Dalğa Xatınoğlu, Trend-in Fars redaksiyasının rəhbəri
İran Prezidenti "90-cı dəqiqədə" Parlamentə növbəti ilin büdcə layihəsini təqdim edib. (İran tarixi ilə yeni il martın 21-də başlayır). Büdcə layihəsini təsdiq etmək üçün Parlamentə 45 gün vaxt lazımdfır.
Detallar barədə məlumat verilməsə də, Əhmədinejad büdcənin ümumi həcminin 539 milyard dollar təşkil etdiyini açıqlayıb. Bu rəqəm cari ilin büdcəsi ilə (İran tarixi ilə 2010-cu ilin matrından 2011-ci ilin eyni dövrünədək) müqayisədə 46 faiz (171 milyard dollar) artıb.
2010-cu ilin büdcəsinin ümumi həcmi 368 milyard dollar təşkil edib.
Əhmədinejadın Parlamentə iki ay gec təqdim etdiyi büdcənin həcminin artmasına müxtəlif amillər səbəb ola bilər.
İran hakimiyyətinin 2010-cu ilin dekabrında ləğv etdiyi subsidiyalar nəticəsində dövlətin xərcləri ildə 57 milyard dollar azalır. Dolların məzənnəsi 2010-cu ilin büdcəsində 950 tümən nəzərdə tutulsa da, 2011-ci ildə 1050 tüməndir, həmçinin bir barel neft 2010-cu ilin büdcəsində 65 dollar olub, 2011-ci ildə isə 80 dollar nəzərdə tutulub. Bunların hamısını nəzərə alsaq belə, büdcənin nəyin əsasında 46 faiz artması yenə də qaranlıqdır və dövlət gəlirlərinin bu üç mənbədən 171 milyard dollar məbləğində artması mümkun deyil.
İran 2010-cu ildə 64 milyard dollar məbləğində neft satıb, son 10 ayda isə qaz kondensatları, neftkimiya və həmçinin qeyri-neft ixracatından gəlirləri 21,5 milyard dollar təşkil edib.
Ola bilsin, hakimiyyət 2011-ci ildə vergiləri qaldırmaq və özəlləşdirmənin həcmini artırmaq istəyir, lakin hələlik belə planlar barədə məlumat yoxdur.
2010-cu ilin statistikalarında qaranlıq məqamlar
2010-cu ildə iqtisadi inkişafın göstəricisi, Milli Ehtiyat Fondunun rəqəmi, işsizlik, inflyasiya və ÜDM-in həcmi İranın Mərkəzi Bankı tərəfindən açıqlanmayıb.
Əhmədinejad Buşəhrdə keçən həftəki çıxışında bildirib ki, 2010-cu il martın 21-dən indiyədək 1,6 milyon yeni iş yeri yaradılıb, işsizlik 9-10 faiz təşkil edir.
İranın 20-illik İnkişaf Planına görə, 8 faiz illik iqtisadi inkişafa nail olmaq üçün hər il 25 milyard dollar xarici vəsait cəlb olunmalıdır.
2010-cu ilin martından etibarən rəsmi statistikaya görə, 2,7 milyard dollar xarici vəsait cəlb olunub və Beynəlxalq Bank İranın 2010-cu ildə iqtisadi inkişafının 1,5 faiz təşkil etdiyini bildirib.
Bunu nəzərə alsaq, əvvəlki illərlə müqayisədə 3 dəfə çox sayda yeni iş yerlərinin açılması qaranlıdqdır. 2010-cu ilin yaz mövsümündə inflyasiyanın 14,6 faiz təşkil etdiyi, digər tərəfdən ölkədə iqtisadi inkişafın 1,5 faiz olduğunu nəzərə alsaq, yenə də işsizliyin bir ildə necə 5 faiz azalması naməlumdur. Neft gəlirlərinin 20 faizinin Milli Ehtiyat Fondunda yığılmasına gəldikdə, vitse-prezident Məhəmməd Rza Rəhimi hazırda bu Fondun ehtiyatlarının 22 milyard dollar, iqtisadi inkişaf naziri Şəmsəddin Hüseyni isə 12 milyard dollar təşkil etdiyini bildirib. Ali mühasibat auditi (Supreme Audit Court) bu fonda son bir ildə ümumiyyətlə, 12 milyard dollar həcmində vəsaitin daxil olmadığını iddia edir.