Azərbaycan, Bakı, 24 noyabr/ Trend müxbir Ü.Sadıqova/ Fələstin muxtariyyəti rəhbərinin növbədənkənar seçkiləri baş tutmayacaq. Belə ki, bunun üçün hökumətdə üstünlüyə malik HƏMAS müqavimət hərəkatının razılığı tələb olunur. Erkən seçkilər siyasi partiyalar arasında yeni toqquşmalara gətirə bilər.
"Növbədənkənar seçkilər baş tutmayacaq. Belə ki, Fələstin xalqı parçalanıb və vahid seçkiqabağı kampaniyanın işlənilməsi üçün partiyalar arasındakı fikir ayrılıqlarının aradan qaldırılması lazımdır", - Birzeyit Universitetinin politologiya professoru Hişam Əhməd (Hisham Ahmed) Qüdsdən telefonla Trend -a bildirib.
Hakim FƏTH partiyasının rəhbəri Mahmud Abbas bazar günü hökumət toplantısında bəyan edib ki, HƏMAS Fələstin administrasiyası ilə dialoqdan imtina edərsə, o zaman o növbədənkənar prezident seçkiləri elan edəcək, - Aljazeera telekanalı xəbər verib.
HƏMAS müqavimət hərəkatı və Fələstin administrasiyası arasındakı ziddiyətlər FƏTH-in 2005-ci ilin yanvarında keçirilən prezident seçkilərində qələbə qazanması günündən səngimək bilmir.
HƏMAS-ın 2006-cı ildə parlament seçkilərində qələbə qazanmasından sonra, Fələstin hökuməti HƏMAS-ı milli fələstin dialoqunun pozulmasında ittiham edərək, hərəkatın üzvləri ilə əməkdaşlıqdan imtina edib. Qahirədə Misirin vasitəçiliyi ilə keçirilən sonuncu danışıqıların uğursuzluğa düçar olmasından sonra, FƏTH HƏMAS-dan mərkəzi hakimiyyəti tanımağı tələb edərək, hərəkata qarşı siyasətini sərtləşdirib. Lakin HƏMAS Abbasdan Qərb Sahilində hərəkatın 400 tərəfdarının azad edilməsini tələb edir.
Abbasın növbədənkənar seçkilərin keçirilməsi haqqında sonuncu bəyanatı - Qəzzə Zolağının çətin iqtisadi vəziyyətdə və İsrail tərəfdən humanitar blokadada olmasını nəzərə alaraq, iki fələstin qruplaşmasının ziddiyyətlərini müvəqqəti dayandırmaq cəhdidir, - Fələstin Akademik Beynəlxalq Münasibətlərin Öyrənilməsi Təşkilatının (Рalestinian Academic Society for the Study of International Affairs) analitiki Mehdi Əbdülhadi (Mahdi Abdel-Hadi) hesab edir.
Onun rəyinə görə, muxtariyyətdə daxili ziddiyyətlər İsraillə danışıqları çətinləşdirir və bununla əlaqədar olaraq, fələstin siyasətçilərindən güclüsünü müəyyən etmək məqsədilə bu seçkilər Fələstin üçün çox vacibdir.
Beqin-Sadat Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin eksperti Gilel Friş isə hesaб edir ki, iki qruplaşmanın ziddiyyəti fələstinlilərə öz hərbi dəstələrinin gücünü sübut etmək istəyərək, İsrail ərazilərinə hücumları davam etdirmək üçün faydalıdır.
"Onların arasında barışıq olmayanadək, fələstin qruplaşmalarından hər biri hansısa aksiyalar və ya İsrail ərazisinin raket atəşinə tutulmasını davam etdirməyə və bununla da öz hərbi gücünü sübut etməyə çalışacaq", - Friş bildirib. Fələstin Muxtariyyətində daxili mübarizə kəsilməyənədək, İsrail və Fələstinin hərbi münaqişəsi davam edəcək, - israilli politoloq hesab edir.
Lakin Abbas növbədənkənar seçkilərə çağırsa da, bunun üçün ona digər partiyaların dəstəyi lazımdır. Fələstin hökumətində səslərin əksəriyyəti HƏMAS hərəkatına məxsusdur.
Buna görə də, növbədənkənar seçkilər haqqında danışmaq hələ tezdir və çox ehtimal ki, seçkiləri 2009-cu ilin yanvarında - Abbasın prezidentlik müddəti başa çatan vaxtda keçiriləcək.
Bu seçkilərdə kimin qələbə qazanacağı məsələsi hələ ki, qaranlıq qalır.
Hətta Mahmud Abbas bunu istəsə belə, növbədənkənar seçkilər keçirilə bilməz, belə ki, fələstin partiyaları arasında ziddiyyətlər fələstinlilərin səs vermələri üçün şərait yaratmır, - Yaxın Şərq üzrə Beynəlxalq Media-Mərkəzin (International Middle East Media Center) direktoru, fələstinli analitik Corc Rişmavi (George Rishmawi) hesab edir.
"Qəzzə Zolağı əhalisinin dəstəyi HƏMAS-a qələbəni təmin etməyəcək. Belə ki, hərəkatın hakimiyyətə gəlməsi muxtariyyətdə birpartiyalı idarəetmənin bərqərar olması deməkdir", - Rişmavi Rəmallahdan telefonla Trend -a bildirib.
Buna görə də, muxtariyyət daxilindəki əksər partiyalar hökumətdə yerlərini saxlamaq üçün hazırki rəhbərə səs verəcəklər, - o hesab edir.
Hökumətdə FƏTH-dən başqa, bir neçə kiçik partiya da təmsil olunub. Onların arasında Fələstin Xalq Partiyası daha fəaldır.
Lakin HƏMAS-ın üzvləri Mahmud Abbasın regiondakı uğursuz xarici və daxili siyasətinə istinadən mümkün qələbə haqqında danışırlar.
"Abbas hakimiyyətə gəldiyi gündən Fələstində vəziyyət yalnız pisləşib, İsraillə danışıqlar dalana söykənib, işğal edilmiş torpaqlar isə hələ də qaytarılmayıb. Mahmud Abbasın siyasəti muxtariyyətin iqtisadiyyatını tamamilə məhv edib". - HƏMAS hərəkatının rəsmi nümayəndəsi Müşir əl-Məsri Qəzzə Zolağından telefonla Trend -a bildirib.
Abbasın Fələstində növbədənkənar seçkilər keçirmək niyyəti real deyil, belə ki, 45 gündən sonra o, onsuz da prezident vəzifəsini tərk etməli olacaq, - əl-Məsri bildirib. "HƏMAS hökumətdə yer aldıqdan sonra, hərəkat daha səmərəli olub. Xüsusilə də İsraillə danışıqlarda. Burada HƏMAS fələstin xalqının qətiliyini göstərib", - əl-Məsri bildirib. Lakin Qəzzə Zolağı əhalisinin dəstəyi HƏMAS-a seçkilərdə qələbə qazanacağına zəmanət vermir. Belə ki, Hərəkat Abbasın ciddi rəqibi deyil, - Çatham Haus (Chatham House) Beynəlxalq Münasibətlər Kral İnstitutunun İsrail-Fələstin siyasəti üzrə analitiki An Le Mor (Anne Le More) hesab edir.
"Çox ehtimal ki, Mahmud Abbas yenidən prezident seçiləcək. Belə ki, onu hökumətdən sıxışdırıb çıxara biləcək güclü rəqib yoxdur", - Le Mor elektron poçtla Trend -a bildirib.
Yanvarda keçiriləcək yeni seçkilər FƏTH və HƏMAS tərəfdarları arasında qarşıdurmalara yeni təkan verəcək, bu isə Fələstində yeni toqquşmaların baş verə biləcəyi deməkdir, - fələstinli analitik Rişmavi əlavə edib.
1987-ci ildə təşkil edilmiş HƏMAS hərəkatının siyasəti FƏTH partiyasının siyasətində İsraiilə danışıqlara müxtəlif baxışlarla fərqlənib. HƏMAS liderləri İsraillə danışıqların kəsilməsini bəyan edir və işğal edilmiş bütün fələstin torpaqlarının qaytarılması uğrunda mübarizə aparırdılar. Müqavimət siyasəti və İsraildə bir sıra terror aktlarının təşkil edilməsinə görə, hərəkat Avropanın əksər ölkələrində və ABŞ-da terrorçu təşkilat kimi tanınıb.
Lakin FƏTH Qərblə sıx əməkdaşlığın və İsraillə sülh danışıqlarının davаm etdirilməsinin lehinə çıxış edir.
Məqalənin yazılmasında A.Qut (İsrail), R.Hafizoğlu (Bakı) iştirak ediblər.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektro ünvan - [email protected]