Viktoriya Javoronkova, Trend - un Avropa redaksiyasının icmalçısı
Birləşmiş Ştatlarda artıq yeni prezidentin seçilməsi üzrə vaxtından əvvəl səsvermə başlayıb. Bəzi məlumatlara görə bütün amerikalıların dörddə biri artıq səs verib. Səsvermənin ən qızğın vaxtı rəsmi seçki günündə - noyabrın 4 - də olacaq. Amerikada keçirilən seçkilərin fərqli cəhətlərindən biri belədir ki, indiyədək kimin Amerikanın növbəti prezidenti olacağı məlum deyil.
Bu seçkilər əvvəlkilərdən fərqlənir. Çox sayda qeyri - adi və ziddiyətli məsələ var: "ağın" və "qaranın", gəncliyin və həyat təcrübəsinin, sülhün və müharibənin, ənənənin və yeniliklərin mübarizəsi.
Amerika tarixində ilk dəfə olaraq prezidentliyə namizəd afroamerikalının qələbə qazanmaq şansları realdır. O, ilkin səsvermənin nəticələrinə görə liderlik edir: müxtəlif soğrulara görə, noyabrın 1-nə Barak Obama Con Makkeyni, orta hesabla, 2 -13 faiz seçici səsi qabaqlayıb. Lakin hələ də qeyri - müəyyənlik var və hər şey dəyişə bilər. Buna baxmayaraq, ekspertlər hesab edirlər ki, Obamanın seçkilərdə məğlub olması üçün möcüzə baş verməlidir.
Bu gün ABŞ prezidentliyinə namizədlər nəyi ifadə edirlər? Respublikaçılar Partiyasından namizəd Con Makkeyn - təcrübəli siyasətçidir. Seçkilərdə qələbə qazanarsa, inaqurasiya zamanı 72 yaşı olacaq ki, bu da dövlət başçısı üçün o qədər də yaxşı deyil. O, Vyetnam müharibəsinin veteranıdır, son qələbəyədək ABŞ qoşunlarının İraqdan çıxarılmasını istəmir.
Makkeyn özünə köməkçi kimi - daha doğrusu, vitse - prezident vəzifəsinə Alyaska ştatının qubernatoru Sara Peylini - siyasətçi kimi xüsusi nüfuzu olmayan şəxsi seçib. Keçmiş "Miss Alyaska"nın siyasi təcrübəsi çox azdır. Bundan əlavə, Birləşmiş Ştatların potensial miss vitse-prezidenti seçkiqabağı kampaniya zamanı müsahiblərində çox sayda səhv buraxıb: o, Amerikanın İraqda qəbələ qazanmasını bəyan edir və Əfqanıstanda qoşunların sayının artırılmasının zəruri olmasına bununla bəraət qazandırır, doğma ştatı Alyaskanın Rusiyaya bilavasitə yaxın olmasından danışırdı. Onun təcrübəsizliyi bir də onunla qorxudur ki, Makkeyn prezident kimi dövləti idarə edə bilməzsə, Peylinprezidenti əvəz etməli olacaq. Peylinin bu dərəcədə çətin vəzifənin öhdəsindən gəlib-gələ bilməyəcəyi məlum deyil.
Ekspertlər Makkeynin siyasi baxışlarının hazırki populyar olmayan respublikaçı-prezident Corc Buşun siyasəti ilə oxşarlığını da onun mənfi cəhətlərinə aid edirlər. Əksər müşahidəçilər Amerikanın hazırki çətin vəziyyətini onun illərlə prezident olması ilə bağlayırlar. Yeni dövlət başçısının çiyinləri maliyyə böhranı və iki müharibənin - İraq və Əfqanıstan müharibələrinin ağır yükü altına girəcək.
Rəqibi ilə müqayisədə, ABŞ prezidentliyinə ikinci namizədin seçkiqabağı kampaniyası daha savadlı və düşünülmüş şəkildə qurulub. Onun əsas devizi "dəyişikliklər " sözüdür. Məhdud siyasi təcrübəsinin olmasına baxmayaraq, gəncdir, sağlam düşüncəlidir. Əksər ekspertlər bunu demokrat-namizədin ən böyük çatışmazlıqlarından hesab edirlər. Makkeynlə müqayisədə, Obama vitse-prezidentliyə daha uğurlu namizəd seçib. Demokratlardan bu vəzifəyə namizəd təcrübəli siyasətçi Cozef Baydendir.
Obamanın köməkçiləri çox savadlı şəkildə seçilib - belə deyək, həyatın bütün hallarına qarşı. Məsələn, Obamanın xarici siyasətdə az təcrübəsi olsa da, Bayden bu sahədə güclüdür.
Onun dərisinin rəngi olmasaydı, hər şey yaxşı olardı. Əksər ekspertlər hesab edirlər ki, əgər seçkiqabağı kampaniyanın hazırki vəziyyətində ABŞ prezidentliyinə namizəd Obama uduzarsa, yeganə günahkar onun afroamerikalı olması olacaq. Amerikada "Bredli effekti" anlayışı var. O, biri qaradərili olan iki namizədin mübarizəsində üzə çıxır. Seçicilərin əksəriyyəti irqçilikdə birbaşa ittihamlardan qorxaraq, soğurlarda səslərini qaradərili namizədə verməklə mövqelərini gizlədirlər. Lakin seçki kabinəsində ağ seçicilər ağ namizədə səs verir. Birləşmiş Ştatlar tarixində "Bredli effekti"nin təsirinə dair presedentlər artıq olub. Onun bu dəfə özünü hansı dərəcədə göstərəcəyi seçkilərin nəticələri açıqlandıqdan sonra məlum olacaq.
Dünyaya isə, amerikalıların seçimini gözləmək qalır. Yəqin ki, Makkeyn prezident olarsa, çox az adam təəccüblənəcək; ABŞ - da keçirilən seçkilər artıq sürprizlər göstərib. Lakin ola bilsin, qaradərili Amerikanın prezidenti olarsa, bu ölkənin tarixində yeni səhifə açılacaq.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan: [email protected]