Azərbaycan, Bakı, 2 oktyabr /Trend, müxbir V.İmanov/
Bazar ertəsi Bakıda Heydər Əliyev Sarayında dahi Azərbaycan şairi, mütəfəkkir və filosof Nizami Gəncəvinin 870 illiyinə həsr olunmuş təntənəli tədbir keçirilib.
Trend-in məlumatına görə, açılışda mədəniyyət və turizm naziri Əbulfəs Qarayev, Baş nazirinin müavini, xalq yazıçısı Elçin Əfəndiyev, YUNESKO-da Qazaxıstanın daimi nümayəndəsi, yazıçı və şair Oljas Suleymenov, Misirin İsgəndəriyyə Kitabxanasının direktoru, doktor İsmayıl Seragəldin, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, xalq yazıçısı Anar, Gəncə şəhəri İcra Hakimiyyətinin başçısı Elmar Vəliyev və Neapol Universitetinin Şərqşünaslıq İnstitutunun direktoru Mikele Bernardini çıxış ediblər.
Nizami 1141-ci ildə Gəncə şəhərində anadan olmuş, bütün ömrü boyu orada yaşayıb yaratmış və 12 mart 1209-cu ildə Gəncə də vəfat etmişdir.
Nizami təhsilini Gəncə mədrəsələrində almış, daha sonra şəxsi mütaliə yolu ilə o dövrün elmlərini mükəmməl öyrənmiş, xüsusən də Yaxın Şərq xalqlarının şifahi və yazılı ədəbiyyatına yaxından bələd olmuşdur.
Türk dilindən başqa ərəb və fars dillərini də mükəmməl bilən şairin yunan dili ilə də tanış olduğu, həmçinin qədim yunan tarix və fəlsəfəsini, astronomiya, tibb və həndəsə elmlərini yaxşı mənimsədiyi əsərlərindən aydın görünür. Ömrü boyu Gəncə də yaşamış, saray şairi olmaqdan qətiyyətlə imtina etmiş, halal zəhməti ilə dolanmışdır.
Nizami Gəncəvi lirikası yüksək sənətkarlığı, məhəbbətə dünyəvi münasibəti, insan taleyi haqqında humanist düşüncələri ilə seçilir.
Lakin Nizami Gəncəvi dünya ədəbiyyatı tarixinə məsnəvi formasında yazdığı 5 poemadan ibarət "Xəmsə" ("Beşlik") müəllifi kimi daxil olmuşdur. 1177-ci ildə bitirdiyi "Məxzənül-əsrar" ("Sirlər xəzinəsi") adlı ilk poeması şairə böyük şöhrət qazandırmışdır. III Toğrulun sifarişi ilə qələmə aldığı "Xosrov və Şirin" poemasını 1180-cı ildə bitirmiş və Məhəmməd Cahan Pəhləvana göndərmişdir. Cahan Pəhləvanın ölümündən sonra taxta çıxan Qızıl Arslan Gəncənin yaxınlığında öz çadırında şairlə görüşmüş və onun nəsihətlərini dinləmiş, şairə Həmdünyan adlı bir kənd bağışlamışdır. 1188-ci ildə Şirvan hökumdarı I Axsitan şairə "Leyli və Məcnun" mövzusunda bir əsər yazmağı sifariş etmişdir. Nizami Gəncəvi bundan boyun qaçırmaq istəsə də oğlunun təkidi ilə təklifi qəbul edib az müddətdə "Leyli və Məcnun" poemasını (Şərqdə ilk dəfə) yaratmışdır. 1196-cı ildə Əlaəddin Körpə Arslanın adına "Yeddi gözəl" əsərini, nəhayət, ömrünün sonlarına yaxın bütün ədəbi-estetik, ictimai-fəlsəfi görüşlərini yekunlaşdırdığı "İsgəndərnamə" (təqr. 1203) poemasını qələmə almışdır.
Nizami Gəncəvinin ilkin Şərq intibahının zirvəsi olan yaradıcılığında dövrünün ən humanist, ümümbəşəri ictimai-siyasi, sosial və mənəvi-əxlaqi idealları parlaq bədii əksini tapmışdır.
Nizami Gəncəvi üçün şəxsiyyətin ən yüksək meyarı insanlıq idi. İrqi, milli və dini ayrı-seçkiliyi qətiyyətlə rədd edən bu şairin qəhrəmanları içərisində türk, fars, ərəb, çinli, hindli, zənci, yunan, gürcü və s. xalqların nümayəndələrinə rast gəlirik. Hümanist şair müxtəlif dinlərə mənsub bu qəhrəmanların heç birinin milliyətinə, dini görüşlərinə qarşı çıxmır. Onun qəhrəmanları ədalət, xalq xoşbəxtliyi, yüksək məqsədlər uğrunda mübarizə aparırlar. İnsan şəxsiyyətinə, insan əməyinə ehtiram şairin yaradıcılığının aparıcı mövzularındandır.
Bakıda, Gəncədə və Azərbaycanın digər şəhərlərində çoxsaylı Nizami abidələri mövcuddur, onun adında muzeyləri, təşkilatlar, küçələr və rayonlar var. Nizami abidələrı Rusiyanın, Çeboksarı, Sankt-Peterburq, Moskva şəhərlərində, Özbəkistanın paytaxtı Daşkənd şəhərində, eləcə də İtaliyanın paytaxtı Romada quraşdırılıb. Merkuridə Nizami adında bir krater var.
Tədbir bədii hissə ilə davam edib.
Sarayın foyesində Nizaminin yaradıcılığını əks etdirən rəsm sərgisi təşkil olunub.
Foto: Vüqar İmanov
