Bakı. Trend:
Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində müəllim tapılmaması problemi, təhsil sisteminin qarşılaşdığı mühüm məsələlərdən biridir. Elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev bildirib ki, kənd yerlərində boş qalan 2 min vakansiya var. Həmin vakansiyalar da əsasən musiqi, təsviri incəsənət kimi fənlərdir.
Bölgələrdə bu problemin aradan qaldırılması üçün hansı addımlar atılmalıdır?
Mövzu ilə bağlı Trend-ə açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirib ki, faktorlar iqtisadi, sosial, infrastruktur və şəraitlə bağlıdır.
Müəllimlərin bölgələrdə işləməyə maraq göstərməməsinin başlıca səbəblərini təhlil edək:
1. Maaş və iqtisadi səbəblər
Bölgələrdə işləyən müəllimlərin maaşları çox vaxt onların
ehtiyaclarını tam ödəyə bilmir. Azərbaycan kənd və rayonlarında
yaşayış xərcləri bəzi hallarda daha aşağı olsa da, bu fərq maaşlar
arasındakı fərqi kompensasiya etmir. Böyük şəhərlərdə, xüsusilə
Bakıdakı əməkhaqqı səviyyəsi daha yüksəkdir, bu da müəllimləri
bölgələrdə işləməkdən çəkindirir. Bölgələrdə maddi stimulların az
olması müəllimləri bu cür iş yerlərinə müraciət etməkdən
saxlayır.
2. İnfrastruktur çatışmazlıqları
Bölgələrdə çox zaman infrastruktur problemləri olur. Yolların
keyfiyyətsiz olması, qış aylarında yolların bağlı qalması, zəruri
sosial xidmətlərin məhdudluğu kimi çətinliklər bölgələrdə işləmək
istəyən müəllimləri narahat edir. Bundan əlavə, internet və
texnoloji imkanların zəif olması da müəllimlərin tədris işini
səmərəli şəkildə aparmasını çətinləşdirir.
3. Yaşayış şəraiti
Bölgələrdə yaşayış şəraiti bəzi hallarda şəhərlərə nisbətən daha
aşağı səviyyədə olur. Mənzil problemi, keyfiyyətli tibbi xidmətin
və digər əsas xidmətlərin məhdud olması müəllimlərin bölgələrə
köçərək orada yaşamaq istəyinə mane olur. Bakı və digər böyük
şəhərlərdə bu xidmətlər daha əlçatan olduğuna görə, müəllimlər
bölgələrdən daha çox şəhərdə qalmağı üstün tuturlar.
4. Sosial və mədəni amillər
Bölgələrdə sosial həyatın daha məhdud olması, mədəniyyət, əyləncə,
təhsil və digər sosial fəaliyyətlərin çatışmazlığı da müəllimlərin
marağını azaldan amillərdəndir. Şəhər mühitində çoxsaylı mədəniyyət
ocaqları, tədbirlər və sosial imkanlar müəllimlərə daha dinamik
həyat şəraiti təmin edir. Bölgələrdə isə bu imkanlar daha
məhduddur.
5. Karyera inkişafı və peşəkar imkanlar
Böyük şəhərlərdə, xüsusilə Bakıda müəllimlər üçün karyera inkişafı
və peşəkar inkişaf imkanları daha genişdir. Sertifikasiyalar,
təlimlər, beynəlxalq proqramlar və digər peşəkar inkişaf vasitələri
şəhərlərdə daha çox mövcuddur. Bölgələrdə isə bu imkanlar daha
azdır, bu da müəllimlərin karyera inkişafına mane ola bilər.
6. Ailə və şəxsi səbəblər
Müəllimlərin ailə vəziyyəti və şəxsi səbəbləri də bölgələrə köçməyi
çətinləşdirir. Böyük şəhərlərdə yaşayan müəllimlərin ailələri və
yaxınları çox vaxt həmin şəhərlərdə yerləşir və ailədən uzaqlaşmaq
onlar üçün çətinlik yarada bilər. Ailə üzvlərinin iş və təhsil
imkanlarının şəhərlərdə daha geniş olması da müəllimlərin bölgələrə
köçməyinə mane ola bilər.
7. Məktəblərdəki şərait
Bölgələrdəki məktəblərdə tədris şəraiti, sinif otaqlarının
vəziyyəti, tədris vasitələrinin çatışmazlığı kimi faktorlar da
müəllimlərin bölgələrə marağını azaldır. Təhsilin yüksək
keyfiyyətdə təmin edilməsi üçün zəruri olan resursların
çatışmazlığı müəllimlərin iş yükünü artırır və onların
motivasiyasını azaldır.
Bu problemləri həll etmək üçün müəyyən stimullaşdırıcı tədbirlər görülə bilər:
Maaşların artırılması və əlavə mükafatlar: Bölgələrdə işləyən müəllimlərə əlavə maddi dəstək göstərilməli, maaşlar artırılmalı və müxtəlif mükafatlandırma proqramları tətbiq edilməlidir.
Yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması: Müəllimlər üçün bölgələrdə mənzil problemləri həll edilməli, evlər, yaşayış yerləri və ya subsidiyalı mənzil proqramları təklif olunmalıdır.
Peşəkar inkişaf və təlimlər: Bölgələrdə işləyən müəllimlər üçün xüsusi təlim proqramları və peşəkar inkişaf imkanları yaradılmalı, onların karyera inkişafına dəstək verilməlidir.
İnfrastrukturun yaxşılaşdırılması: Bölgələrdə internet, yollar və digər sosial xidmətlərin inkişaf etdirilməsi, infrastrukturun təkmilləşdirilməsi müəllimlərin iş şəraitini yaxşılaşdıra bilər.
Ailə üzvləri üçün stimullar: Bölgələrdə işləməyə gedən müəllimlərin ailə üzvləri üçün də iş və ya təhsil imkanları təmin edilməsi, onların da inteqrasiyasına şərait yaradılması bu prosesi asanlaşdıra bilər.
Bu tədbirlər tətbiq edildiyi halda müəllimlərin bölgələrdə işləməyə olan marağı arta bilər və təhsilin keyfiyyəti də yüksələ bilər.