsələsi üzrə Aİ-yə güzəştə getməyə hazırdır", - deyə Kviatek-Simanska yekunlaşdrıb.